نور سریب

 

یمن- 

آمنه محسن العبد، رئیس اتحادیه‌ی زنان یمن، شعبه‌ی فرمانداری ابین، در مصاحبه‌ای با آژانس ما در مورد ایجاد اتحادیه‌ و مسائل زنان بین گذشته و حال صحبت کرد.

 

در ابتدای مصاحبه‌ی ما، می‌توانید درباره‌ی حرفه‌ی خودتان برایمان بگویید؟

آغاز کار من زمانی بود که به من ماموریت داده شد تا با اولین گروه پلیس زن که در سطح کشورهای عربی در عدن در سال ۱۹۶۶ تشکیل شد، برای اینکه زنان یمنی بتوانند در آن کار کنند، زیرا این کار فقط محدود به مردان بود، من به دوره‌های آموزش دبیرخانه، ماشین تحریر و سایر کارهای اداری در عدن پیوستم و سپس از پلیس به وزارت دادگستری و بعد به دیوان عالی و دیوان شیخ عثمان و سرانجام من به فرمانداری استان ابین منتقل شدم تا دختران را آموزش دهم و آنها را در کارهای اداری مشارکت دهم، زیرا این مشاغل فقط به مردان محدود می‌شد و زنان در آنجا مجاز به کار پرستاری و تدریس هستند، و سپس با بقیه‌ی رهبران برای افتتاح شعبه‌ای از اتحادیه‌ی زنان یمن کار کردم و در مورد کارهای اداری، چاپی و دبیرخانه به دختران آموزش دادم.

 

آیا نتایج آن مرحله برای شما و رهبری سیاسی آن زمان رضایت‌بخش بود؟

بله، بزرگترین مزیت این بود که ما حضور زنان را در همه‌ی نهادهای دولتی تقویت کردیم و با مراحل برابر شروع کردیم. زنان حق تحصیل و کار را به دست آوردند و به مراکز دولتی توزیع شدند. این امکانات به گواهی کار اتحادیه‌ی زنان یمن، شعبه‌ی ابین بستگی داشت. دختران ابین قادر به کار در شهرهای مختلف یمن بودند و آنها کادرهای شریفی شدند و ما محدودیت‌های روستایی را شکستیم.

 

می‌توانید در مورد مراحل تاسیس اتحادیه‌ی زنان یمن بگویید، تاثیرات و کارهای آنها در جامعه چه می‌باشد؟

در ابتدا کمیته‌های مربوط به تجارت و آموزش فعالان و رهبران زن در زنگبار، مرکز استان، تأسیس شد تا هسته‌ی اصلی، آموزش و افتتاح دوره‌های سوادآموزی باشد. (عدن، ابین، لحج، حضرموت، المهرة، شبوة)، و سپس هیئتی تحت رهبری من تشکیل شد تا به استانها برود و گزارشی از وضعیت زنان ارائه دهد که شامل پیشنهادهایی بود تا در پرتو آنها کار انجام شود.

پس از بسیاری از اقداماتی که انجام شد، ایجاد یک نهاد رسمی برای زنان ضروری بود و ما یک کنفرانس عمومی برای زنان برای انتخاب رهبری، برای اداره‌ی کارهای روزمره‌ی اتحادیه برگزار کردیم و پیشنهاد کردیم که "اتحادیه‌ی زنان یمن" برای آنها یک نهاد صنفی باشد، سپس کمیته‌های مقدماتی برای برگزاری کنفرانس‌ها در مراکز و ادارات و سپس استانداری‌ها برای انتخاب نمایندگان زن برای کنفرانس عمومی، که اولین کنفرانس زنان در منطقه سیئون، استان حضر موت در سال ۱۹۷۴ بود، انتخاب شدند. یک رئیس اجرایی برای شورا انتخاب شد. اولین رئیس‌جمهور منتخب عایشه محسن است. در استانها کنفرانس‌ برگزار می‌شد و کمیته‌های فرمانداری برای اتحادیه و شعب در ادارات و مراکز و کمیته‌ها در محله‌ها و تاسیسات به نمایندگی از اتحادیه‌ی زنان یمن در همه‌ی استان‌ها از جمله ابین انتخاب می‌شدند.

