EVÎN ZENDA

Şengal - Şêx Mend Kubbesi gözlemcilerinin talebi üzerine yüzlerce kişinin toplandığı kubbeye gittik. Hepsi Simoqiyan aşireti bireyleri ve tanıdıklarıydı. Hepsi bir araya gelmiş ve Nanê Dengê Şevê’nin (Gece sesi ekmeği) yapılmasını bekliyordu. Nanê Dengê Şevê, her yıl bu ayın Çarşamba günü yapılıyor. Bu kadim kültür birlikteliği temsil ediyor. Hep birlikte bu kadim kültürü öğrenelim.

Osmanlı’nın Şengal Fermanı

Osmanlı devleti 1898’de Şengal’e yönelik bir ferman gerçekleştirdi. Êzidî toplumu, kendisini korumak için bir kez daha göç etmek zorunda kaldı. O zaman Rojava Kürdistan’ında doğru bir yolculuk yaşandı. Dayika Xanê (Xane anne) ailesi, kendisini kurtarır ve 4 erkek çocuklarıyla birlikte Cibur Mihemed Emîn Mislit Aşiretine sığınır.

“Açsanız bize gelin”

Ev sahibi ekmek yapacağı akşam dama çıkıp “Aç olan evimize gelip ekmek yesin” diye bağırırdı. Dayê Xanê, ailenin bu yaklaşımdan etkilenir ve “Sağ salim kendi topraklarımıza dönersek bu ailenin iyiliğini unutmamak için her yıl Nanê Dengê Şevê yapacağım” diyor. Dayê Xanê o zaman ekmeğin adının Nanê Dengê Şevê diye değiştiriyor. Toplum bu ekmeğe Nanê Şêx Mend diyor.

Bir ekmek ve mesaj

Bu kadar insanı bir araya getiren sadece ekmek değil. Ama o ekmek ki; daye Xanê ailesinin teşekkürlerini sunmalarına vesile oldu. Nanê Dengê Şevê, yüz yıldan fazladır Dayê Xanê’nin çocuklarından torunlarına, oradan da torunlarının torunlarına geçen bir gelenek halini aldı. Bugünkü tören bize bu geleneğin sürekli hatırlanacağı hissi veriyor.

Duanın güzelliği

Ekmeğin etrafından her yaştan insan toplanıp, umutlarını, isteklerini dile getirerek renkli sözcükler görüntüsü oluşturdular. Her bir sesin etkisi farklı olsa da bir kaç ses var ki insani derinden etkiliyor.

Bu seslerden bazıları şöyle: “Allah’ın adı ve Rabbimizin lütfu, Êzidî ruhuna sahip çık. Ya tawisê melek Êzidîleri zora sokma. Bir hayır kapısı aç. Bu renkli aşiretleri eskisi gibi bir araya getir. Baharın güzelliklerimi halkımıza dağıt.”

Meleke Tawis’e sesleniş

Bu ekmeğin yapımında emeği olan Dayê Bêzar Milko, “Meleke Tawis, divanındaki bu ekmeği bize hayır olarak yaz. Şêx Mend’e bereket dağıt ve bizi koru. Ya Meleke Tawis dünya için iyi olanı sağla. Aramıza iyilik ve güzellik tohumları ek” dedi.

Birlik sözü

Eskiden arkadaşlarının bu ekmeği yaptığını bu yıl bu görevin onun omuzlarında düştüğünü ifade eden Dayê Gulê Xidir da, “Her yıl bu ayda Çarşamba günü bu ekmeği yapıyoruz. Simoqiyan aşireti bu ekmeyi yapıyor. 4 hamur hazırlıyoruz. Yağ ile yoğuruyoruz. Odun ateşinde pişiriyoruz. Pişimi bittikten sonra temiz bir yere seriyor ve hepimiz etrafına toplanıyoruz. Herkes birlik duası ve sözü veriyor. Daha sonra hayvan yağı kızartıyoruz ve ekmeğe döküyoruz. Sonra bal döküyoruz üstüne. Daha sonra ise herkes bir lokma yiyor” diye konuştu.

Êzidî toplumu öyle bir toplum ki kendisine yapılan iyiliği unutmaz. Nanê Dengê Şevê’de bunun bir sembolüdür.