جرائم قتل زنان در خاورمیانه و شمال آفریقا در نیمه‌ی اول سال ۲۰۲۱ (۱)
قتل زنان تحت چند نام ... تا چه مدت؟
مرکز خبر - جنایت قتل جدی‌ترین و آخرین حلقه در مجموعه‌ای از قسمت‌های مداوم خشونت علیه زنان است و این جنایات نتیجه‌ی اجتناب‌ناپذیر پیامدها و آثار انواع مختلف خشونت علیه آنها است.
افزایش قتلهای زنان بحث در مورد خشونت خانگی را دامن زده است و حتی در کشورهایی که نمونه برابری جنسیتی هستند، صدها یا حتی هزاران زن در سراسر جهان کشته می‌شوند و تعداد بیشتری پنهان می‌شوند.
وقتی یک زن کشته می‌شود، قوه‌ی قضائیه با مجازات‌های تخفیفی به این جنایت رسیدگی می‌کند و در بیشتر موارد مقامات حتی علل واقعی قتل را نیز بررسی نمی‌کنند؛ فقط به خاطر اینکه زن است.
قوانین و قوه‌ی قضائیه با قتل زنان برخورد می‌کند
هر روز چندین قربانی به لیست زنان کشته شده در سراسر جهان اضافه می‌شوند، بنابراین مقامات چگونه با آن برخورد می‌کنند و چه اتفاقی برای زنان در خانه‌ها و حیاط دادگاه می‌افتد؟ سوالاتی که هنوز به آنها پاسخ داده نشده است، ادامه‌ی سناریوی خشونت خانگی علیه زنان، شکست قوانین قضایی بدون اقدامات بازدارنده قبل از وقوع این نوع خشونت، هر بار که قربانی می‌میرد یا دچار نقص جسمی می‌شود.
در فلسطین، زنان با قوانین حقوقی منسوخ روبرو هستند. قانون وضعیت شخصی اردن هنوز در کرانه‌ی باختری به قوت خود باقی است و قانون خانواده در نوار غزه با وجود اصلاحات قانون توسط مقامات فلسطینی، مقرراتی را برای تبعیض علیه زنان در نظر گرفته است. چندین قرارداد مربوط به زنان وجود دارد که جدیدترین آنها CEDAW است. با این حال، قوه‌ی قضائیه هنوز احکام تخفیفی علیه قاتلان زنان صادر می‌کند، زیرا متون قانونی که بدون هماهنگی با یکدیگر همپوشانی دارند دیگر با واقعیت مطابقت ندارد.
مقامات در تونس هنوز از اجرای قانون ضد خشونت شماره‌ی ۵۸ سال ۲۰۱۷ غافل هستند، زیرا این قانون همچنان روی کاغذ باقی مانده است، در زمانی که میزان خشونت به طرز دیوانه‌واری افزایش می‌یابد.
در یمن، سیاست عدم مجازات و متون حقوقی تبعیض‌آمیز به تقویت خشونت خانگی کمک کرده و به سرپرست این حق را می‌دهد که بدون هیچ گونه اقدام قانونی برای مجازات مجرم، آن را مورد آزار و اذیت قرار دهد و جنایاتی را که پدران یا شوهران علیه زنان و دختران مرتکب شده‌اند مشروعیت بخشد. به عنوان ماده (۵۹)، که به پافشاری در ارتکاب جنایات قتل و شکنجه توسط پدران کمک می‌کند و همچنین ماده‌ی (۲۳۲)، که به شوهر اجازه می‌دهد در صورت دیدن همسر خود و کسانی که با او مرتکب زنا می‌شوند، را بکشد. با ادعای اینکه مرد "از ناموس خود دفاع می‌کند یا به اخلاق همسرش توهین می‌کند" به انگیزه‌ای برای تمرین قتل و شکنجه علیه زنان تبدیل می‌شود.
