Evlerden 8 Mart meydanlarına büyüyen kadın direnişi

8 Mart 1857’den bugüne kadınlar meydanlarda öfkesini isyana dönüştürürken, Kuzey ve Doğu Suriye’de de kadınlar tarihi direnişleri ile tüm dünya kadınlarına umut aşıladı. Baas rejiminin baskısı altında evlerde küçük gruplar halinde başlatılan 8 Mart kutlamaları bugün Rojava devrimi ile birlikte meydanlara taştı. Rojavalı kadınlar dünden bugüne yürüttükleri mücadele ile örgütlülüklerini büyütürken, Clara Zetkin’den Arin Mirxan’a tarihten bugüne büyüyen kadın direnişini zirveye taşırıyor.

RONAHÎ NÛDA

Haber Merkezi -  İnsanlık tarihinde ilk kabilelerden günümüze birçok yaşamsal olgunun yaratılmasında öncü rolü olan kadınların bedensel sömürüsü sonucu hiçleştirilmesi, beraberinde erkek egemen iktidarın da güçlenmesine sebep oldu. Ev içinde kadının görülmek istenmeyen emeği, kamusal alana çıktığında yine erkeklerin gerisinde bırakıldı. Kadınların "Eşit işe eşit ücret" mücadelesi, uygulanan ayrımcı politikaların en somut göstergesi olarak bugün hala geçerliliğini koruyor. 8 Mart 1857'de Newyork'lu 40 bin dokuma işçisi kadının bu taleplerle greve çıkması kadın mücadelesinin en önemli dönüm noktalarından biriydi. Daha iyi koşullarda çalışmak, 10 saatlik işgünü, eşit işe eşit ücret talepleri ile eyleme geçen kadınlara karşı toplumsal erkin iş yerindeki temsili olan patron,  içeride bulunan grevci kadınlarla, onlara dışarıdan destek veren diğer işçilerin dayanışmasını engellemek için fabrika kapısına kilit vurdu. İçeride mahsur bırakılan kadınların 129'u ise fabrikada çıkarılan yangın sonucu katledildi. 1857'de yanarak katledilen kadınlar 165 yıllık mücadele tarihinde her geçen gün yeniden dirildi. 1910 yılında Danimarka'nın Kopenhag kentinde toplanan ve 17 ülkeden 100 delegenin katıldığı İkinci Enternasyonalin Kadınlar Konferansı'nda, Clara Zetkin'in önerisiyle 8 Mart "Uluslararası Emekçi Kadınlar Günü" olarak ilan edildi.

Tüm dünya kadınlarına umut oldular

Tüm dünyada 8 Mart kutlamaları büyük bir coşku ile yapılırken, kadınlar her yıl taleplerini dile getiriyor. Kürt özgürlük mücadelesinin ortaya çıkışıyla birlikte Kürt kadınları da 1990’lı yılların en baskıcı dönemlerinden şimdiye dek 8 Mart’ı kutluyor. 90’lı yılların göç, işkence, cezaevi, köy yakma, kaybettirme gibi politikalarına aldırış etmeyen Kürt kadınlar, barış ve özgürlük taleplerini meydanlarda haykırıyor. Kürt kadınları her alanda her türlü zulüm ve baskıya karşı aktif bir şekilde mücadele yürütüyor. Tarihte direnen kadınların mücadele mirasını devralan Kürt kadınları, Rojava’dan İran’a, Irak’tan Kuzey Kürdistan’a erkek egemen zihniyete karşı dünden bugüne savaşmaya devam ediyor. Kürt kadınlar Rojava’da da tarihi bir direniş sergiledi. IŞİD gibi vahşi bir örgütü ortaya çıkaran uluslararası devletler özellikle Şengal’de Êzidîlere yönelik yapılan insanlık dışı uygulamaları izlemekle yetindi. Kürt kadınları başta Şengal olmak üzere Kuzey ve Doğu Suriye’de büyük bir direniş gösterdi. Dünyanın korku ile izlediği İŞID’e karşı zılgıtları ile direndi. IŞİD’e karşı büyük zaferler elde eden Kürt kadınları tüm dünya kadınlarına da umut oldu. Bu direnişte yaşamını yitiren Şilan Kobanê, Arîn Mîrkan, Avesta Xabûr, Gulan Botan gibi daha birçok Kürt kadın ismini tarih sayfalarına altın harflerle yazdırdı. Bu vesileyle 8 Mart Dünya Kadınlar Günü dosyamızda Kuzey ve Doğu Suriye’de kadınların mücadelesini, direncini, cesaretini ve 17 yılda 8 Mart'ı nasıl kutladıklarını ele alacağız.

