31 yılda yedi parti kuran Kürt hareketi, her kapanma adımında demokratik siyasetten vazgeçmedi.1990’dan bu yana 5 parti tıpkı HDP gibi benzer gerekçelerle kapatıldı 2 parti ise kendini feshetti. Bu sürecin kısa derlemesi haberimizde… 

Haber Merkezi- HDP’den önce Kürt halkını temsil eden 5 parti kapatıldı. Ancak HDP’yi bugüne taşıyan insanların mücadelesi hiçbir zaman bitmedi. En son Demokratik Toplum Partisi (DTP) AKP iktidarı tarafından kapatıldı. Peki partiler kapandı da ne oldu? Parti kapatmalarıyla toplumsal ve siyasal sorunlar çözüldü mü? Kürt sorunu demokratik ve barışçıl bir çözüme ulaştı mı? Toplumsal barış sağlandı mı? Tüm bunlar yanıtlanması beklenen sorular. 

Kürt siyasi hareketin 1990'da Halkın Emek Partisi'yle (HEP) başlayan, Özgürlük ve Demokrasi Partisi (ÖZDEP), Demokrasi Partisi (DEP), Halkın Demokrasi Partisi (HADEP), Demokratik Halk Partisi (DEHAP), Özgür Parti'den Demokratik Toplum Partisi'ne ve oradan da Halkların Demoktarik Partisi’ne (HDP) uzanan zorlu bir mücadelesi var. Bu süreçte DEHAP ve Özgür Parti kendini feshederken diğer 5 parti kapatıldı. Bu sürecin kısa bir özetini derledik. 

HEP - DEP

7 Haziran 1990: HEP kuruldu

20 Ekim 1991: Genel Seçimlerde 18 HEP milletvekili Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden TBMM'ye girdi.

31 Mart 1992: HEP kökenli milletvekilleri SHP'den istifa etmek zorunda kaldı, DEP'e geçti.

25 Haziran 1992: HEP'in kapatılma ihtimaline karşı ÖZDEP kuruldu.

3 Temmuz 1992: HEP'e kapatma davası açıldı.

4 Temmuz 1992: ÖZDEP, HEP'e katıldı

7 Mayıs 1993: DEP Yaşar Kaya başkanlığında kuruldu.

27 Haziran 1993: DEP 1.Olağan Kongresi yapıldı. 

14 Eylül 1993: HEP kapatıldı.

16 Eylül 1993: Çeşitli partilerden 14 Belediye Başkanı DEP'e katıldı. SHP'den 8, bağımsızlardan 2, ANAP, DYP, CHP ve DSP'den birer il belediye başkanı, diğerleri ilçe belediye başkanlarıydı.

23 Kasım 1993: Anayasa Mahkemesi ÖZDEP'i kapattı.

2 Aralık 1993: DEP'e kapatma davası açıldı. 

12 Aralık 1993: DEP 1. Olağanüstü Kongresi yapıldı. Genel Başkanlığa Hatip Dicle seçildi.

2-3 Mart 1994: 13 DEP Milletvekilinin dokunulmazlıkları TBMM Genel Kurulu'nda kaldırıldı. Leyla Zana, Hatip Dicle, Orhan Doğan ve Selim Sadak "örgüt üyesi olmaktan” 15 yıl hapis cezası aldı, 10 yıl cezaevinde yattı. 

HADEP 

11 Mayıs 1994: HADEP kuruldu, Murat Bozlak genel başkan oldu.

16 Haziran 1994: DEP kapatıldı.

29 Ocak 1999: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, HADEP'in kapatılması için, Anayasa Mahkemesi'ne iddianame sundu. Ayrıca partinin 18 Nisan seçimlerine katılmaması için de Anayasa Mahkemesi'nden önlem alınmasını istedi.

3 Şubat 1999: Parti kapatma iddianamesine karşı Anayasa Mahkemesi'ne itiraz dilekçesi sundu.

28 Haziran 1999: Ankara 1 no.lu DGM'ce verilen cezaların Yargıtay tarafından onanması üzerine, HADEP Genel Başkanı Bozlak ve birçok parti yöneticisine siyasi yasak getirildi.

