Ciwanro – Doğu Kürdistan’ın Ciwanro kentinde haftalardır devam eden elektrik kesintileri günlük yaşamı adeta durma noktasına getirdi. Kentin birçok mahallesinde günde birkaç kez yaşanan kesintiler, sadece evlerin ışıklarını söndürmekle kalmıyor; küçük işletmelerin çökmesine, ev eşyalarının yanmasına ve insanların hayatının tehlikeye girmesine yol açıyor. Ani voltaj dalgalanmaları yüzünden buzdolabından televizyona, klimadan tıbbi cihazlara kadar birçok elektronik eşya kullanılmaz hale gelirken, elektrik şirketi halka ne bir bilgilendirme yaptı ne de uğradıkları zararları karşılamaya yönelik bir adım attı.

Kesintilerin etkisi yalnızca maddi zararla sınırlı değil. Bir genç kadının, aniden kesilen elektrik yüzünden karanlıkta yaşadığı kazada yanıklar oluştuğu belirtiliyor. Bu tür olaylar, kesintilerin halk için doğrudan bir güvenlik tehdidine dönüştüğünü ortaya koyuyor.

Kronikleşen enerji açığı

Uzmanlara göre sorun yalnızca Ciwanro’ya özgü değil; tüm İran’ı kapsayan yapısal bir kriz söz konusu. 2010 yılında 3 bin megavat olan enerji açığı, 2022’de 20 bin megavata ulaştı. Yani ülkenin enerji üretimi, artan talebi karşılayamaz hale geldi. Elektrik üretiminin yüzde 70’ten fazlasının gaz ve petrole bağımlı olması, yazın aşırı tüketim ve kışın gaz talebindeki artışla birlikte bu açığı daha da büyütüyor. İran dünyanın en büyük ikinci doğal gaz rezervine sahip olmasına rağmen, yatırımların yetersizliği ve teknolojiye erişimdeki sıkıntılar nedeniyle bu avantajını değerlendiremiyor.

Kadınların emeği karanlıkta kaldı

Kesintilerin en çok etkilediği kesimlerden biri, ev ekonomisine katkı sağlayan kadınlar. Evlerinde nakış, terzilik, güzellik hizmetleri gibi işler yapan kadınlar, elektrik olmadığı için saatlerce çalışamıyor. Çoğu kadın, gelirinin yarısını kaybettiğini söylüyor. Bir nakış ustası, “Günde birkaç saat elektrik kesiliyor, elimdeki işleri bitiremiyorum. Bir defasında elektrik dalgalanması yüzünden ütüm yandı. Tamir ettirmeye gücüm yetmiyor” diyerek yaşadığı mağduriyeti dile getiriyor.

Bazı kadınlar ise kesintiler yüzünden işlerini gece yarısına bırakmak zorunda kalıyor. Bu da onları hem güvenlik riskleriyle hem de sosyal baskılarla karşı karşıya bırakıyor. Bir lazer epilasyon çalışanı, “Kadınlar gece çalışmak zorunda kalıyor ama geç saatte eve dönmek bizim için güvenli değil. Üstelik toplum da bunu hoş görmüyor” diyerek yaşadıkları sıkıntıyı anlatıyor.

Köylerde hayat duruyor

Kırsal kesimde kesintiler daha ağır sonuçlar doğuruyor. Klaşbahkan köyünden Afroz Muhammedi, “Elektrik kesildiğinde sadece ev kararmıyor; telefonlarımız çekmiyor, hayvanları sağmak için karanlıkta fener kullanıyoruz. Hayatımız tamamen aksıyor” diyor. Köylüler, hem elektriksiz hem de iletişimsiz bırakıldıklarını söylüyor.

Ekonomi çökerken sağlık da aksıyor

Ciwanro’daki sınır pazarında da elektrik kesintileri ticareti neredeyse bitirdi. Saatlerce süren kesintiler nedeniyle kartlı ödemeler yapılamıyor, internet bağlantısı kopuyor. Çoğu esnaf jeneratör alamadığı için dükkânını çalıştıramıyor.

Sağlık hizmetleri de aynı sorunlardan payını alıyor. Bir kadın, kesinti nedeniyle saptanan randevusunda ultrason yaptıramadığını aktarırken, bölgedeki sağlık merkezlerinin de çoğunlukla jeneratörsüz kaldığını belirtiyor. Elektrik olmayınca en basit tıbbi hizmetler bile aksıyor.

Kim hesap verecek?

İnsanlar, yaşadıkları kayıpların sorumluluğunun kime ait olduğunu soruyor. Yurttaşlar elektrik şirketinden çözüm bulamadıklarını ifade ediyor. Bir kadın, “Bizim ne suçumuz var? Neden zararlarımız karşılanmıyor? Neden bu sorunlar bitmiyor?” diyerek tepkisini dile getiriyor.

Bugün Ciwanro’da elektrik kesintileri sadece karanlığa gömülmüş evler değil, aynı zamanda felce uğramış bir yaşam, çöken geçim kaynakları ve güvensizlik hissi anlamına geliyor. Halk, yıllardır süren bu sorunun artık çözüme kavuşmasını istiyor.