در لبنان، که ماده‌ی ۵۶۲ قانون مجازات ۱۹۴۳ را لغو کرد، اگر مرتکب جنایتی موسوم به "جنایت ناموسی" شود، اگر توسط همسران، فرزندان، فرزندان یا برادران مرد مرتکب شود، از عذر قانونی برخوردار خواهد شد. اگرچه پارلمان لبنان "قانون حمایت از زنان و سایر اعضای خانواده در برابر خشونت خانگی" را در سال ۲۰۱۴ تصویب کرد، اما به گفته‌ی گروه‌های مدافع حقوق، ارائه‌ی حمایت‌های لازم برای زنان کافی نیست و از ادامه‌ی کشتار زنان جلوگیری نکرد.
در عراق، قتلهای مربوط به ناموسی مجازات تخفیف دارد که از شش ماه تا یک یا دو سال حبس متغیر است و قاضی این حق را دارد که مجازات را تخفیف داده یا مجازات معلق را آزاد کند.
اگرچه بیش از ۲۷ کشور کنوانسیون استانبول را که توسط شورای اروپا در سال ۲۰۱۱ منعقد شده است، امضا کرده‌اند، این قانون شامل قوانین علیه خشونت است، اما در عمل اجرا نمی‌شود، اگرچه این اولین معاهده‌ی بین‌المللی است که استانداردهای لازم الاجرا برای پیشگیری از خشونت جنسیتی را تعیین می‌کند.
جنایات در خاورمیانه ... نوع دیگری از همه‌گیری
بهانه‌های تسکین‌دهنده‌ای که قوانین اکثر کشورهای عربی برای قاتلان قائل می‌شوند، به افزایش نرخ قتل زنان به بهانه‌ی "افتخار" کمک می‌کند، که معمولاً در صورت دسترسی به قوه‌ی قضائیه، قربانی را دوبار ذبح می‌کند، یکبار با کشتن و یکبار با سرپوش گذاشتن مجرم و تبرئه او از نظر اجتماعی و قضایی.
قتل، که یکی از شنیع‌ترین انواع خشونت علیه زنان است، ناشی از عدم تعادل در مراکز قدرت اجتماعی و فرهنگ تبعیض بر اساس جنسیت است که به وضوح در جوامع سنتی و روستایی حاکم است که زنان را از مردان پست‌تر می‌دانند.
در اردن، سه زن در ژوئن گذشته در کمتر از دو هفته قربانی قتل خانواده شدند که توسط شوهر، پدر و برادر انجام شد، در حالی که ۱۳ زن و دختر قربانی قتل خانواده در نیمه‌ی اول سال ۲۰۲۱ شدند.
آخرین جنایاتی که اردن را لرزاند، این بود که مردی همسرش را با ضرب و شتم و خفگی در ۲۸ ژوئن در استان بلقا در غرب امان، پایتخت اردن، به دنبال اختلافات خانوادگی کشت.
پرونده‌ی قتل رانیا العبادی ۲۱ ساله به دست پدرش در ۱۶ ژوئن به دلیل نمرات پایین در دانشگاه، افکار عمومی را برانگیخته است. در نیمه‌ی دوم ماه ژوئن، برادر خواهر ۲۶ ساله‌ی خود، ایهام یزید الرواشده را با گاز سوزاند.
در ۱۸ ژانویه‌ی ۲۰۲۱، شوهر همسر ۵۳ ساله‌ی خود را مورد اصابت گلوله قرار داد و در ۲۵ همان ماه، مردی جوان اعتراف کرد که خواهرش را در منطقه‌ی مارکا، پایتخت عمان، کتک زده است.
در ماه مارس، پدری دو دختر خود (دو و سه ساله) را با جسم تیز در جنوب بدیه کشت و در روز جهانی زن در ۸ مارس، مردی همسر سابق خود را که پنجاه ساله بود، با چاقو در داخل خانه کشت. دادگاه شرعی الرصیفه و دهم در همان ماه، مادری در شصت سالگی توسط پسرش در عمان، پایتخت کشته شد.
