لارا گوهری

مهاباد - زبان به‌عنوان اصلی‌ترین ابزار ارتباطی شمرده می‌شود و زبان مادری اولین زبان شخص محسوب می‌شود که در ایران و علی‌الخصوص کوردستان آموزش صحیح زبان مادری و تأکید بر آن امری بسیار دشوار محسوب می‌شود. با این ‌وجود خلق کورد به اشکال مختلف سعی در آموختن صحیح، حفظ و نگهداری آن دارند. حکومت در دو بند قوانین ایران به حق زبان مادری اشاره کرده است ولی هیچ وقت به آن عمل نکرده است و محدود کردن زبان مادری در چهارچوب این دوبند عملی نشده، خیانت به زبان‌های غیر فارسی محسوب می‌شود.

باوجود تلاش‌های حاکمیت برای نابودی زبان‌های غیر فارسی و آسمیلە ساختن آن، بعضی از فعالین در حال مبارزه با حکومت در چهارچوب قوانین ایران هستند و برای بقای زبان مادری خود تلاش می‌کنند.

 

«زبان کوردی را به دانش‌آموزانم تدریس می‌کنم و این را وظیفه‌ی هر معلمی می‌دانم»

مدارس و خانواده اولین مکانی ست که کودکان را پرورش می‌دهند. یکی از معلمین و نویسنده‌های کودک شهر مهاباد شلیر.م  درباره‌ی آموزش به زبان مادری می‌گوید: «من بیست‌وپنج سال است در مقطع ابتدایی تدریس می‌کنم و در تمامی سال‌های تدریسم با وجود خطرات و سختی‌هایی که وجود داشت در کنار فارسی به دانش‌آموزانم الفبای کوردی هم آموخته‌ام. از جانب آموزش‌وپرورش چند باری اخطاریه دریافت کرده‌ام و از من درخواست شده آموزش زبان کوردی را متوقف کنم اما تا به امروز همچنان ادبیات و زبان کوردی را به دانش‌آموزانم تدریس می‌کنم و این را وظیفه‌ی هر معلمی می‌دانم. در طول تدریسم حتی به همکاران و دوستانم نیز الفبای صحیح کوردی را آموزش داده‌ام و فعالیتم در این راه فقط محدود به مدرسه و دانش‌آموزانم نیست. اکنون فرزندان خودم جزو کسانی هستند که در این راه قدم گذاشته‌اند و آن‌ها نیز به آموزش زبان کوردی پرداخته‌اند و این بزرگ‌ترین افتخار من است چون ثمره‌های زندگی‌ام ثمرات بزرگ‌تری به ارمغان می‌آورند و ما همچنان تکثیر می‌شویم تا پایدار بمانیم».

بە گفتەی شلیر.م، تلاش برای آموزش زبان کوردی برای مدرسان آن می‌تواند مشکلات قانونی وسیعی ایجاد کند چرا کە «آموزش به زبان مادری در ایران یک امر سیاسی امنیتی است و دفاع از این حق یک جرم محسوب می‌شود چون هویتی به نام ملیت در ایران به رسمیت شناخته نمی‌شود و به تندترین شیوه حق آموزش به زبان مادری از سوی حکومت سرکوب می‌شود».

 سمیرا حیدری در یکی از روستاهای اطراف مهاباد به‌صورت داوطلب به کودکان زبان کوردی می‌آموزد می‌گوید: «سن کمی داشتم که فهمیدم کوردی هم رسم‌الخط مخصوص خود را دارد. در گوگل به دنبال منبعی بودم که با آن بتوانم الفبای کوردی یاد بگیرم اما متوجه شدم در مهاباد یک آموزشگاه زبان کوردی وجود دارد. هنگامی‌که اولین تصویری که مرا جذب کرد کتابخانه‌ای پر از کتاب‌های کوردی بود. من و برادرم باهم در آنجا ثبت‌نام کردیم. جو آموزشگاه و آموزش عالی و روان آن موسسه سبب شد نه ‌تنها زبان بیاموزم بلکه به ادبیات و کتاب‌های کوردی و آموزش لهجه‌های دیگر نیز علاقه‌مند شدم. من امروز در یکی از روستاهای اطراف یک آموزشگاه خصوصی در اختیار دارم که در کنار کارهای دیگر به هنرجویانم به ‌صورت رایگان زبان کوردی آموزش می‌دهم».

 

«فرزندم حق دارد به زبان مادریش بخواند»

زبان کوردی در مهاباد باوجود موانع زیادی که سد راه فعالین این حیطه می‌شود همچنان آموزش داده می‌شود و حتی اگر کودکان در هیچ آموزشگاه و مدرسه‌ای آموزش داده نشوند مادران آگاه آن را به کودکان خود منتقل می‌کنند.

ژینا امیری یک فرزند ۱۱ ساله دارد و دربارەی آموزش زبان کوردی به دخترش می‌گوید: «اکثر مردم برای کودکانشان بر زبان سوم تأکید می‌کنند اما من از نوزادی فرزندم برای او شعر و داستان و لالایی کوردی خواندەام و هم‌زمان با یادگیری فارسی در مدرسه، خودم در خانه به او رسم‌الخط کوردی یاد داده‌ام و در خانه و گفت‌وگوهایمان از واژه‌های اصیل کوردی استفاده می‌کنیم. برای او مجله‌ی کوردی (هوژین)‌ که یک مجله‌ی علمی کودکان است را تهیه می‌کنم تا با زبان مادریش بسیاری از چیزها را درک کند. فرزندم حق دارد به زبان مادریش بخواند و بنویسد و اگر حکومت و دستگاه‌های آموزشی این حق را از او سلب می‌کنند من به‌عنوان مادرش برای حقوق اولیه و هویت فرزندم بدین شیوه و با آموزش او مبارزه می‌کنم».

زبان و رسم‌الخط کوردی در تکنولوژی عصر حاضر جای خود را یافته است و اپلیکیشن‌های بسیاری در جهت آموزش و استفاده‌ی کاربران ایجاد شده است و امروز کیبوردهای کوردی و فرهنگ‌های لغت به‌ آسانی در گوشی‌ها قابل ‌نصب است. همچنین سایت‌ها و صفحه‌های اینستاگرامی و توییتری فعال در این زمینه باوجود مخاطراتی که برای صاحبان آن‌ها ایجاد شده است همچنان به آموزش زبان و گسترش آن برای عموم مردم مشغول‌اند و در چند سال اخیر تأثیر چشم‌گیری بر رشد آموزش زبان کوردی داشته‌اند.