بهاران لهیب

کابل- حدود سه سال به میلیون‌ها دختر در افغانستان بالاتر از صنف ششم از ادامه تحصیل محروم ساخته شدند. هر بار که سخنگوی طالبان ‌ذبیح‌الله مجاهد از طرف رسانه‌ها مورد سوال قرار گرفته جوابش این بود: «هر چه زودتر مکاتب را به روی دختران باز می‌کنیم حالا از نظر ما شرایط مساعد نیست.» اما در نشست آخر که در دوحه به رهبری سازمان ملل متحد برگزار شد باز هم ‌مجاهد گفت: «کی می‌گوید دختران در افغانستان از تعلیم محروم هستند همه به مدارس دینی می‌روند.» قبلا ما در گزارشی به مدارس دینی در افغانستان اشاره داشتیم که همه تربیه‌شده‌های این مدارس سرکوب‌گران روشنفکران و آزادی‌خواهان در افغانستان هستند، با وجود این توجه به آینده فرزندان و سرنوشت کشور را ندارند. بنا زنان بارها دست به اعتراضات زده و خواهان بازگشایی مکاتب شدند. اما هر بار طالبان با توسل به دروغ و سرکوب خواستند همه را خاموش بسازند. بالاخره زنان خود دست به کار شده کورس‌های علوم و سایر مضامین را در خانه‌های‌شان با گروپ‌های کوچک به شکل مخفیانه آغاز نمودند و این کار در سراسر افغانستان توسط زنانی راه‌اندازی شده است.

چند روز قبل در شبکه‌های اجتماعی اخباری به نشر رسید که به تمام مکاتب خصوصی اجازه داده شده که به دختران بالاتر از صنف ششم هم تدریس را آغاز نمایند، ما به همین منظور به تعداد از مکاتب رفته تا بیشتر از وضعیت آگاه شویم. این اخبار حقیقت ندارد و طالبان هم تکذیب نمودند. فقط دو مکتب است که به ابتکار خودشان تدریس را آغاز نمودند که هر روز از فلتر طالبان باید عبور کنند.

یکی از این مکاتب، مکتب خصوصی کاردان می‌باشد، با شفیقه نثار یک تن از مدیران مکتب گفت‌‌وگویی داشتیم. وی گفت: «ما تلاش کردیم به صورت حضوری تدریس را به دختران بالاتر از صنف ششم آغاز نمایم، اما اجازه پیدا نکردیم. بنا تصمیم گرفتیم با پرداخت فیس کم در سراسر افغانستان به شکل آنلاین آغاز نمایم. متأسفانه باید بگویم که از ولایات ما بسیار محدود شاگرد داریم که با مشکلات اینترنتی مواجه هستند در غیر آن تعداد زیاد شاگرد از کابل با علاقه که دارند در برنامه شرکت نمودند.»

شفیقه اضافه کرد: «بعد آغاز برنامه، مکتب ما به شدت تحت کنترول طالبان است و حتی در جریان که ما انلاین تدریس می‌نمایم بارها اتفاق افتاده که در کنار معلمان ما افراد امر به معروف طالبان حضور پیدا کرده تا بدانند ما چه مضامین تدریس می‌نمایم و حرف ما در ضدیت با آنان است یانه.»

نامبرده با لبخند تمسخر‌أمیز که بر لب داشت ادامه داد: «معلمان این نوع برخوردهای طالبان را به تمسخر می‌گیرند. وقتی افراد امر به معروف در کنار معلم حضور پیدا می‌کند حرف معلمان همیشه همین است که شاگردان ما حضور پیدا کردند و ادامه می‌دهند. خوبست هیچگاه به کوچی(صندلی) مکتب ننشسته‌اند، ممکن با هر روز بودن در کنار ما در افکار تنگ نظرانه‌‌شان تغییر وارد شود از مدارس دینی جز، قتل، کشتار، سرکوب، انفجار و انتحار چیز دیگر را فرا نگرفتند ممکن تدریس ما آنان تغییر بدهد تا به انسانیت بیاندیشند.»

مورا یکی دیگر از پوهنتون‌های(دانشگاه) خاص زنانه در کابل می‌باشد که در ۱۳۹۵ تأسیس شده، به ظاهر تأسیس کننده آن یک مرد است اما در اصل یکی از پروژه‌ها (USAID) یا (اداره توسعه بین‌المللی امریکا) بوده که تحت رهبری رولا غنی همسر اشرف غنی پیش می‌رفت. بیشتر برنامه‌های امریکا بر زنان جوان و با استعداد افغان تحت پروژه پرموت یا(ارتقا زنان در سطح رهبری) عملی می‌شد. که رشته‌های مختلف را در آن تدریس می‌نمودند. طالبان با حاکمیت‌شان باعث شدند که در وضعیت این پوهنتون هم تغییرات زیاد وارد نماید. زنان فقط چند بخش مشخص صحی با پرداخت فیس گزاف را فراه می‌گیرند، در کنار آن مکتبی به دختران و پسران را نیز آغاز نمودند.