در آوریل ۲۰۲۱، یک زن توسط برادر شوهرش در منطقه الرصیفه در استان زرقا با چاقو کشته شد و در ۲۶ همان ماه، پسری مادر خود را که هشتاد ساله بود، با ضربات چاقو به قتل رساند. منطقه‌ی اردوگاه الحسین در عمان، پایتخت و در ۳۰ام از ماه مه، یک زن (در سن سی سالگی) توسط شوهرش چندین ضربه چاقو خورد، در حالی که پسران قبل از فرار پدرشان را با چاقو زدند.
انجمن "همبستگی زنان" که وقوع ۲۱ قتل خانوادگی علیه زنان و دختران را در سال ۲۰۱۹ و ۲۰ مورد در سال ۲۰۲۰ تحت نظارت داشت، تأیید کرد که گزینه‌ها و فرصت‌های زنان برای فرار از خشونت خانگی محدود است.
در فلسطین، رونی حبیش، ۳۹ ساله، متهم شد که خواهرش، رونیت، ۴۲ ساله، در ۱۱ مه در روستای یرکا در جریان نزاع بین آنها کشته است. متهم از خروج قربانی از خانه و داشتن تلفن همراه جلوگیری کرده بود.
در بیست و یکم همان ماه، یک دختر خردسال توسط شوهرش در خان یونس، پس از دو روز شکنجه کشته شد و بین این دو جنایت، تعدادی حوادث چاقوکشی و حمله به زنانی که به طرز معجزه‌آسایی از مرگ گریختند، ثبت شد.
جسد دختر ۱۶ ساله، وسام الجرجیر، نیز در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۱ در شمال نوار غزه پیدا شد. او در روزهای تجاوز اسرائیل به نوار غزه توسط پدرش دفن شد، در حالی که پدرش به جرم خود اعتراف کرد که او را شکنجه کرده است.
گزارش‌هایی که بر قتل زنان متمرکز بود نشان می‌داد که ۸ زن در کمتر از ۳ ماه کشته شدند که آخرین آنها میسر عثمان ۲۸ ساله بود که در آپارتمان خود در حیفا در ۳۰ مه کشته شد.
در چهاردهم ژوئن، پلیس فلسطین از کشتن زن جوان ۱۹ ساله، استبرق سلیمان برکه، از شهر خان یونس در جنوب نوار غزه، به دست همسرش محمد ابو عاصی خبر داد. او بر اساس گزارش منتشر شده توسط پزشکی قانونی و پزشکی، که ثابت کرد بین ۶۰ تا ۷۰ درصد از اندام‌های داخلی بدن وی در نتیجه‌ی خشونت و جنایت انجام شده توسط وی آسیب دیده است.
به گفته‌ی مرکز حقوق بشر فلسطین، ۴ زن در زمینه‌های مختلف در طول سال ۲۰۲۱ از جمله یک زن در کرانه‌ی باختری و ۳ زن در نوار غزه کشته شده‌اند.
در لبنان، فعالان، سیاستمداران و متخصصان رسانه‌ای هشتگ "نام آن جنایت است" را برای محکوم کردن قتل زنان و آنچه که توسط شوهرانشان در لبنان در معرض آن قرار می‌گیرند، پس از توجیه شوهر زن مدل زینا کنجو، محکوم کردند. جرم با تلاش برای جلوگیری از فریاد و عصبانیت او در طول بحث آنها، "آنها ساکت بودند، مانند هر شوهر دیگری مرتو را ساکت کرده بود."
شوهر زینا کنجو او را در خانه زناشویی در منطقه‌ی عین المرایسه در بیروت، خفه کرد و جسد او صبح روز یکشنبه ۳۱ ژانویه پیدا شد و برخی منابع گفتند که او در انتظار طلاق است، اما شوهرش او را به خانه کشاند و مرتکب جنایت شد.
یک هفته پس از آنکه شوهرش قصد کشتن او را داشت، لارا شعبان، دختر ۲۴ ساله لبنانی، در ۱۶ فوریه از مراقبت‌های ویژه آزاد شد. در بیست و دوم همان ماه، احکام درباس بعد از ضربات چاقو و ضربه به سنگ در سرش و در فاصله‌ای طولانی در مزرعه‌ای پیش از دفن شدن در مقابل خانه‌اش، آخرین نفس خود را از دست داد.