Rojava’da ilk 8 Mart 1987’de kutlandı

Rojava Kürdistan'ında kadın direnişi 1980'lerde gelişti. Rojavalı kadınlar ilk 8 Mart’ı 1987’de evlerinde gizlice kutladı. O yıllarda Baas rejimi halkı baskı altında tutuyordu. Kadınlar 8 Mart'ı kutlamak için Kuzey ve Doğu Suriye’nin Qamışlo kentindeki bir evde gizlice toplanır ve 8 Mart planlarını oluştururdu. Kadınlar planlarını yaptıktan sonra evlerde gizlice 8 Mart'ı küçük gruplar halinde kutlarlardı.

8 Mart 2004'ün sembolü: Nazliye Keçel

Sonraki yıllarda ise kadınlar artık meydanlara çıkma kararı aldı. Kadınlar 2004 yılında Qamişlo’nun Terteb köyünde bir araya gelir. O günlerde kadınlar özgürce dışarı çıkıp kutlama yapamıyordu, çünkü rejim hemen saldırıya geçiyor ve eylemleri sabote ediliyordu. Yöresel kıyafetleri ile her türlü baskıya rağmen alana çıkan kadınlar gözaltına alınıp tutuklandı. Rejim tarafından tutuklanan kadınlardan Nazliye Keçel'in akıbeti ise henüz bilinmiyor.

Kadınlar Yekîtiya Star adıyla Derik’te kutlama yaptı

Rojavalı kadınlar özgürlük arzularından asla vazgeçmedi. Kadınlar mücadelelerinden taviz vermeyerek irade ve mücadelelerini güçlü tutmuşlardı. Binlerce kadın sayesinde 2005 yılında Yekîtiya Star Kadın Örgütü kuruldu. Kadınlar Yekîtiya Star olarak birçok etkinlik düzenledi, Kürdistan’ın birçok yerini ziyaret etti ve kadın örgütlülüğünü büyüttü. 2009 yılına gelindiğinde ise kadınlar 8 Mart’ı Kuzey ve Doğu Suriye’nin Derik kentinde kutlama kararı aldı. Yekîtiya Star organizasyonuyla 8 Mart’ı kutlayan kadınlar yeniden rejimin saldırısına maruz kaldı, ancak kadınlar burada büyük bir direniş gösterdi.

Gulê Selmo Baas rejimi tarafından katledildi

Yekîtiya Star üyesi Gulê Selmo da mücadele eden kadınların sembolü oldu. Gulê Selmo, 13 Mart 2012'de Baas rejimi tarafından katledildi. Gulê Selmo’nun cenazesi kadınların omuzlarında taşınarak defnedildi. Gulê Selmo, Rojava devriminde Yekîtiya Star'ın ilk şehidiydi. Gulê Selmo'nun ardından Rojavalı Kürt kadınları, Gulê Selmo'nun hayalini gerçekleştirip devrim yapacağına dair söz verdi. Rojavalı kadınlar 8 Mart 2012'de kadınlarla birkaç toplantı yapabilme olanağına sahip olup, 8 Mart hakkında konuşma yapabildiler. Ayrıca birçok bölgede Dünya Kadınlar Günü coşkuyla kutlandı.

