بازسازی سویدا: مرهمی بر زخم‌ها یا پرده‌ای بر جنایت؟

در پی تشدید خشونت‌ها و کوچ‌های اجباری، زنان در سویدای سوریه صدای خود را بلند کرده‌اند. آنها تلاش برای پنهان‌سازی حقیقت در پوشش «بازسازی» را محکوم می‌کنند و خواستار تحقیقات بین‌المللی و اجرای عدالت برای قربانیان هستند.

روشیل جونیور

سویدا ـ تلاش‌ها برای بازسازی در سویدا نمی‌تواند یک پرسش اساسی را پنهان کند: آیا رنگ‌آمیزی دیوارها و زیباسازی ظاهری، خاطرهٔ رنج و تلفات انسانی را پاک می‌کند؟ پاسخ این پرسش را می‌توان بر دیوارهای مرکز بهداشتی شهرک مزرعه یافت. دیوارهایی که امروز به یادمان زنده‌ای از یک کشتار فجیع و زخمی التیام‌نیافته تبدیل شده‌اند.

با آنکه آثار خون هنوز در مرکز بهداشتی شهرک مزرعه آشکار است، مقامات محلی شتاب‌زده مرمت را آغاز کرده‌اند. این اقدام، پیش از هرگونه تحقیق کیفری یا مستندسازی میدانی، تلاشی آشکار برای نابود کردن شواهد جنایات گروهک جهادی هیئت تحریر الشام و خاموش کردن صدای قربانیان به جای شنیدن آن است.

درحالی‌که مصطفی بکور، استاندار سابق، خود را ناظر بازسازی معرفی می‌کند، بسیاری از اهالی معتقدند حضور او نه برای خدمت به منطقه، بلکه با هدف پنهان‌سازی حقایق و سرپوش گذاشتن بر جنایت‌هایی نظیر قتل، کوچ اجباری، آتش‌سوزی و غارت صورت گرفته است.

 

بازسازی؛ نمایشی برای پنهان‌سازی حقیقت

ایناس نعیم، فعال سیاسی، تصریح کرد که حضور مصطفی بکور در منطقه، نه برای خدمت به مردم یا فراهم کردن زمینهٔ بازگشتشان، بلکه «تلاشی سازمان‌یافته» برای از بین بردن مدارک در صحنهٔ جرم است. به گفتهٔ او، روستاهای هدف حمله، شاهد خشونت‌های هولناکی بوده‌اند، از کشتار سالمندان و کودکان گرفته تا هتک کرامت انسانی، سوزاندن خانه‌ها و غارت اموال. او افزود: «انتقال احتمالی او به روستای ریمه حازم نیز ادامهٔ همین نمایش است، نمایشی که ماهیت آن برای هر ناظر آگاه و منطقی، کاملاً روشن است.»

او مفهوم «بازسازی» را تنها تلاشی برای سوءاستفاده از منابع مالی دانست و بیان کرد کسانی که عاملان قتل، ویرانی و آوارگی بوده‌اند، نمی‌توانند مسئولیت ساختن دوباره را بر عهده بگیرند. ایناس نعیم تأکید کرد: «این افراد باید از روستاها خارج شوند»، زیرا مسئولیت بازسازی تنها بر عهدهٔ ساکنان آن است.

او همچنین از تلاش‌های «دولت موقت»، که با تفکر جهادی افراطی اداره می‌شود، برای ساخت مراکز درمانی در مناطق خالی از سکنه انتقاد کرد و پرسید که خدمات بهداشتی در سرزمینی بی‌سکنه چه معنایی دارد.

ایناس نعیم معتقد است هدف واقعی این اقدامات، دامن زدن به تنش میان اهالی سویدا و عشایر است. او هشدار داد که هرگونه حملهٔ مجدد به «جبل» بی‌پاسخ نخواهد ماند و عاملان آن باید تاوانش را پس بدهند و تأکید کرد: «صحبت از بازسازی، پرده‌ای برای پنهان کردن غارتی سازمان‌یافته است و هیچ نیت صادقانه‌ای برای آبادانی یا خدمت به مردم در آن دیده نمی‌شود.»