نام نجاح عبید (۴۸ ساله) نیز به لیست طولانی زنانی افزوده شد که در لبنان به دست شوهران خود جان باختند و تحت آنچه که در گروه "خشونت خانگی" گنجانده شده است، به همسایگان خود برخی از موارد را داد. جیره‌ی غذایی او قبلاً از یک موسسه‌ی خیریه تهیه کرده بود و چند روز پیش با عجله و با مخفی کاری بسیار به خاک سپرده شد.
نیروهای امنیتی همچنین جسد وداد حسون، یکی از ساکنان اردوگاه را در ساحل اردوگاه البارد پیدا کردند. پس از افشا شدن، مشخص شد که علت مرگ قتلی بوده است که قربانی قبل از پرتاب کردن او به دریا مورد تحمل قرار گرفته بود و امواج برگشتند تا او را به ساحل بیاندازند.
Fe-Male 27 قتل علیه زنان و دختران در لبنان در سال ۲۰۲۰ را ثبت کرده است، در حالی که ۱۳ مورد در سال ۲۰۱۹ بوده است.
سوریه از همسایگان خود در امان نیست. کشتن زنان به بهانه‌ی ناموس هنوز ادامه دارد. "سوری‌ها برای حقیقت و عدالت" حداقل ۲۴ مورد را زیر نظر گرفته است که در آن ۱۶ زن به بهانه‌ی "توسط اقوام خود کشته شدند". شرافت، در حالی که ۶ زن دیگر به دلایل"ناموس"کشته شدند. هنوز فاش نشده است، زیرا اعتقاد بر این است که انگیزه‌های اصلی مربوط به همین بهانه است. علاوه بر این، موارد خشونت خانگی علیه سایر زنان ثبت شده است.
در ادلب، که بیشتر تحت کنترل مزدوران حیات تحریر الشام است، این سازمان ۵ قتل ناموسی ثبت کرد، در دوره بین ژانویه ۲۰۲۰ و فوریه ۲۰۲۱، در شهرها و شهرک‌های "سلقین، اطمه و کللی" توزیع شد.
در اردوگاه فرج‌الله در حومه‌ی شمالی استان ادلب، نهله عثمان ۶ ساله در ۵ مه جان خود را از دست داد، این دختر پس از سالها محبوس شدن در قفس آهنی، طی سالهای گذشته مورد آزار و اذیت پدرش قرار گرفته است.
پرونده‌ی وی پس از آنکه فعالان در رسانه‌های اجتماعی تصویری از دختری را که در داخل کمپ با زنجیرهای آهنی روی یکی از دستانش بازی می‌کرد، رسانه‌های اجتماعی را برانگیخت. آنها همچنین ویدیویی از این دختر را منتشر کردند که می‌گفت او عاشق پدرش است، هر چند او را مورد ضرب و شتم قرار داده بود.
به گفته‌ی دیده‌بان حقوق بشر سوریه، در حالی که اردوگاه الخنسا در شهر کللی در حومه‌ی ادلب شاهد قتل دختری در ۲۴ فوریه بدون اطلاع از دلایل آن بود. جایی که یک مرد، یکی از اعضای جبهه‌النصره، دخترش را که نیازهای ویژه دارد، در مقابل چشمان ساکنان اردوگاه، با شلیک چهار گلوله مستقیم به سمت دخترش، پس از خروج از چادر، کشت.
به گفته‌ی این رصدخانه، در ۱۹ فوریه جسد زنی در سن بیست سالگی پیدا شد. وی بدون اطلاع از هویت زن، علل، انگیزه‌ها و عاملان جنایت، در ناحیه‌ی جاده بین مناطق زردانا و رام حمدان در حومه‌ی شمالی ادلب مورد اصابت گلوله قرار گرفت و در کنار جاده پرتاب شد.