Kadınlardan “Demokratik Özerklik” çağrısı

Kadınlar 2013 yılında ise daha geniş alanlarda kutlama yaptı. Kobanê, Efrîn ve Cizre bölgesinde 8 Mart etkinlikleri düzenleyen kadınlar, ilk kez herhangi bir kısıtlama olmaksızın kutlama yaptı. Kadınlar 8 Mart 2013 yılında Demokratik Özerklik ve öz savunmanın güçlendirilmesi kararı aldı. Kadınlar Cizre kentinde 21 Ocak 2014'te “Demokratik Özerklik” ilanında bulundu. Bu zorlu süreçte kadınlara büyük sorumluluk düştü. Tüm sistemlerde eş başkanlık sistemi hayata geçirildi ve kadınlar demokratik özerkliği desteklemek için Rojava’da 8 Mart'ı sokaklara çıkarak kutladı. Kadınlar 2013 yılında, “Rojava devriminin rengi kadınların rengidir” sloganıyla meydanlara çıktı.

2015 yılında kadınlar sınırları aştı

2015’e gelindiğinde ise DAİŞ çeteleri Kobanê'de şiddetli bir saldırı düzenleyerek Kobanê'yi işgal etmeyi amaçladıysa da başarılı olamadı. Kadın Koruma Birlikleri (YPJ), 26 Ocak 2015'te Kobanê'de DAİŞ çetelerini yenerek zaferini ilan etti. YPJ'li kadınlar, Arin Mirxan’a söz verdikleri gibi en yüksek zirveye ulaşıp Kuzey ve Doğu Suriye'deki kadınların hayallerini gerçekleştirdi. 8 Mart 2015'te Rojavalı kadınlar ve Nusaybinli kadınlar, Qamişlo-Nusaybin sınırında 8 Mart’ı kutladı ve bu kutlamada kadınların mesajı sınırların ihlali üzerineydi. Kürt, Arap ve Süryani kadınlar geleneksel kıyafetleriyle bu günü "Kobanê düşmedi kadın mücadelesi devam ediyor" sloganıyla kutladı. Aynı zamanda Halep ve Efrin kadınları da günü büyük bir coşkuyla kutladı.

2016’da kadınlar 8 Mart’ı birçok alanda kutladı

2005 yılında kurulan Yekîtiya Star, çalışmalarının ve devrimin genişlemesiyle bölgedeki tüm kadınları ve Rojava Kürdistan'ında yaşayan tüm bileşenleri kucaklamayı amaçladı. 2005 yılında kurulan Yekîtiya Star, 2015 yılında kongresini yaptı ve yoluna Kongra Star olarak devam etti. Kadınlar 2016 yılında Minbiç, Tabqa, Hesekê, Qamişlo, Kobanê ve Efrîn'de "Özgür Kadınla Demokratik Suriye'ye" ve "Kadın Özgürlüğü Özgür Toplumun Temelidir" sloganlarıyla 8 Mart’ı kutladı. Cizre bölgesindeki kadınlar Hesekê Kantonu'nun Dirbesiye ilçesinde bir araya geldi. Girkê Legê, Tirbespiyê ve Dêrîk ilçeleri halkı da Dêrîk ve Cizîra Botan sınırındaki Endiwer'de birer gün kutlama yaptı.

Arap kadınlar özgürlük mesajı verdi

Tabqa ve Minbiç'teki Arap kadınlar, 15 Ağustos 2016'da DAİŞ çetelerinden kurtulup özgürlüğüne kavuştu. Kadınlar tüm dünyaya çok önemli bir mesaj gönderdi ve Arap kadınlar YPJ savaşçılarını alkışlarla karşılayarak siyah çarşafları çıkarıp yaktı ve 8 Mart'ı bu mesajla kutladı. Bu yerlerden biri de "Kadınlar özgür yaşar" sloganıyla sokaklara döküldükleri Afrin Kantonu oldu. Hesekê Kantonu'nun Dirbesiye ilçesine bağlı Kepez köyünde de bir araya gelen Cizreli kadınlar, "Kadın devrimi özgür toplum inşa eder" dedi.