وی می‌گوید گروهک جهادی هیئت تحریر الشام با حملهٔ وحشیانه به سویدا، عمق ناآگاهی خود از مفاهیم تمدن و دانش را به نمایش گذاشتند و تأکید می‌کند که همزیستی با آنان تحت هیچ شرایطی ممکن نیست. «دردی که آن فجایع به جا گذاشت، فراموش‌شدنی یا قابل‌بخشش نیست. به همین دلیل، مطالبهٔ استقلال، گزینه‌ای قطعی و بازگشت‌ناپذیر برای ما خواهد بود.»

 

 

او برای پاک کردن آثار جنایت آمده است

سلوی القاسم نیز در این باره معتقد است که حضور مصطفی بکور در برابر مرکز فرهنگی شهرک مزرعه، آن‌گونه که تبلیغ می‌شود، برای مرمت نیست، بلکه تلاشی برای پاک کردن آثار جنایت علیه مردم منطقه است. او تأکید کرد که مصطفی بکور می‌کوشد بر جنایات خود، از جمله آتش‌سوزی، غارت و کوچ اجباری، سرپوش بگذارد. «جنایت با رنگ کردن دیوارها پاک نمی‌شود و با زیباسازی ظاهری به فراموشی سپرده نخواهد شد.»

او با تأکید بر اینکه فجایع رخ‌داده فراتر از ابعاد رنج بشری است، گفت: «زنان ربوده شدند، ساکنان ۳۶ روستا آواره گشتند و خانه‌هایشان به طور کامل سوزانده و غارت شد. هم‌زمان، پیکرهای مردان در جاده‌ها رها شده و زیر آفتاب در حال تجزیه شدن است. این صحنه به‌تنهایی، عمق درد و ستمی را که بر ما رفته است، نشان می‌دهد.»

سلوی القاسم خواستار تشکیل یک کمیتهٔ حقیقت‌یاب بین‌المللی، معتبر و بی‌طرف شد تا جنایات علیه مردم را بررسی کند و از آنان برای بازگشت به روستاهایشان و به خاک سپردن عزیزانی که پیکرهایشان همچنان در بیابان رها شده، حمایت کند.

 

 

داعش ما را آواره کرد

نسیبه العقبانی از شهرک مزرعه، با اشاره به اینکه دو ماه از آوارگی‌شان می‌گذرد، درد عمیق خود را چنین بیان کرد: «حکومتی که وظیفه‌اش حفاظت از شهروندان است، همچون یک حکومت داعشی عمل کرد. ما را به کوچ واداشت، عزیزانمان را کشت و به پیکرها بی‌حرمتی کرد، خانه‌ها را ویران و درختان را ریشه‌کن نمود. این رفتار هیچ نسبتی با مفهوم دولت یا انسانیت ندارد.»

او افزود که اقدامات دو ماه اخیر، چیزی جز تلاش برای پنهان کردن حقیقت در پوشش مرمت و ساخت یک مرکز فرهنگی نیست و پرسید: «آن‌ها می‌خواهند کدام فرهنگ را به ما عرضه کنند؟ این فرهنگ چیزی جز جهل و نسل‌کشی نیست و هیچ پیوندی با ارزش‌های انسانی و آگاهی ندارد.»

نسیبه العقبانی در پایان گفت که مصطفی بکور و حامیانش که خود را دولت می‌نامند، تنها به تخریب خانه‌ها و ریشه‌کن کردن درختان بسنده نکرده‌اند، بلکه پا را فراتر گذاشته و به غارت گنجینه‌ها و آثار باستانی مدفون نیز مشغولند. این عمل، تجاوزی آشکار به تاریخ و هویت منطقه و تلاشی برای نابودی چیزی است که مردم با خون و عرق خود بنا کرده‌اند.