Haber Merkezi – İran’da 15 Kasım 2019 tarihinde ilan edilen benzin zamları ve akaryakıt kullanımına getirilen kotalar ülkede yeni ve şiddetli bir protesto dalgasını başlatmış ve protestoculara yönelik saldırıda çok sayıda insan hayatını kaybetmişti. Her yıl 15 Kasım’da kayıplarını anan Laleh Parkı Anneleri, bu yılda yazılı bir açıklama yaptı. “Özgürlük, demokrasi ve adaleti sağlamak için birleşmeliyiz” başlıklı açıklamada, tüm duyarlı kesimlere de birlik çağrısında bulunuldu.

“Ülkede adalet yok”

İran rejiminin gün geçtikçe faşizanlaştığı belirtilen açıklamada, "Kırk yılı aşkın bir süredir ayrımcı politikalara maruz kalıyoruz. Özgürlüğümüz kısıtlanıyor, ülkede adalet yok. En vahşi ve adaletsiz yaklaşımlarla yüz yüze kalıyoruz. Toplum baskıcı politikalarla yok edilmeye çalışılıyor, ancak bizler buna izin vermeyeceğiz ve demokratik bir yaşam için mücadelemizi yürüteceğiz” dedi.

Açıklamanın devamında ise şu talepler sıralandı:

“*Kırbaçlama, idam cezası kaldırılsın; ölüm, terör, katletme, cinayet, sokaklarda kırbaç, işkence son bulsun.

*Tüm politik ve siyasi tutsak ile aktivistler serbest bırakılsın.

*İran İslam Cumhuriyeti’nde yetki düzeyinde ve yetkisini kullanarak insan hakkı suçu işleyenler yargılansın, mahkeme önüne çıkarılsın ve adil yargılamalar yapılsın, toplum vicdanı rahatlatılsın.

*İfade özgürlüğü sağlansın.

*Protesto ve grev hakkı tanınsın, dernek ve bağımsız partilerin kurulmasına izin verilsin.

*Her türlü ayrımcılığın önüne geçilsin.

*Din ve devlet işleri birbirinden ayrılsın.”

İran’da Kasım protestoları nasıl başladı?

15 Kasım Cuma sabahı İran'ın farklı şehirlerinde daha önce benzeri görülmemiş protestolar patlak vermiş ve Meşhed kentinde başlayan protestolar çok kısa sürede 100’den fazla merkeze yayılmıştı. Sadece Huzistan eyaletine bağlı 15 kentte protestolar düzenlenmişti. Kısa sürede protestoların ülke çapına tesir etmesinin en büyük nedenlerinin başında “petrol zammı” geliyordu.

Akaryakıt fiyatlarına yapılan zammın tüm ülkeyi gerginliğe sürüklediği 2019 protestolarında, İran Rejimi sokağa çıkanları, “Vatan haini, fitneci” olarak tarif etmiş, müdahalenin dozu da eylemcileri tanımlama biçimine göre olmuştu. Kimi eylemcilere tank ve helikopterler ile müdahale edilmişti. Sadece bir kaç gün içerisinde yaşamını yitiren eylemcilerin sayısı Uluslararası Af Örgütü’ne göre 21 kentte 106 olarak saptanmıştı.

İran İstatistik Merkezi tarafından yayımlanan bir rapora göre, 2019'da yıllık enflasyon yüzde 51,4'e ulaştı, kırsal yerleşim alanlarında ise enflasyon şehirlerden daha yüksekti ve yüzde 59, 4 olarak seyrediyordu. Yoksulluğun artışı, işsizlik ve insan hakları alanında ülkenin bulunduğu birçok faktörün etkili sokak eylemlerinin önünü açtığı biliniyor.