19 Temmuz 1999: Bozlak, siyaset yasağı getirildiğinden, partiden istifa etti. 

8 Eylül 1999: HADEP 1.Olağanüstü Büyük Kongresi'nde genel başkanlığa Ahmet Turan Demir seçildi.

26 Kasım 2000: HADEP 4. olağan büyük kongresinde genel başkanlığa tek aday olan Murat Bozlak seçildi.

2002: HADEP Sosyalist Enternasyonal'e kabul edildi.

13 Mart 2003: Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Mumin, HADEP'in, "terör odağı" haline gelmesi" gerekçesiyle, oybirliğiyle kapatıldığını açıkladı.

DEHAP dönemi

24 Ekim 1997: DEHAP kuruldu.

11 Ocak 1998: DEHAP 1.Olağan kongresi yapıldı. Veysi Aydın genel başkanlığa seçildi.

9 Mayıs 1998: Veysi Aydın'ın üyeliğinin düşürülmesi üzerine DEHAP 1.Olağanüstü kongresi yapıldı. Genel Başkanlığa Mehmet Abbasoğlu seçildi.

18 Nisan 1999: DEHAP genel seçimlere katılmadı. Yerel seçimlere kısmi olarak katıldı.

7 Ekim 2002: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, Yüksek Seçim Kurulu'na DEHAP'ın seçimlere girmesinin engellenmesi için başvuruda bulundu. Seçime bir hafta kala, YSK, DEHAP'ın seçimlere katılmasına karar verdi.

17 Ekim 2002: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, DEHAP merkez yöneticileri hakkında, sahte evrak düzenlemekten dava açılması için suç duyurusunda bulundu.

13 Mart 2003: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, DEHAP hakkında Anayasa Mahkemesi'nde, "örgütlenmesi tamamlamadan seçimlere girdiği" iddiasıyla kapatma davası açtı.

13 Mart 2003: HADEP Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı.

26 Mart 2003: 35 HADEP'li belediye başkanı DEHAP'a geçti.

2 Nisan 2003: DEHAP, Kürt sorununun çözümü ve demokratikleşme önerilerini içeren bir deklarasyon yayınladı.

29 Nisan 2003: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, ek bir iddianame ile, "yasadışı bir örgütün odağı olduğu" iddiasıyla DEHAP'ın temelli kapatılması için ikinci kez Anayasa Mahkemesi'nde dava açtı.

6 Haziran 2003: Özgür Parti, Ahmet Turan Demir başkanlığında kuruldu.

8 Haziran 2003: DEHAP 2. Olağanüstü Büyük Kongresi yapıldı. Tuncer Bakırhan Genel Başkanlığa seçildi.

10 Haziran 2003: DEHAP, her iki iddianameye karşı cevaplarını Anayasa Mahkemesi'ne sundu.

29 Ocak 2004: DEHAP, SHP, ÖDP, EMEP, SDP ve Özgür Parti, 28 Mart yerel seçimlerinde ortak hareket etmek üzere "Demokratik Güç Birliği" kurduklarını açıkladılar.

28 Mart 2004: Yerel seçimler yapıldı. SHP, DEHAP, Özgür Parti, SDP, ÖDP, EMEP bloku, 5 il, 33 ilçe, 31 belde belediye başkanlığı kazandı.

8 Nisan 2004: DEHAP Genel Başkanı Tuncer Bakırhan, kapatma davası için son sözlü savunmayı Anayasa Mahkemesi'nde yaptı.

19 Kasım 2005: DEHAP 3. Olağanüstü Büyük Kongresi'nde kendini feshetti.

26 Haziran 2007: Özgür Parti Feshedildi.

DTP dönemi

9 Kasım 2005: DTP Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk'un eşbaşkanlığında kuruldu. 

25 Haziran 2006: 1. Büyük Kongresi'ni düzenledi.

16 Kasım 2007: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya, parti hakkında kapatma davası açtı. 

22 Temmuz 2007: Genel seçimlerde yüzde 10 ülke barajı engelini aşmak için, bağımsız adaylarla seçime girdi. 20 milletvekili çıkardı. Milletvekilleri daha sonra Meclis'te DTP grubunu kurdular.

29 Mart 2009: Yerel seçimlerinde de 99 belediye başkanlığı kazandı.

11 Aralık 2009: Anayasa Mahkemesi partinin kapatılmasıyla ilgili davanın 4. gününde yapılan 9 saatlik görüşmenin ardından kararı açıkladı ve kapanma kararını verdi.