آرژین دیلک اونجل

آمد- علی‌رغم گسترش مبارزات زنان در سراسر جهان، نابرابری جنسیتی همچنان زندگی آنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. حاکمیت مردسالار، زنان را در قالب نقش‌های مشخصی محدود می‌کند و آن‌هایی را که از پذیرش این نقش‌ها سر باز می‌زنند، با طرد اجتماعی یا حملات گروهی (لینچ) مواجه می‌سازد.

زنانی که در برابر خشونت تسلیم نمی‌شوند، از هر بستری برای رساندن صدای خود بهره می‌برند. رسانه‌های دیجیتال یکی از مهم‌ترین این عرصه‌ها برای دادخواهی زنان است.

ازگی سیلا دمیر، جامعه‌شناس و فعال حقوق زنان ساکن آمد، با تمرکز بر «جامعه‌شناسی زندگی روزمره» در رسانه‌های دیجیتال محتواهای گوناگونی تولید می‌کند. او در حساب اینستاگرام خود با نام «Ezgiceseyler» و با شعار «با نگاهی جامعه‌شناسانه به دنبال دغدغه‌هایم می‌روم»، به این کار مشغول است. «مفهوم اخلاق در جامعه»، «زن بودن پشت فرمان»، «فرهنگ لینچ» و «رابطه زن و مکان» از جمله موضوعاتی است که او به آن‌ها پرداخته است.

 

نیاز به روایتگری احساس می‌شد

ازگی سیلا دمیر که از سال ۲۰۱۷ ساکن  شهر آمد است و در سازمان‌های مردم‌نهاد گوناگونی از جمله انجمن حقوق بشر  فعالیت کرده، سرآغاز فعالیت خود را چنین شرح می‌دهد: «پیش از این یک حساب اینستاگرام داشتم که در آن کارهای بافتنی‌ام را به اشتراک می‌گذاشتم. این دوره مصادف با همه‌گیری کرونا بود. پس از آن، دوران بارداری و زایمان فرا رسید و نتوانستم در رسانه‌های اجتماعی فعال باشم. اما در این فضا مخاطبانی داشتم و احساس می‌کردم باید حرف بزنم و دیدگاه‌هایم را بیان کنم. وقتی محتواهای موجود را بررسی می‌کردم، می‌دیدم با وجود مطالب خوب، جای چیزی خالی است. بیشتر محتواها در حوزه روانشناسی و تا حدی فلسفه بود که مخاطبان خاص خود را داشت. حساب‌های کاربری بسیار خوبی نیز در زمینه مسائل زنان وجود داشت، اما تمرکز آن‌ها بیشتر بر کار خانگیِ بی‌مزد، رابطه مادر و فرزند یا هویت مادری بود.»

 

جامعه‌شناسی زندگی روزمره

ازگی سیلا دمیر به عنوان یک جامعه‌شناس، نیاز به تولید محتوایی را حس کرد که مسائل اجتماعی را از زاویه دید جنسیت به بحث بگذارد. او می‌گوید: «با خود فکر کردم که در مورد کدام جنبه‌های جامعه‌شناسی می‌توانم صحبت کنم، چرا که جامعه‌شناسی با زندگی همگان در ارتباط است. تصمیم گرفتم به کاری بپردازم که در آن تخصص دارم، یعنی صحبت درباره زنان و جامعه‌شناسی. موضوعاتی را انتخاب کردم، اما برای پرهیز از لحن خشک آکادمیک، به انتشار مطالب کوتاه پرداختم و حوزه کارم را «جامعه‌شناسی زندگی روزمره» تعریف کردم.»

 

مواجهه با نابرابری جنسیتی از نزدیک

ازگی سیلا دمیر خود مادر یک کودک یک‌ونیم ساله است. او پیش از این در جامعه می‌دید که چگونه زنان در نقش مادری محصور می‌شوند، اما پس از مادر شدن، این نابرابری را شخصاً و عمیقاً تجربه کرد. او این وضعیت را این‌گونه توصیف می‌کند: «وقتی با مسئله‌ای مستقیماً روبه‌رو می‌شوید، آن را هم از نظر فنی و هم از دریچه تجربه شخصی تحلیل می‌کنید و به یک تفسیر جامعه‌شناختی نیاز پیدا می‌کنید. برای مثال، هنگام رانندگی به خاطر زن بودن با رفتاری منفی مواجه می‌شوید. این موضوع به دغدغه شما تبدیل می‌شود و می‌خواهید درباره‌اش صحبت کنید. پس در مورد آن محتوا می‌سازید، اما همزمان می‌خواهید پس‌زمینه جامعه‌شناختی آن را نیز بکاوید. هدف من دقیقاً همین است، دیدن و نشان دادن پس‌زمینه جامعه‌شناختی این مشکلات.»

 

