SALMA AL-RASHİD

Sudan – Sudan ordusu ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında Nisan 2023’te başlayan çatışmalar hala devam ediyor. İç savaştan kaynaklı 8,5 milyondan fazla insan yerinden edildi. Dünyanın en büyük yerinden edilme krizine maruz kalan insanların çoğu yine ekonomik ve güvenlik sorunları ile karşı karşıya olan komşu ülkelere göç etti.

14 binin üzerinde kişinin yaşamını yitirdiği ülkede, gıda ve güvenliğin dışında en büyük insani krizlerden birinin kayıplar olduğu belirtiliyor. Her gün binlerce ailenin yakınları için başvuruda bulunduğu Sudan’da sivil toplum örgütleri kayıpları bulmak için “Onlar Nerede?” kampanyasını başlattı.

Yüksek Komiserlik Ofisi’nin çağrısı üzerine Demokrasi İçin Avukatlar Cephesi olarak kampanyaya katıldıklarını söyleyen Avukat Rania Adam, ayrıca kampanyanın temsilciliğini sürdürüyor. Rania Adam, kampanyayla, Eylül ayında Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin Genel Kurul'a sunacağı zorla kaybedilmelerle ilgili rapora katkı sunmak istediklerini belirtti.

‘Kampanyayla kayıpların nerde olduğunu bulmaya çalışıyoruz’

Kampanyaya, kadın ve çocukların koşullarını ve hükümetin zorla kaybolmaya karşı geliştirdiği tedbirleri de dahil ettiklerini belirten Rania Adam, 2021’de Sudan hükümetinin insanların zorla kaybolmasından korunması konvansiyonunu imzaladığını hatırlattı. Kampanyaya, Demokrasi İçin Avukatlar Cephesi, gazeteciler, insan hakları savunucuları, Sudan Zorla Kaybedilen Mağdurlar Derneği, Sudan Sosyal Medya Platformu, Kayıp İnisiyatifi, Bağırma Ağı, Kadına Zulme Hayır İnisiyatifi ve Gazeteciler Ağı gibi kurumların yer aldığını söyleyen Rania Adam, “Kaybedilenler meselesine ışık tutmak, gözaltında yaşananları öğrenmek, kayıpların nerde olduğunu bulmaya çalışıyoruz. Zorla kaybetme, ulusal ve uluslararası yasalara göre insanlık suçudur” dedi.

‘Sağlıklı bir veri oluşturulamıyor’

Sudan Zorla Kaybedilen Mağdurlar Derneği'nin verilerine göre 95'i kadın, 50’si çocuk olmak üzere 990 kişinin kayıp olduğuna işaret eden Rania Adam, ancak bu verilerin gerçeği yansıtmadığını vurguladı. Rania Adam, şunları aktardı:

“Aileler derneklere ulaşamıyor. Sağlıklı bir veri oluşturulamıyor. Raporlama yapanlar da her aileye ulaşamıyor. Kırsal bölgelerdeki ailelerle iletişim kurmak daha zor. İnternet, telefon çekmiyor. HDK eyalete saldırdıktan sonra da birçok belge kaybedildi. Bu raporlamada sosyal medya üzerinden bize ulaşanlar üzerinden yapıldı.”

‘Soruşturmayı yürüten yetkililer, tutuklayanlarla aynı’

Avukat Salwa Saeed de zorla kaybetmenin Sudan için yeni olmadığını belirterek, son 30 yılda kayıpların daha da arttığına dikkat çekti. Nisan 2023’te başlayan ve hala devam eden çatışmalarla kayıpların sayının arttığını ve gerçek kayıp sayısının mevcut koşullarda bilinemeyeceğini belirten Salwa Saeed, "Soruşturmayı yürüten yetkililer, tutuklayanlarla aynı" diyerek, kayıplar konusunda hükümetin yaklaşımını eleştirdi.