اتحادیه‌ی زنان یمن در استان ابین پس از آموزش و احراز صلاحیت، در پیوستن به دوره‌های ریشه‌کنی بی‌سوادی، افتتاح مراکز و اردوگاه‌هایی برای توان‌بخشی زنان و توزیع آنها به کلیه‌ی مراکز اداری، مالی، کشاورزی، شیلات و کلیه‌ی امکانات دولتی در ابین، در سوق دادن زنان برای پیوستن به کار به آنها کمک کرد. این اتحادیه کسی بود که به آموزش زنان و توزیع و همچنین ایفای نقش در ساخت مدارس و مهدکودک و سوق دادن دختران برای ادامه‌ی تحصیل در شهرها و مناطق روستایی به مناطق بالاتر و تحصیلات دانشگاهی در داخل و خارج از کشور پرداخت. اتحادیه در ساخت مدارس و مهد کودک‌ها و سوق دادن دختران برای ادامه تحصیل در شهرها و مناطق روستایی به مقاطع بالاتر و تحصیلات دانشگاهی در داخل و خارج از کشور نقش مهمی دارد و آنها برای آموزش دختران و انتقال آموخته‌های خود به دیگر دختران، در تمام استان‌های جنوبی بشبوة و المهرة و حضر موت فعالیت داشتند.

رهبری سیاسی و اتحادیه زنان را وادار به تصدی سمت‌های رهبری در استان و آگاهی از استفاده از حقوق خود برای معرفی و انتخاب کردند.

 

با شروع وظایف خود با چه چالش‌هایی روبرو شدید؟ حمایت شما برای غلبه بر چالش‌ها چه‌ کسی‌ست؟

بزرگترین چالش‌ها این است که ما از سنت‌های روستایی رنج می‌بریم، زیرا ابین یکی از استان‌های تحت سلطه‌ی آداب و رسوم قبیله‌ای است، که زنان را از شروع کار و ورود به جبهه‌های جنگ جدید و مکان‌های جدید برای جابجایی و رفتن به ادارات و مراکز و تمرین سیاسی، اتحادیه‌ای محدود می‌کند. جامعه برای آگاهی کار می‌کند، اما این اراده‌ی سیاسی این مرجع بود که از ما حمایت کرد و مانع هر گروهی شد که می‌خواهد از این پیشرفت فمنیستی جلوگیری کند زیرا می‌خواست زنان را به سمت مشارکت واقعی در کار سوق دهد و مناصب رهبری را در جامعه، سیاست، فرهنگ و آموزش به عهده بگیرد.

از نظر شخصی، من اولین زن از فرمانداری ابین وارد پلیس عدن و اولین زنی شدم که وارد کار اداری در ابین شدم، رنج زیادی کشیدم و من امروز افتخار می‌کنم زیرا من از پیشگامان اقدامات توده‌ای و یکی از بنیانگذاران جنبش زنان در جنوب یمن هستم.

وقتی در دهه‌ی هفتاد به پایتخت روسیه، مسکو رفتم تا با هیئت دولت به ریاست دکتر حیدر ابوبکر العطاس به عنوان نماینده‌ی زنان در یمن در کنفرانس جهانی صلح شرکت کنم، این انگیزه‌ی من را برای ادامه‌ی حمایت از دختران و کمک به آنها برای تحصیل در همه‌ی زمینه‌های زندگی ایجاد کرد و دولت در آن زمان پایه و اساس حمایت معنوی و مادی من و همه‌ی زنان بود.

 

آیا می‌توانید دستاوردهای بدست آمده و توانمندسازی زنان را بین گذشته و حال مقایسه کنید؟

در گذشته ما رهبری حزب را با رویکرد سوسیالیستی داشتیم و اراده‌ی سیاسی تحت فشار زنان، وضع قوانین و ایجاد قانون اساسی که در آن زنان و مردان برابر بودند، همچنین زنانی که در ریاست‌جمهوری، پارلمان و شوراهای محلی به بالاترین مقام در آن زمان رسیدند، کمک کرد. اما آنچه که اکنون تجربه می‌کنیم این است که به موجب اتحاد بین دو قسمت یمن بدون شرط انجام می‌شود. اولین چیزی که رها شد، دستاوردهایی بود که برای زنان حاصل شد و در حال حاضر، با توجه به جنگ‌ها و درگیری‌های مسلحانه، بسیاری از حقوق مربوط به زنان، بخصوص پس از تعطیل شدن بسیاری از دادگاه‌ها و پیگردهای قانونی و کاهش حقوق بشر از بین رفته است.

