مرکز خبر- وضع اقتصادی عامه‌ی مردم ایران در دوران قاجاریه بسیار بد بود و شاهزادگان و والیان و حاکمان همواره ثروت ملی را در اختیار خویش داشتند، در عین اینکه مردم در فقر دست و پا می‌زدند می‌بایست مالیات نیز به حکام منطقه می‌پرداختند، بسیاری از آنها به علت فقر قادر به پرداخت مالیات نبودند و حاکمان و قدرتمندان هوسران در ازای مالیات دختران و زنان را به غنیمت می‌بردند. در دوران این پاداشاهی‌ها بارها پیش آمده بود که مردم فقیر برای پرداخت مالیات‌های گزاف حکومتی، دختران خود را به بردگی می‌فروختند.

ناظم الاسلام کرمانی که از آزادی‌خواهان بەنام و مشروطه‌خواه بود، در کتاب تاریخ بیداری ایرانیان شرح سخنرانی که در اواخر سلطنت مظفرالدین شاه و سرگرفتن نهضت مشروطه ایراد شد، چنین می‌گوید: ''حکایت قوچان را مگر نشنیده‌اید که پارسال زراعت به عمل نیامد و می‌بایست هریک نفر مسلمان قوچانی، سه ''ری'' گندم مالیات بدهد. چون نداشتند و کسی بەداد آنها نرسید، حاکم آنجا سیصد نفر دختر مسلمان را در عوض گندم، مالیات گرفته و هر دختری را به ازاء دوازده من گندم (۳۶کیلو) محسوب، و به ترکمانان فروختند! گویند بعضی از دختر بچه‌ها را در حالت خواب از مادرهایشان جدا می‌کردند، زیرا که بیچاره‌ها راضی به تفرقه نبودند و شیون می‌کردند''.

 

فروش دختران قوچانی در دوره‌ی قاجار

فروش دختران قوچانی به ترکمن‌ها و ارامنه‌ی عشق‌آباد در بهار سال ۱۳۲۳ه.ق در دوران حکومت آصف‌الدوله در خراسان و به اسارت رفتن زنان باشقانلو در ماه رمضان همان سال در حمله‌ی ترکمن‌ها به ناحیه‌ی بجنورد در زمان حکمرانی سالار مفخم رخ داد اگرچه فقر مردم و ظلم حکومت و حتی دخترفروشی واقعه‌ی بی‌سابقه‌ای نبود، اما شرایط سیاسی زمان بازگویی این دو حادثه را به سرعت تبدیل به یکی از داستان‌های تظلم علیه دولت کرد. فروش دختران قوچانی حکایتی همه‌جانبه شد که از سر میزها نقل شد تا کاریکاتورها و تصنیف‌های سیاسی به طنز و طرح بازنگاری شد. این بازگویی‌ها نه تنها به برانگیختن مردم علیه استبداد و پیوستن آنان به صفوف مشروطه‌خواهان یاری رساند، بلکه با ایجاد تاثر، فضای همدلی بین آحاد ملت را آفرید. اهمیت این موضوع چنان شد که از نخستین ماه‌های تشکیل مجلس اول رسیدگی به ماجرای دختران قوچان یکی از موارد شکایت ملت علیه استبداد بود. این مساله باعث شد که حتی پس از استقرار مشروطه و تشکیل مجلس، اعضای آن درصدد باشند که دختران به فروش رفته را بازگردانند. این احساسات جریحه‌دار شده حتی در روزنامه‌هایی چون صور اسرافیل منعکس می‌شد تا آنجا که آصف‌الدوله که هرگز طی زندگی سیاسی خود اتهام همکاری با روس و انگلیس نخورده بود، در جراید مشروطه از او به‌عنوان وطن‌فروش یاد می‌شود. در خراسان آصف‌الدوله از والی‌گری برکنار شد و با حقارت به تهران بازگشت.