تأثیر دوگانه رسانه‌های دیجیتال

ازگی سیلا دمیر با بیان اینکه در «عصر دیجیتال» زندگی می‌کنیم، رسانه‌های دیجیتال را ابزاری قدرتمند اما چالش‌برانگیز می‌داند. به گفته او، این رسانه‌ها تأثیری دوگانه دارند. او توضیح می‌دهد: «درست است که رسانه‌های دیجیتال فضایی برای بیان دیدگاه‌ها گشوده‌اند. بسیاری از موضوعات ناگفته، اکنون در این فضا مطرح می‌شوند و به مخاطبان خود می‌رسند. این عرصه به پدیده‌ای مهم در زندگی امروز تبدیل شده و نباید آن را رها کرد، بلکه باید برای غنی‌تر کردن آن کوشید. رسانه‌های دیجیتال از یک سو فضایی آزاد به نظر می‌رسند، اما از سوی دیگر به افکار ما جهت می‌دهند و این یک پارادوکس است. در این فضا، مدیریت افکار عمومی بسیار جدی عمل می‌کند. ما دائماً به موضوعاتی فکر می‌کنیم که در رسانه‌های اجتماعی با آن‌ها مواجهیم و پس از مدتی ناخواسته می‌پذیریم که واقعیت همین است. بخش بزرگی از جامعه تحت تأثیر این مدیریت افکار قرار دارد و زندگی‌اش را بر اساس آن شکل می‌دهد. به همین دلیل معتقدم رسانه‌های اجتماعی ما را محدود هم می‌کنند. به باور من، فرهنگ مصرف‌گرای مدرنیته کاپیتالیستی، سیستمی است که با ظاهری آزادی‌بخش، در عمل ما را کنترل می‌کند. بنابراین، به نگاهی متفاوت نیاز داریم. شاید عده‌ای بپرسند چرا با وجود فعالیت در این فضا، آن را نقد می‌کنی. حضور من در این عرصه به معنای چشم‌پوشی از نقد یا بیان مشاهداتم نیست. ما در دنیای مدرن زندگی می‌کنیم، اما این به معنای نفی نقد یا دست کشیدن از تلاش برای تغییر آن نیست.»

 

بعضی حرف‌ها را باید بلند گفت

ازگی سیلا دمیر معتقد است تمام مشکلات امروز ریشه در تاریخ دارند. او بر لزوم اقدام برای پایان دادن به نابرابری جنسیتی تأکید می‌کند و می‌گوید: «عمر برخی نگرش‌ها، از برداشت‌های کلیشه‌ای گرفته تا برچسب‌زنی‌ها، به سر آمده است. در قرن بیست‌ویکم این نابرابری باید پایان یابد. هدف من این بود که هم پس‌زمینه این مشکلات را با استفاده از مفاهیم نظری روشن کنم و هم با طرح پرسش درباره تضادهای زندگی روزمره، دیگران را به تفکر وادارم. اگرچه دنبال‌کنندگان زیادی ندارم، اما مخاطبان وفاداری پیدا کرده‌ام. گاهی در کافه یا خیابان، افرادی را می‌بینم که با بازخوردهای مثبت خود مرا تشویق و حمایت می‌کنند. همین بازخوردها به من انگیزه می‌دهد.»

 

هدف اصلی، ذهنیت مردسالار است

زنان بسیاری از مشکلات اجتماعی را شخصاً تجربه می‌کنند و به همین دلیل، به گفته ازگی، با ریشه‌ها و راه‌حل‌های آن بیگانه نیستند. او با تأکید بر اینکه «باید به خودِ آن سیستم مردسالار دسترسی پیدا کرد»، می‌افزاید: «لازم است محتواهایی تولید کنیم که مردان را نیز به چالش بکشد، چرا که زنان خود قربانی این مشکلات و از آن آگاه هستند. مسئله اصلی، انتقال پیام به فرد یا ذهنیتی است که ما آن را عامل اصلی می‌دانیم. این تصور غلط وجود دارد که وقتی موضوعی درباره زنان مطرح می‌شود، فقط زنان باید شنونده باشند و گویی تنها آن‌ها به آگاهی نیاز دارند. در حالی که مردان باشرف باید در برابر این تبعیض بایستند و خود در این مبارزه مشارکت کنند.»

 

به عنوان یک زن، ایجاد فرصت آسان نیست

ازگی سیلا دمیر به سختی‌های تولید محتوا نیز اشاره می‌کند: «من یک پسر کوچک دارم و وقتی او بیدار است، کار کردن تقریباً غیرممکن است. باید از زمان خواب او استفاده کنم یا اگر کسی در خانه باشد که از او مراقبت کند، آن لحظات را غنیمت بشمارم. به عنوان یک زن، ایجاد فرصت برای کار آسان نیست. باید مطالعه کنی، آن را به متن تبدیل کنی، با الگوریتم رسانه‌های اجتماعی آشنا باشی و بر اساس آن عمل کنی. الگوریتم باید محتوای تو را ببیند. باید عناوینی جذاب برای جلب توجه مخاطب انتخاب کنی. باید تحقیق کنی که چه موضوعی مورد توجه است و چگونه می‌توانی آن را در یک دقیقه خلاصه کنی. من با یک گوشی و یک سه‌پایه رومیزی در اتاق کارم فیلم‌برداری می‌کنم. همچنین قصد دارم در آینده برای یوتیوب هم ویدیو بسازم.»

 

زنان، بزرگترین قربانیان لینچ

فرهنگ لینچ یکی دیگر از موضوعاتی است که ازگی سیلا دمیر به آن می‌پردازد. او با بیان اینکه زنان بزرگترین و آسان‌ترین قربانیان لینچ در رسانه‌های اجتماعی هستند، سخنانش را این‌گونه به پایان می‌برد: «یک بار پستی با عنوان «زن بودن پشت فرمان» منتشر کردم. برخی کاربران مرد نظراتی این‌چنینی نوشته بودند: «شما به عنوان مادر و خواهر تاج سر ما هستید، اما لطفاً رانندگی نکنید.» این نشان می‌دهد که هنوز تو را به عنوان یک انسان مستقل و برابر به رسمیت نمی‌شناسند. شما این واقعیت را می‌بینید و آن را افشا می‌کنید، اما همزمان زنان بیشترین قربانیان این حملات هستند. این یکی از چالش‌های بزرگ رسانه‌های اجتماعی است. راه‌حل، پافشاری بر حضور مستمر در این فضاست. با وجود تمام چالش‌ها، رسانه‌های اجتماعی یک واقعیت انکارناپذیر هستند و وظیفه ما استفاده صحیح و مؤثر از این ابزار است.»