لارا گوهری

مهاباد- افزایش کودکان کار  مسئله‌ای جامعه‌شناختی، اقتصادی و سیاسی است که ناکارآمدی حکومت‌ها عامل افزایش آن می‌باشد. برای مقابله با افزایش کودکان کار، تحقیق و توسعه برنامه‌ها و سیاست‌هایی که فقر را کاهش دهند، آموزش و تحصیل رایگان و در دسترس برای همه کودکان، اجرای قوانین کار کودکان کافی و کاهش تبعیض جنسیتی از جمله تدابیری هستند که می‌توانند کمک کننده باشند. شرایط کاری نامناسب، دستمزد کم و عدم حفاظت قانونی می‌تواند موجب شود که کودکان بیشتری به کار روی آورند همچنین، ارتقاء اقتصادی و توسعه پایدار نیز می‌تواند برای کاهش این پدیده مؤثر باشد. با تعطیلی مدارس در شهرهای مختلف کودکان  کار زیاد شده‌اند. میوه، سبزی، بلال و دستمال کاغذی می‌فروشند یا برای آموزش مکانیکی رایگان در تعمیرگاه کار می‌کنند خبرگزاری ژنها به صورت میدانی با چند کودک کار گفتگو کرده است.

سهیل. م در گرمای بهار در شهر نلاس بلال می‌فروشد یکی از دوستانش که پدرش در آن حوالی مغازه دارد هم همراه او است. سهیل از بازی کودکانه با دوستش محروم است و با فرغونش فریاد می‌زند بلال بلال. مردم دور او جمع شدند تا از او بلال بخرند. او در مورد کارش می‌گوید: «اسم من سهیل است سیزده ساله هستم و سه برادر دارم و پدرم مکانیک است. روزانه پنجاه بلال می‌فروشم و هر عدد بلال قیمتش بیست هزار تومان است. بعضی از مشتری‌ها هم با قرض از من بلال می‌خرند و هنوز پولم را پرداخت نکرده‌اند».

چهره‌ای زیبا و خوشحال دارد و همزمان که بلال می‌فروشد در مورد امید و آروزهایش می‌گوید: «دوست دارم ادامه تحصیل بدهم و در کنار آن کار کنم و پول کارم را برای خودم برمی‌دارم و در پاییز آن را برای مدرسه خرج می‌کنم».

سه‌روک. ن نیز جلوی در یک تعمیرگاه نشسته است و از شدت خستگی خوابش برده است، ده سال دارد و در مورد کارش می‌گوید: «از وقتی مدرسه تعطیل شده است در تعمیرگاه شاگرد هستم ولی رایگان کار می‌کنم چون بعدا مکانیکی یاد می‌گیرم و پدرم برای اینکه در تابستان بیرون نروم من را به اینجا آورده است».

محمد.ب نیز سبزی فروش است او در مورد کارش می‌گوید: «پدر و مادرم سبزی را می‌کارند و من اینجا کیلویی با قیمت بیست هزار تومان آن را می‌فروشم. مشتری‌های زیادی دارم ولی در این گرما خیلی خسته می‌شوم. ترک تحصیل کرده‌ام و تا دوم راهنمایی سواد دارم و با کارم به امرار معاش خانواده‌ام کمک می‌کنم».

 

فقر و بی‌ثباتی اقتصادی و کمبود آموزش

در کشورهایی که فقر و بی‌ثباتی اقتصادی وجود دارد، خانواده‌ها ممکن است برای تأمین نیازهای اساسی خود به کار کودکان روی آورند. عدم دسترسی به شغل‌های مناسب برای بزرگسالان می‌تواند موجب وابستگی خانواده به درآمد کودکان شود. همچنین عدم دسترسی به آموزش و تحصیلات کافی می‌تواند باعث شود که کودکان نتوانند در زمینه‌های دیگر مهارت‌ها و توانایی‌ها را به‌دست آورند. در نتیجه، آنها ممکن است برای کسب درآمد به کار کودکانه روی آورند. در ایران نیز سامانه آموزشی کافی و مناسب برای جلوگیری از کار کودکان وجود ندارد. تأمین منابع مالی، سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های آموزشی به اندازه کافی انجام نشده است.

 

تبعیض جنسیتی و اجتماعی

در برخی مناطق، کودکان با تبعیض‌های جنسیتی و اجتماعی روبه‌رو هستند. این امر ممکن است باعث شود که آنها دسترسی کمتری به فرصت‌های تحصیلی و شغلی داشته باشند و به جای آن به کار کودکانه روی آورند ناکارآمدی حکومت و تبعیض‌های سیاسی و اجتماعی باعث افزایش کار کودکان شده است.

 

حمایت از حقوق کودکان کار

دولت‌ها باید قوانین محافظتی را در قبال کودکان کار تدوین و اجرا کنند. این قوانین باید شامل حداقل سن قانونی برای ورود به بازار کار، محدودیت‌های ساعات کار، شرایط کار ایمن و سالم، دستمزد مناسب و آموزش مناسب باشند. نظارت مؤثر بر رعایت قوانین کار کودکان بسیار مهم است. باید نظارت‌های منظم و پیگیری‌های قوی برای اجرای قوانین محافظتی در نظر گرفته شود. در صورت مشاهده تخلفات، باید تحقیقات صورت گیرد و تدابیر قانونی صورت بگیرد. آموزش و آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها، کودکان و عموم جامعه درباره حقوق کودکان و ضرورت محافظت از آن‌ها بسیار مهم است. این آموزش‌ها باید به شیوه‌های قابل فهم و مناسبی ارائه شوند تا افراد بتوانند به درستی از حقوق کودکان آگاه شوند و آن‌ها را حمایت کنند. ارائه فرصت‌های آموزشی و تحصیلی مناسب برای کودکان اهمیت بالایی دارد. باید تلاش کرد تا تمامی کودکان به آموزش و تحصیل دسترسی داشته باشند و بتوانند آینده بهتری را بسازند. همکاری با سازمان‌های بین‌المللی، نهادها و سازمان‌های غیردولتی که در حمایت از کودکان کار نقش دارند، می‌تواند در ایجاد راهکارها و برنامه‌های مؤثر و هماهنگ کمک کند.

برای حمایت از کودکان کار در هنگام خرید کالاها،  کالاهایی باید تهیه کرد که از طریق تجارت عادلانه و بدون بهره‌برداری از کودکان کار تولید شده‌اند. با تمرکز بر فشار گذاشتن بر دولت و قانون‌گذاران، می‌توان بهبود قوانین و سیاست‌ها در مورد کار کودکان را ترویج داد. با ارسال نامه‌ها، امضای آنلاین پویش‌ها و شرکت در تظاهرات، می‌توان صدای خود را برای تغییر قوانین و حفاظت از حقوق کودکان کار بالا برد. حمایت از کودکان کار نیازمند همکاری بین المللی و تلاش‌های بلندمدت است ولی دولت در این زمینه هیچ تلاشی نمی‌کند و هر روز شاهد فقر گسترده تر هستیم.