بدن زنان؛ میدان‌های نبرد در دو سال جنگ سودان
نبرد در سودان وارد سومین سال خود شد، پس از آن‌که همه تلاش‌ها برای توقف خون‌ریزی مداوم در کشور طی دو سال گذشته با شکست مواجه شد؛ درگیری‌هایی که تاکنون صدها هزار کشته و زخمی و حدود ۱۴ میلیون آواره در داخل و خارج از سودان بر جای گذاشته‌اند.
ميرفت عبد القادر
سودان- دو سال از آغاز درگیری در سودان می‌گذرد؛ جنگی که از ۱۵ آوریل ۲۰۲۳ میان ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع در پایتخت، خارطوم، آغاز شد و به‌تدریج به دیگر ایالت‌های کشور گسترش یافت. در این میان، زنان از آسیب‌پذیرترین گروه‌های اجتماعی بوده‌اند که انواع شکنجه‌های روانی و جسمی از جمله آوارگی، بی‌خانمانی، گرسنگی، خشونت جنسی و... را تجربه کرده‌اند.
گزارش‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که بیش از ۱۱ میلیون نفر در داخل کشور آواره شده‌اند و بیش از ۳ میلیون نفر به کشورهای همسایه پناه برده‌اند؛ ۸۸٪ از این افراد را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.
تأثیر جنگ بر زندگی زنان و دختران سودانی
آنا موتوفانی، مدیر منطقه‌ای نهاد زنان سازمان ملل در شرق و جنوب آفریقا، درباره تأثیر دو سال جنگ بر زنان و دختران سودانی گفت که موفق شده با شماری از زنان در اردوگاه‌هایی دیدار کند که بیش از ۱۴ میلیون نفر از خانه‌هایشان آواره شده‌اند. او این وضعیت را از وخیم‌ترین بحران‌های انسانی در تاریخ معاصر توصیف کرد و افزود: «بیش از نیمی از این جمعیت، زن هستند.»
کمبود شدید غذا
زنان سودانی نقش کلیدی در اقتصاد این کشور ایفا می‌کنند. اما در پی جنگ، بسیاری از آنان شغل، فعالیت‌های اقتصادی و پروژه‌های کوچک خود را از دست داده‌اند و اکنون با گرسنگی، خود و فرزندانشان را در خطر می‌بینند. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل، ۲۶ میلیون نفر در سودان در معرض خطر قحطی هستند؛ ۱۸ میلیون نفر از آن‌ها با ناامنی غذایی شدید روبه‌رو هستند و از این میان، ۱۴ میلیون نفر کودک‌اند.
موتوفانی تأکید کرد که رنج زنان و دختران به‌واسطه هنجارهای اجتماعی حاکم بر توزیع غذا، کمبود منابع مالی و نبود حمایت اجتماعی تشدید شده است: «بسیاری از آن‌ها در خانواده‌های خود نان‌آور بودند، کسب‌وکارهای کوچک داشتند یا در بیرون از خانه کار می‌کردند، اما با آغاز جنگ، همه‌چیز فرو ریخت و مجبور به آوارگی و از دست دادن تمامی دارایی‌هایشان شدند.»
بحران سلامت
او همچنین به وضعیت سلامت زنان در اردوگاه‌های آوارگان اشاره کرد و گفت که نه تنها خدمات بهداشتی برای آن‌ها فراهم نیست، بلکه حتی امکانات ابتدایی دفع فاضلاب هم وجود ندارد. به گفته او، برای هر ۸۵ خانواده تنها سه سرویس بهداشتی وجود دارد.
زنان باردار نیز از دریافت مراقبت‌های حیاتی محروم‌اند و کمبود شدید آب، غذا و دارو زندگی آن‌ها را تهدید می‌کند. از سوی دیگر، با توقف فعالیت ۸۰٪ از بیمارستان‌ها در مناطق جنگ‌زده، نظام سلامت دچار فروپاشی شده و مرگ‌ومیر مادران به شدت افزایش یافته است. امکان دسترسی زنان به خدمات بهداشت جنسی و باروری کاهش یافته و بیش از ۱.۲ میلیون زن باردار و شیرده با سوءتغذیه دست‌وپنجه نرم می‌کنند که سلامت و جان آن‌ها و کودکانشان را تهدید می‌کند.
خشونت جنسی؛ سلاحی علیه زنان
آنا موتوفانی همچنین تأکید کرد که خشونت جنسی و تجاوز به‌صورت سیستماتیک در این جنگ به‌کار گرفته شده تا جامعه و زنان را تحقیر و نابود کند.
او گفت که طبق گزارش‌های دریافتی، تقاضا برای خدمات اساسی از سوی بازماندگان تجاوز، تجاوز گروهی و دیگر اشکال خشونت جنسی تا ۲۸۸ درصد افزایش یافته است.
موتوفانی افزود: «بسیاری از زنان هیچ‌گاه خشونتی را که تجربه کرده‌اند گزارش نمی‌دهند، چون جوامعشان آن را ننگ می‌دانند. زنانی که مورد تجاوز قرار می‌گیرند، نه‌تنها از سوی جامعه بلکه حتی از سوی خانواده‌هایشان طرد می‌شوند و احساس شرم و گناه می‌کنند. در این جنگ، بدن زنان به میدان نبرد تبدیل شده است.»
او با اندوه خاطر از ناتوانی در رسیدن به زنان در دارفور که تحت کنترل نیروهای پشتیبانی سریع است سخن گفت و تأکید کرد این زنان از همه نوع کمک، حتی خدمات حیاتی پزشکی پس از تجاوز، محروم‌اند. آن‌ها به مراقبت‌های ضروری پیش از زایمان، حین زایمان و پس از آن نیز دسترسی ندارند.
مطالبات زنان سودانی: عدالت، امنیت، مشارکت
آنا موتوفانی در پایان گفت که زنان ساکن در اردوگاه‌ها خواستار عدالت، مجازات عاملان خشونت و تضمین امنیت برای خود و دیگر زنان هستند. آن‌ها همچنین مخالفت خود را با دخالت‌های خارجی اعلام کرده و خواهان مشارکت در روند مذاکرات صلح شده‌اند.