هدیل عمر

ادلب- ضرب‌المثل‌های موروثی و سنتی عامیانه یکی از عوامل تبعیض، تحریک به خشونت و محدود کردن نقش زنان در استان ادلب است که یکی از ارکان اصلی در کاهش نقش زنان در جامعه‌ی محلی است.

ضرب‌المثل‌های رایج به عنوان جملاتی شناخته می‌شوند که به ارث رسیده و در بین تمام اقشار جامعه رواج یافته است، زیرا ایده‌های باستانی مربوط به گذشته را منتقل می‌کنند، جایی که زنان بیشترین سهم این جملات را داشتند.

«دختران مرگ هستند، دختر شرم می‌آورد و دشمن به در خانه، یک بار گاو پرورش داد که موفق نشد»، رائده شیخ محمد ٣۵ ساله با اشاره به تثبیت مفهوم خشونت علیه زنان گفت که همیشه این جمله را از همسر، مادر و حتی خانواده‌اش می‌شنود.

رائده شیخ محمد در این باره می‌گوید که این ضرب‌المثل‌ها از جهل، عقب‌ماندگی و پایبندی به آداب و سنن منسوخ نشأت می‌گیرد، چرا که هنوز هم در میان مردان و زنان به ویژه در میان سالمندان رواج زیادی دارد، چرا که اعتقادات راسخی بر ضرورت کاهش نقش زنان در جامعه شکل گرفته است.

وی افزود که رواج این ضرب‌المثل‌ها و عبارات در بین مردم باعث می‌شود که آن‌ها را باور کنند و بر اساس آن‌ها با زنان رفتار کنند که علاوه بر تشویق به ارتکاب جرایم تحت عنوان «شرف، والستره»، ضرب‌المثل «دختر را می‌پوشانی، یا او را دفن می‌کنی» به ضرب و شتم، خشونت و احتمالاً طلاق منجر می‌شود.

وی خاطرنشان کرد که به دلیل جملات و ضرب‌المثل‌هایی که در نتیجه‌ی توصیفات آن زنان را در چارچوب‌ خانه و فراتر از آموزش و نظافت نمی‌داند و همسرش در زندگی مشترک به کار می‌برد، زن همواره احساس حقارت و خجالت می‌کند و به این دلیل همیشه با مشکلات خانوادگی مواجه است.

اسماء خلف ٢٨ ساله نیز می‌گوید که بیشتر این هنجارها به گونه‌ای رایج هستند که حتی با کتاب‌های درسی قابل مقایسه است، به خصوص که تمامی این صحبت‌ها نژادپرستی را نسبت به زنان دامن می‌زند و آن‌ها را تحقیر می‌کند و به بسیاری از جنبه‌های زندگی زنان و نان‌آور خانه در محل کار، تحصیل، رانندگی، و غیره می‌پردازد.

وی خاطرنشان کرد که اگرچه برخی از اقشار جامعه از این ضرب‌المثل‌ها آگاه هستند، اما همچنان توسط بسیاری از جوامع و ساکنان، به ویژه در استان ادلب و مناطق اردوگاهی با فرهنگ‌ها، آداب و رسوم و سنت‌های کلیشه‌ای متفاوت استفاده می‌شود.

وی توضیح داد که این ضرب‌المثل‌ها منعکس کننده‌ی بسیاری از مشکلات خانوادگی و اجتماعی بین مردم است، به ویژه در ادلب که شاهد تراکم جمعیت بالا و فرهنگ‌های مختلف اجتماعی رایج است که به طور گسترده در بین مردم و آوارگان گسترش یافته است.

وی بر لزوم آموزش جامعه در مورد این باورهای غلط که جایگاه مردان را بالا می‌برد و جایگاه زنان را دست کم می‌گیرد، که از نظر آن‌ها زنان باید در تصمیم‌گیری‌ها و اعمال و حتی در مسائل شخصی خود تابع مردان باشند، تأکید کرد.

آیه امین ٣٢ ساله نیز می‌گوید، مشکلات و آزار و اذیت‌هایی را که بیشتر کارگران و دانشجویان زن در معرض آن قرار دارند، به این ضرب‌المثل‌ها و عباراتی که هنوز در میان گروه بزرگی از خانواده‌ها و شهروندان باقی مانده است، مرتبط می‌داند و خاطرنشان کرد که این در مبارزه با کار زنان، اتمام تحصیلات آنان و محدود ساختن آنان به انجام وظایف خانگی مشهود است.

وی خاطرنشان کرد که ایده‌ی اشتغال زنان در هر یک از زمینه‌ها همچنان کشمکش بسیاری از ساکنان و خانواده‌هایی است که میراث‌های عقب مانده‌ی اجتماعی، فرهنگی و اجتماعی بر آن‌ها حاکم است که بیشتر آن‌ها برگرفته از این ضرب‌المثل‌ها و جملاتی است که بی اساس هستند.

آیه امین در پایان صحبت‌های خود با بیان این‌که این ضرب‌المثل‌‎ها مانند ضرب‌المثل «شرم فقط با خون پاک می‌شود» گفت که این امر ارتکاب جرم را تشویق می‌کند، زیرا تصویر ثابتی را در ذهن بسیاری از نیاز به کشتن زنان به بهانه‌ی «ناموس» را منعکس می‌کند، آن‌هم زمانی که میزان جنایات ناموسی همچنان شاهد افزایش محسوس در مناطق شمال غرب سوریه است.