به گزارش "سوریون برای حقیقت و عدالت"، در ۲۴ فوریه ۲۰۲۱، (محمد.ک) دخترش (رهاف.ک)، متولد ۲۰۰۴، که از روستاهای حمص، به دلیل افتخار آواره شده بودند را در ابو دفنه کشت. اردوگاه در شهر کللی در حومه‌ی ادلب و در شهر مرزی اطمه در ژانویه ۲۰۲۱، یکی از آوارگان درعا (مالک. ح)، ۳۵ ساله، همسر خود (هبه. م)، ۲۰ ساله، را کشت. باردار و مادر سه فرزند است، او همسر خود را به آتش کشید و سپس عمداً خانه‌ی خود را سوزاند.
در حومه‌ی شمالی حلب، که تحت کنترل ارتش موسوم به "ارتش ملی سوریه" تحت حمایت ترکیه است، این سازمان دست کم ۷ جنایت مرتکب شده از سر افتخار را در مناطق "اعزاز، عفرین، جرابلوس و الباب" ثبت کرده است.
در درعا، حداقل دو قتل ناموسی مشاهده شد و در السویدا قتل دیگری به همین بهانه توسط برادران، شوهران یا سایر اعضای خانواده‌هایشان انجام گرفت، زیرا شیوه‌های کشتار آنها متفاوت بود، برخی از آنها محل تپانچه‌ی خود را خالی کردند. در حالی که دیگران با چاقو کشته شدند و برخی از آنها در حالی که هنوز زنده بودند، سوزانده شدند.
در شمال و شرق سوریه، سعده فیصل الهرماس، رئیس شورای شهر تل الشایر و معاون وی، هند لطیف الخضیر، در ۲۴ ژانویه پس از ربوده شدن آنها و در اردوگاه الهول در حومه‌ی حسکه، که خطرناک‌ترین اردوگاه در جهان تلقی می‌شود، به دلایل نامعلوم توسط مزدوران داعش کشته شدند. هنوز شاهد مواردی از کشتار توسط سلول‌های خفته‌ی داعش، علیرغم مبارزات مکرر امنیتی برای مهار خشونت در اردوگاه الهول در شمال و شرق سوریه، کشتار همچنان ادامه دارد، زیرا حدود پنج زن در مارس گذشته تنها در یک هفته کشته شدند و در نهم ماه مه گذشته، نیروهای امنیتی داخلی جسد یک پناهنده‌ی عراقی اکثر این زنان با شلیک گلوله کشته شدند.
در نوزدهم همان ماه، اردوگاه شاهد دو مورد کشته شدن دو خواهر عراقی بود که توسط افراد ناشناس تیرباران شدند.
اردوگاه الهول از اوایل سال جاری شاهد تشدید خشونت‌ها بوده است که بیش از ۳۰ کشته، ۱۰ زخمی و اقدام به قتل داشته است، قابل توجه است که کشتارهای انجام شده در داخل اردوگاه اکثریت پناهندگان عراقی را هدف قرار می‌دهد.
در حالی که دو قتل تحت عنوان "شستن شرم" شهر حسکه، در شمال و شرق سوریه را لرزاند، در ماه ژوئن، هنگامی که پدر دختر، آیه الخلیف، او را به بهانه‌ی ناموس، خفه کرد در برابر تجاوزی که یک سال پیش اتفاق افتاده بود. پرونده‌ی وی پس از انتشار فیلم‌هایی که مستند جنایت بود، افکار عمومی را برانگیخت. رسانه‌های اجتماعی هشتگ "دختر حسکه" در اینترنت منتشر کردند.
در ترکیه، سرپوش گذاشتن و جعل قتل زنان همچنان ادامه دارد، از جمله مواردی که آیتان کایا، ۳۵ ساله، اهل آمد که در خانه‌ی خود به دار آویخته شد. تحقیقات پلیس نشان داد که این مرگ به دلیل خودکشی بوده است. مدعی العموم پرونده را مختومه کرد، اما اعضای خانواده‌ی وی این یافته‌ها را نپذیرفتند، به ویژه به دلیل ناهماهنگی‌های زیاد در تحقیقات پلیس.
