شبنم توکلی

تهران - آزارهای خیابانی که در دسته رفتارهای آزارگرانه جنسی قرار می­گیرد و بسیاری از زنان در سطح جهان با آن روبرو هستند، پدیده­ای است که موجب تعرض به حیثیت و آبروی افراد شده و شخصیت مادی، معنوی آنان را تخریب می­کند. معمولا در محیط­های کاری، خیابانی، هنری و... زنان بارها شاهد وقوع انواع مزاحمت­ها و آزارهای جنسی، کلامی و رفتاری می­شوند. در پدیده آزار خیابانی آنچه مورد تهدید قرار می­گیرد امنیت زنان است که متعاقباً شرایط جسمی و روحی آنان را تحت تأثیر قرار می­دهد. آزارهای خیابانی آسیب­های متعددی را بر فرد، خانواده و جامعه وارد می­کند واز جمله پیامدهای رایج آن، ایجاد ترس و احساس ناامنی و کاهش مشارکت اجتماعی زنان است.

زنان در بستر جامعه هر روز شاهد نوعی از آزارهای خیابانی هستند که توسط اکثریتی از افراد منحرف و بیمار جنسی صورت می­گیرد از مزاحمت توسط اتومبیل­های شخصی گرفته تا مزاحمت کلامی، مزاحمت لمسی و مزاحمت لمسی در وسایل نقلیه انواع رایج مزاحمت­های خیابانی است که زنان روزانه تجربه می­کنند. در نوعی از آزارهای خیابانی فرد با به­کار بردن الفاظ زشت و رکیک با نیت شهوانی برای زنان ایجاد مزاحمت می­نماید، القای حس حقارت با تمسخر از ظاهر زن یا ایجاد حس اضطراب با تعریف از اندام­های جنسی و بیان متلک­های جنسی نمونه­ای رایج از آزارهای کلامی است که در بستر خیابان یا هر محیط عمومی دیگری با آن روبه­رو می­شوند. در نوع دیگری از آزارهای خیابانی فرد مزاحم با انجام حرکات و رفتاری آزارگرانه چون بستن راه، تعقیب کردن، تعرض بدنی و نگاه­های شهوانی موجب هتک حرمت زن شده و احساس آرامش و آزادی را از او سلب می­کنند و زمینه­ساز احساس شرم و بدبینی در او خواهند شد.

در نتیجه چنین مسائلی زن در بستر جامعه احساس آسودگی و امنیت نخواهد داشت و ترس و بی­اعتمادی چنگ بر روح و روان او خواهد انداخت که موجبات افسردگی و خودکم­بینی زنان خواهد شد چرا که بخش زیادی از فکر و انرژی آنان با وجود چنین مزاحمت­هایی به تحلیل می­رود.

نازنین ٢٣ ساله ساکن تهران می­گوید: با هر تیپ و قیافه­ای هم که بیرون بروی باز شاهد نوعی از مزاحمت از طرف مردان پرسه­زن می­شوی خصوصاً در اماکن شلوغ مثل بازار یهو می­بینی کسی تند تند پشت سرت راه می­افتد و از بس این سناریو برایت تکرار شده که حرکت بعدی را خودت پیشبینی می­کنی، اینکه قرار است در نزدیک­ترین برخورد دستمالی شوی و این حس خیلی بدی نسبت به جنس مخالف به آدم می­دهد طوری که با خودت می­گویی تمام مردان هوس­ران و شهوت­باز هستند. گاهی اوقات می‌ترسم چنین اتفاقاتی موجب تنفر همیشگی من از جنس مرد شود و به نظرم خیلی دشوار است که بتوانم در آینده به یک مرد اعتماد کنم.

زنی که مورد آزار خیابانی قرار گرفته گاهی دچار نوعی بدبینی در برخورد و ارتباط با افراد خواهد شد تا جایی که ممکن است این بدبینی به تنفر جنسی و اختلال در زندگی مشترک بینجامد، در مواقعی نیز زن در برابر فرد آزارگر مقاومت کرده و از خود دفاع می­کند که ممکن است در نهایت دچار آسیب­های جسمی در نتیجه ضرب و شتم گردد.

گرچه زن در اینجا تنها یک آسیب دیدە است که از جانب دیگری امنیت و آرامش از او سلب گردیده و مورد تهدید و آزار قرار گرفته، با این وجود واکنش اطرافیان نسبت به عضوی از خانواده که دچار آسیب شده به مراتب دردآورتر از رفتار فرد آزارگر است. از نظر آنان آبرو و حیثیت خانواده در نتیجه رفتار و به­عبارتی وجود و حضور زن در اجتماع لکه دار شده، چنان­که گاهی به قصد تنبیه و توبیخ وی مانع از خروج او از منزل یا اشتغال و ادامه تحصیل او خواهند شد. در نتیجه موجی از ترس و نگرانی در دل خانواده ریشه می­دواند تا جایی که گاهی حتی جرأت نمی­کنند فرزندشان را هم به تنهایی روانه چنین جامعه ناامنی کنند در این میان فشار مضاعف برای زنان است چرا که محدودیت­هایی بیش از پیش بر زندگی، فعالیت و روابط آنان اعمال می­گردد و زن فرصتی برای شکوفایی و پیشرفت و سرزندگی نخواهد یافت. از یک طرف مشارکت اجتماعی و فرهنگی زنان خاصه زنان مذهبی با افزایش مزاحمت­های خیابانی کاهش می­یابد چرا که دربردارنده هزینه­های بیشتری برای آنان خواهد بود، از طرف دیگر میل به برقراری ارتباط با دیگران در نتیجه اختلال در روابط اجتماعی به­واسطه مشاهده رفتارهای نامعقول و غیرقابل پیشبینی و ایجاد احساس خطر در زنان کاهش پیدا می­کند.

هنگامی که در یک جامعه مزاحمت­های خیابانی افزایش پیدا می­کند مزاحمت و آزار به یک امر بدیهی و روزمره تبدیل می­شود و حتی عموم نسبت به مشاهده چنین ناهنجاری­های اخلاقی بی­تفاوت خواهند شد و به مرور قبح اجتماعی چنین انحرافاتی در جامعه از بین رفته که نتیجه آن گسترش  فساد و فحشا و تولد یک جامعه ناسالم خواهد بود. آزارهای خیابانی در جامعه ایران نیز موجب کاهش حضور فعالانه زنان در جامعه شده که در آینده­ای نزدیک موجبات مشکلات جسمی و روانی برای زنان خواهد بود.