 ما به این پوهنتون رفتیم تا بیشتر از وضعیت آگاهی حاصل نمایم از هر بخش که جویا شدیم حالا رهبری پوهنتون را کی به کی عهده‌دار است؟ پاسخی به دست نیاوردیم.  

وقتی وارد محل پوهنتون مورا که حالا طالبان نامش را به بی‌بی‌عایشه مبدل نمودند. داخل شدیم با گروپ وسیع از دختران با روحیه سرشار و آروز‌های فراوان مواجه شدیم که همه را طالبان مجبور ساختند که با پوشش(حجاب) سرتا پاه سیاه به پوهنتون بیایند. بعد گذشت چند لحظه‌ای که محو زیبایی طبیعی مکان مورا شده بودیم، با صدای دختر نوجوان توهم با خشم به خود آمدیم. دختری که به مشکل می‌شد گفت که دهه دوم زندگی خود را آغاز نموده است، با وی هم صحبت شدیم. می‌گفت:«در یکی از مدارسی دینی تدریس خود را به اتمام رسانده، با وی ده تن دیگر در همین سن سال از طرف وزارت «امربه معروف و نهی از منکر» طالبان برای کنترول لباس و رفتار شاگردان و معلمان تعیین شده‌اند. حقوقی هم از طرف همین وزرات اخذ می‌نمایند. »

با معصومه وفا یکی از استادان این پوهنتون هم صحبت شدیم وی گفت: «بعد حاکمیت طالبان دختران فقط حق تدریس در بعضی از بخش‌های صحی را دارند و در عین حال برای دختران به شکل کورس‌وار مضامین اساسی که بالاتر از صنف ششم هستند، نیز آموزش می‌دهیم، به همین منظور افراد امر به معروف بارها به خاطر این موضوع و تهدید کردن ما به پوهنتون آمدند تا اجازه ادامه آموزش را برای ما ندهند.»

معصومه ادامه داد: «ولی تمام معلمان مقاومت کردند و برای کار ما پوشش در نظر گرفتیم که ما مضامین دینی را بیشتر تدریس می‌کنیم تا حال توانستیم که تدریس دختران را ادامه بدهند.»

شهلا فیاض مسئول بخش اداری دخترانه نیز  اضافه کرد: «در پوهنتون و مکتب ما خوشبختانه همه زنان هم دیگر را حمایت می‌کنند و تلاش‌شان اینست که اجازه ندهند زنان از تحصیل باز بمانند. ما شاید یگانه کشور در روی کره زمین باشیم که در عصر تکنالوژی و علم، دختران ما از علم باز نگهداشته می‌شوند.   اگرچه  پسران ما هم به تحصیل ادامه می‌دهند اما استادان مسلک و با تحصیلات خوب وجود ندارد که به آنان درس بدهند و روزها را هم در پوهنتون هم در مکاتب با نبود معلم را سپری می‌کنند.»

وقتی از هر دو کارمند پوهنتون مورا در مورد کنترولر‌های زن که از طرف امر به معروف تعیین شده پرسید با لبخند معنا دار به ما پاسخ دادند: «متأسفانه باید گفت که طالبان از نا‌اگاهی و احساسات این دختران استفاده کرده به نام سرکوب‌گران استخدام شده‌اند. اما همه‌شان به خاطر معاش که به دست می‌آورند ایفایی وظیفه می‌کنند. حتی مردان که مربوط امر به معروف هستند بر کنترول و فکر اینان اعتماد ندارند به همین دلیل خود‌شان منظم به سراغ ما می‌آیند. چون توهین و تحقیر و تهدید را بیشتر بلد هستند و به پیشه‌شان مبدل شده است. گاه این دختران هم که حضور می‌داشته باشند به لحن و گفتار آنان در حیرت می‌مانند. بنا هنوز این دختران از لحاظ فکری طالب نشدند و ما هیچ مشکل با آنان نداریم.»

به عنوان آخرین حرف‌شان به ما اضافه کردند: «اگر جلو همچون مدارس دینی گرفته نشود و یک دولت با خواست مردم به دور از مذهب و دینی در افغانستان حاکم نشود. مطمین هستیم که این دختران نا‌آگاه ما با فکر طالبی تربیه شده و افاتی به آینده افغانستان هستند که مبارزه ما را مشکلتر می‌سازد. چون از جنس خود ما به سرکوب ما می‌پردازند.»