در سال ۲۰۲۰، ۳۰۰ زن کشته شدند و از ابتدای امسال تا تاریخ نگارش این گزارش، ۱۵۰ زن کشته شدند و خشونت علیه حداقل ۴۱۴ زن صورت گرفت.
تنها در ماه ژوئن، ۲۰ زن و ۴ دختر در موارد خشونت به دست مردان کشته شدند، ۸ زن به دلیل اختلاف بر سر ارث، پول و زمین کشته شدند و یک مرد نژادپرست یک زن را به دلیل نفرت و خشم سیاسی خود کشت و در ژوئن ۲۰ زن توسط مردان کشته شدند.
بر اساس گزارش سازمان منتشر شده در ۳ آگوست، در مورد تعداد زنان کشته شده در ژوئیه‌ی گذشته، 10 زن توسط شوهران خود کشته شدند، دو زن توسط دوست خود، دو زن توسط بستگان خود، یک زن دیگر توسط پدرش کشته شدند، و زن دیگری توسط پسرش و دیگری توسط شوهر سابقش کشته شد.
حتی کودکان نیز از قتل در امان نبودند، حداقل ۴ کودک در شش ماه اول ۲۰۲۱ کشته شدند، زیرا دختری توسط معشوق مادرش کشته شد. یکی دیگر توسط یکی از بستگانش که مجبور به ازدواج با او شد و یک کودک نیز توسط پدرش کشته شد.
همچنین در ایران، مقامات نتوانستند خشونت خانگی، تجاوز زناشویی، ازدواج اجباری زودهنگام و سایر انواع خشونت جنسیتی را جرم‌انگاری کنند. هیچ اقدامی برای پایان دادن به مجازات نکردن مردانی که زنان یا دختران خود را می‌کشند و اطمینان از پاسخگویی متناسب با شدت این جنایات، انجام نشد.
قتل زنان در ایران همراه با افزایش موارد خشونت خانگی افزایش یافت و کشتن همسران افکار عمومی را برانگیخت، در هفته‌های پایانی اردیبهشت ماه گذشته خبری در فضای مجازی منتشر شد مبنی بر اینکه حدود ۴ زن همسر خود را در شهرهای کرماشان، سقز و ایلام کشتند.
در ماه ژوئن، پنج زن توسط شرکای خود تنها در یک هفته کشته شدند، بر اساس گزارش رسانه‌ها، یک زن توسط همسرش در شهر سقز و دو زن توسط شوهرشان در ایلام کشته شده‌اند. در حالی که مردی همسر سابق و خواهرش را در کرماشان کشت، کشتن یکی از آنها، وکیل گلاله شیخی به دست نامزدش، که بدن او را پس از کشتن به آتش کشید، اعتراضات گسترده‌ای را در کشور از سوی جامعه‌ی مدنی و فعالان برانگیخت، اما مقامات اعتراض را سرکوب کردند.
گزارش‌های رسانه‌ای میزان بالای کشتار زنان در عراق، به ویژه در استان بصره در جنوب، به بهانه‌ی قتل ناموسی را فاش کرد. بر اساس گزارش‌های رسمی، در ۳۰ مارس، مقامات امنیتی جسد تکه تکه شده‌ی یک زن را پیدا کردند.
طی دو ماه گذشته، ۶ جسد زن پیدا شد که سه مورد آنها متعلق به زنان شهر بصره بود. طبق گزارش رسانه‌ها، شهر بصره ۵۰ درصد از جنایات ثبت شده در عراق را "جنایات ناموسی" تشکیل می‌دهد.
در ۲۷ژوئن، اداره‌ی پلیس استان نجف قتلی را فاش کرد که "مرموز" توصیف می‌شود، زیرا شوهر همسر خود را به ضرب و شتم کشته و باعث پارگی طحال و کبودی کلیه‌ها و بدن می‌شود.