Arap kadınlardan ilk 8 Mart kutlaması

Türk devleti ve çeteler 20 Ocak 2018'de Efrîn Kantonuna saldırdı ve Efrîn halkı 58 gün boyunca saldırıya karşı direndi. Suriye'nin kuzeyinden ve doğusundan binlerce kadın 8 Mart'ı tanklar ve top eşliğinde kutlamak için Efrin Kantonu'na akın etti. Kutlamalara katılan kadınlar, Avesta Habur ve Barin Kobanê şahsında YPJ'nin Efrin'deki direnişini selamladı. Tüm bölgelerde insanlar sokaklara dökülerek Türk devletinin Efrin'e yönelik saldırılarını kınadı. Bu yıl ilk kez Rakka'da Arap kadınlar 8 Mart'ı kutladı. 8 Mart 2018'de kadınlar, "Efrin'in Korunması Kadın Devriminin Korunmasıdır" sloganıyla bu günü kutladı.

2019 yılında tecrit protesto edildi

Kongra Star, 8 Mart 2019'da Türk devletinin Kuzey ve Doğu Suriye'ye yönelik saldırılarını kınadı. Kutlamalara Kuzey ve Doğu Suriye'nin tüm bölgelerinden insanlar mitinge katıldı ve tüm sahne kadın rengiyle süslendi. Kadınlar 2019 yılının 8 Mart’ını "Tecrit Kaldırılsın, Önder Apo ile Özgür Yaşa" sloganıyla kutlandı. Efrinli kadınlar, 8 Mart'ı bir kez daha direniş ruhuyla Şehba Kampı’nda kutladı.

2020'nin mesajı ise direnişti

Rojava Devrimi Kürt, Arap, Süryani, Ermeni, Çerkez ve Türkmen kadınların birliğiyle gerçekleştirildi. 2020'de Kuzey ve Doğu Suriye'deki kadınların mesajı özgürlük ve direnişti. Kongra Star, Suriye Kadınlar Birliği, Kadına Yönelik Şiddete Karşı Sara Örgütü, Suriye Kadın Meclisi, Kuzey ve Doğu Suriye Kadın Meclisi gibi kadın örgütlerinin girişimiyle "Mücadelemiz Dirilişimizdir" sloganıyla 8 Mart kutlandı. Kadınlar, Türkiye’nin 9 Ekim 2019'da Serêkaniyê'ye düzenlediği saldırıda hayatını kaybeden Hevrin Xelef, Yade Eqide ve Amara Renas’ı andı.

“Mücadelemiz kadın devriminin teminatıdır”

Kuzey ve Doğu Suriye kadınları, "Mücadelemiz kadın devriminin teminatıdır" sloganıyla 8 Mart 2021'de eylemlere başladı. 8 Mart etkinliğinde kadın sergileri, kutlamalar, toplantılar, yürüyüşler ve festivaller yapıldı. Kadınlar, rengi, sesi ve varlığıyla kadınlar gününü büyük bir coşku ile karşıladı. Rojava devrimi kadın devrimi olarak tanımlandı ve tüm faaliyetlerde, çalışmalarda kadınlar büyük başarılar elde etti.  Geçtiğimiz yıl 8 Mart eylemi Şehba, Halep, Kobanê, Reqa, Tebqa, Minbiç, Dêre Zor, Qamişlo, Hesekê ve diğer tüm ilçeler olmak üzere Kuzey ve Doğu Suriye'nin tüm bölgelerinde de kutlandı.

Kadınlar bu yıl alanlara “özgürlük” temasıyla çıkıyor

Suriye'de kadınlar bu yıl kadın örgütleri öncülüğünde meydanlara çıkıyor. Kadınlar bu yıl 8 Mart’ı "Birlikte devrimimizi savunacağız, toprağımızı kurtaracağız" sloganıyla kutlanacak. Bu yılki 8 Mart'ta kadın direnişçiler adına halka hediyeler verilecek. Kadınlar 6 Mart'ta Fırat ve Şehba bölgelerinde mitingler düzenleyecek ve 8 Mart'ta Suriye'nin kuzey ve doğusundaki tüm köy, ilçe ve şehirlerde kutlamalar yapılacak.

Yarın: Leyla Gulo: Büyük bir mücadele ile kadın devrimini inşa etmeyi başardık