ELİF AKGÜL

İstanbul- Basına yönelik baskılar Basın ve Yayım Faaliyetleri ile ilgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nin Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından yeni bir ivme kazandı. Genelgeden kısa süre sonra ajansımız NuJINHA’nın da arasında bulunduğu Xwebûn Gazetesi, Yeni Yaşam Gazetesi, Özgür Gelecek, Alınteri, Mücadele Birliği gibi muhalif gazetelerin haber sitelerine erişim engeli getirildi.

“Baskılar haberin yayılmasını engelleyemiyor”

Hızlanan sansür ve baskı uygulamalarını ajansımıza değerlendiren Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği Eş Kordinatörü Barış Altıntaş, AKP iktidarının “kendi yandaşları için yarattığı evreni, sanrısal kurguyu sürdürmek” için elinin altındaki tüm imkanı bir sansür aracı olarak kullandığını belirterek “Bu elbette haberin yayılmasını engellemiyor” dedi.

“Türkiye’de var olan her mekanizma sansür ve baskı amaçlı kullanılıyor” hatırlatmasında bulunan Barış Altıntaş, “Yargı nasıl AKP'den farklı düşünenlere karşı bir silaha dönüşmüşse, sosyal medya için var olan denetim mekanizmaları da basına karşı bir silaha dönüşmüş durumda” diyerek şöyle devam etti:

“İstikrarlı bir şekilde AKP ve çevresi veya Erdoğan ve ailesi ile ilgili yolsuzluk haberlerine jet hızıyla erişim engeli geliyor. Benzer şekilde kadın ve çocuklara yönelik suçlarda, tarikatlar tarafından işlenen cinayetlerde ve birçok şiddet olayında faili korumaya yönelik erişim engelleri uygulanıyor. Genel site engellemeleri ise özellikle Kürt basınına yönelik olarak hız kesmeden devam ediyor.”

“Sansürcü bakış”

Ajansımızın da aralarında bulunduğu bir dizi Kürt basın kuruluşuna Bilgi Teknolojileri Kurumu’nun erişim engeli getirdiğini hatırlatan Barış Altıntaş, “Yalan haber, bilim karşıtı dezenformasyon gibi önemli toplumsal konuların çözülmesi için kullanılabilecek mekanizmaları sadece çoğulcu ve özgür seslerin bastırılması için kullanıyorlar. Geçen hafta basın yayın faaliyetlerinde ‘ahlaki değerlerin gözetilmesine’ yönelik olarak çıkan Cumhurbaşkanlığı genelgesi de aynı sansürcü ve barbar bakış açısının sonucu” diye konuştu.

“Yandaşları için yarattıkları illüzyonu sürdürüyorlar”

“İnterneti yasaklamalarının, engellemelerinin, yurttaşlar olarak ifade, iletişim, bilgi edinme ve haberlerine erişim haklarımızın bu kadar hoyratça çiğnenebilmesinin esas nedeni bunu yapacak imkana ve güce sahip olmaları” diyen Barış Altıntaş “İktidar kendi yandaşları için yarattığı alternatif evreni, ‘Türkiye'de işlerin yolunda olduğuna’ dair sanrısal bir kurguyu korumak ve gerici yaklaşımını dayatmak için saraydan gelmeyen her şeyi yasaklama eğiliminde. Bu elbette haberin yayılmasını engellemiyor” dedi ve ekledi: “Ama yandaşlar için yaratılmış illüzyonu sürdürmeye katkı sağlıyor olabilir.”

Meclis’e araştırma komisyonu önergesi

Öte yandan Halkların Demokratik Partisi (HDP) Şırnak Milletvekili Nuran İmir, Kürtçe basın yayın kuruluşları üzerindeki baskılara ilişkin Meclis’e araştırma önergesi verdi. Önergesinde, sadece 2021 yılı içerisinde 55 gazetecinin ve 2 medya organının saldırıya uğradığını, 2 gazetecinin öldürüldüğünü, 9 gazetecinin evlerine baskın düzenlendiğini, 61 gazetecinin gözaltına alınıp 6 gazetecinin tutuklandığını, 23 gazetecinin işkence ve kötü muameleye maruz kaldığını, 11 gazetecinin tehdit ve ajanlık dayatmasıyla karşı karşıya kaldığını, 103 gazetecinin haber takibi sırasında engellendiğini ve 17 gazetecinin cezaevlerinde hak ihlaline uğradığını belirten Nuran İmir, Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) 2021 yılından 12 yayın kuruluşuna 59 kez ceza verdiği, 112 basın kuruluşuna yayın yasağı getirildiğini kaydetti.

“64 internet sitesi kapatılırken bin 460 habere erişim engeli getirildi ve 160 sosyal medya içeriği erişime kapatıldı. Sadece kadın haberleri yayınlayan Jinnews haber sitesine 2021 yılı içerisinde 21 kez erişim engeli getirildi” diye sıralayan Nuran İmir “Bu da iktidarın her alanda olduğu gibi dijital medyada da kadına yönelik şiddet ve baskı politikalarını ortaya çıkarmaktadır” ifadelerini kullandı.

Önergede, Kürt basını ve muhalif basın üzerindeki baskılarla yaşanan hak ihlalleri ve sorunların tespit edilerek gerekli tedbirlerin alınması amacıyla Meclis Araştırma Komisyonu’nun kurulması talep edildi.

En çok yolsuzluk ve usulsüzlük haberleri kaldırılıyor

Bununla birlikte Barış Altıntaş’ın da ifade ettiği, “her mekanizmanın bir sansür ve baskı aracı olarak kullanılmasına dair son iki örnek de Google Şeffaflık raporu ile MEDAR’ın hazırladığı Sosyal Medya Yasasının Basın Özgürlüğü Üzerine Etkileri İzleme Araştırması sonuçlarında da ortaya çıktı.

Google'ın TBMM'ye gönderdiği rapora göre, Türkiye'de son 3 ayda 6.2 milyon içerik kaldırıldı. Türkiye, içerik kaldırma talebi yönünde dünyada 4. sırada yer aldı. MEDAR ise incelediği bin 197 adet içerik kaldırma kararının 657’sinin  ‘yolsuzluk ve usulsüzlük’, 466’sının  ‘görevin kötüye kullanılması’, 79’unun 'siyasal çatışma', 58’inin ‘cinayet’, 54’ünün ‘darp ve yaralama’, 53’ünün ‘nitelikli dolandırıcılık’, 31’inin ‘taciz’, 17’sinin ‘intihar’, 9’unun ‘kumar oynama’ ve 9’unun ‘çevre tahribatı’ hakkında olduğunu ortaya koydu.

Raporun bulgularına göre kaldırma talebinde bulunan davacıların büyük çoğunluğunun iş insanları (169 içerik), üst düzey bürokratlar (102) ve ticari şirketlerden (100 içerik) oluştururken, yolsuzluk ve usulsüzlük içeren haber içeriklerinin kaldırılması talebinde bulunan diğer davacılar ise avukat (47 içerik), bakan (40 içerik), il milli eğitim müdürü (25 içerik) unvanı taşıyan kişilerden oluştu.

Raporun detayına şu linkten erişebilirsiniz: https://medarder.org/wp-content/uploads/2021/12/Sosyal-Medya-Yasasinin-Basin-Ozgurlugu-Uzerine-Etkileri-Izleme-Arastirmasi-Genisletilmis-Tarama.pdf