متأسفانه، اکنون یک دولت تشکیل شده است، اما هیچ کرسی برای زنان در آن وجود ندارد. این به منزله‌ی عقب‌نشینی از حقوق زنان و حقوقی است که آنها به دست آوردند و کنار گذاشتن کنوانسیون رفع انواع تبعیض علیه زنان "CEDAW"، که کشور ما آن را امضا کرد و قطعنامه‌های صادر شده توسط سازمان ملل متحد در مورد مشارکت زنان، که در مورد کودکان مورد سوء استفاده و استخدام در جنگ‌ها صادر نشده است.

 

به نظر شما آیا زنان پس از لغو قانون خانواده تحت تأثیر قرار گرفتند؟

علاوه بر تغییر در برخی از مواد قانون اساسی، که به زنان حق برابری در حقوق و وظایف را می‌دهد و با صدور قانون احوال شخصیه بعنوان یک قانون جایگزین، زنان جایگاه حضانت، مسکن و نفقه‌ی فرزندان خود را از دست دادند و محدودیت سن ازدواج که ۱۸ سال تعیین شده بود، لغو شد. سن ازدواج دختران دستکاری شده و آنها در سنین پایین ازدواج کردند و موارد خشونت خانگی علیه زنان پس از لغو قانون خانواده که قبلا در حال اجرا بود، افزایش یافت و از این طریق، زنان محافظتی را که با اعمال قانون برای او تضمین شده بود، از دست داد.

 

چه تلاشهایی ممکن است قوانینی را که از زنان حمایت می‌کند، بازگرداند؟

احیای اتحادیه‌ها، تشکیل کمیته‌های حمایت و کسب طرفداران قوانین و برابری جنسیتی، تشدید کار عمومی و تبلیغاتی در بین مردم، رهبران و شخصیت‌های با نفوذ و ایجاد شبکه‌ها، شبکه‌سازی و هماهنگی بین همه‌ی سازمان‌های جامعه‌ی مدنی و همکاری مشترک ضروری است. به عنوان یک تیم با هم همکار باشیم تا دستاوردها را به زنان بازگردانیم. دولت باید اراده‌ی سیاسی داشته باشد تا قوانینی را به نفع زنان و برابری صادر کند و قانون اساسی و قوانین را تغییر دهد و به آنها از نظر عملی و عینی ۵ درصد بدهد.

 

آخرین پیامی که دوست دارید برای زنان بفرستید، چیست؟

پیام من به همه‌ی رهبران زن این است که به عنوان یک تیم کار کنند، زیرا بسیاری از مولفه‌ها در خدمت اهداف نیستند‌، سازمان‌های جامعه‌ی مدنی باید تلاشی متحد داشته باشند، استراتژی‌ها و برنامه‌های واحدی را تدوین و با هم همکاری کنند تا دستاوردها را به زنان بازگردانند. رهبران زن که موقعیت‌هایی در ایالت بدست می‌آورند باید نقش فعالی داشته باشند و با توجه به اولویت قرار دادن مسائل زنان، دفاع از تغییرات در قانون اساسی و قوانین ناعادلانه علیه زنان و کودکان را نیز مدنظر داشته و برای این تغییر شروع به کار کنند.

 

آمنه محسن العبد کیست؟ 

آمنه محسن العبد، کارشناس علوم اجتماعی و سیاسی از دانشگاه مسکو، سفیر حسن نیت سازمان بین‌المللی حقوق بشر و صلح بین المللی هلند، پیش از این به عنوان دبیرکل یک شورای محلی در فرمانداری ابین و معاون فرماندار کار می‌کرد و همچنین به عنوان نایب رئیس کمیته‌ی امداد در استان ابین و یک عضو شورای محلی برای دو جلسه کار کرده است. او در حال حاضر رئیس اتحادیه‌ی زنان یمن، شعبه‌ی ابین، عضو دفتر اجرایی شبکه‌ی عربی سوادآموزی و آموزش بزرگسالان در قاهره است. دستیار دبیرکل شبکه‌ی رسانه‌ای زنان عرب و مدیر اجرایی سازمان توسعه‌ی بشردوستانه و صلح السعیده در مصر است. وی پیش از این سمت رئیس هیئت مدیره‌ی بنیاد مالی خرد اتحادیه و سرپرست پروژه‌های توانمندسازی اقتصادی و فضاهای امن در استان ابین را بر عهده داشته است و هنوز هم عضو بسیاری از شبکه‌ها و بلوک‌های زنان است.