DELAL SARI

Haber Merkezi- Kürt ve kadın düşmanı politikalara biat etmeyen, kimliğine, yaşamına, haklarına ve iradesine sahip çıkmaya devam eden Kürt kadınları, cezaevinde, sokakta, mecliste, evde gerek ulusal gerekse uluslararası platformlarda sözünü, eylemini, direnişini sürdürüyor. Türkiye’de 14 Mayıs’ta gerçekleşecek olan Cumhurbaşkanlığı ve 28’inci Genel Milletvekilliği Seçimlerine geri sayım başladı. Dosyamızın ikinci bölümünde, “Jin Jiyan Azadî” sloganı dünya kadınlarının sloganına dönüşen Kürt kadın hareketinin, AKP iktidarının baskı rejimine karşı gerçekleştirdiği direniş ve dayanışma eylemlerine bazı örneklerle devam ediyoruz.

Kürt kadın hareketinin AKP iktidarının kadın düşmanı politikalarına karşı yürüttüğü mücadeleden öne çıkan kimi örnekler şöyle:

* 3 Kasım 2002 seçimlerinde, DEHAP listelerinde 100’ün üzerinde kadın aday oldu. Kadın adayların çoğu ilk üç sırada aday gösterildi. (2002)

*Barış Anneleri İnisiyatifi Avrupa Parlamentosuna davet edildi. (2002)      

*Barış Anneleri İnisiyatif’inin çağrısıyla İstanbul, Diyarbakır, Batman, Urfa, Kızıltepe, Siirt, Nusaybin ve Antep’ten gelen 120 kadın Ankara’da Genelkurmay Başkanlığı’na gitti. Başlarında beyaz tülbentleri, ellerinde beyaz gülleri ile dönemin Genelkurmay Başkanı Hilmi Özkök ile görüşeme talep eden kadınların talebi geri çevrildi. Fakat annelerin bu eylemleri çok ses getirdi. (2004)

* Seslerini Filistin- İsrail savaşı esnasında duymaya başladığımız "Siyahlı Kadınlar", Kürt ve Türk kadınlar arasında bir barış köprüsü oluşturmak için Mardin ve Diyarbakır’a geldi. (2005)

*Dünya Kadın Yürüyüşü İstanbul Ağı, Galatasaray’da yaptığı açıklamada, Kürt karşıtı milliyetçi ve militarist bir atmosferin yükseltildiğine dikkat çekti. Operasyonların en çok sivil halka; özellikle de kadınlara zarar verdiği vurgulandı. (2005)

Kadınlar barıştan yana tavır aldı

*Barış Anneleri’nden Müyesser Güneş “Barış İçin 1000 Kadın” eylemi kapsamında Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi. (2005)

*8. Kadın Sığınakları Kurultayı Diyarbakır’da Selis Kadın Danışma Merkezinin ev sahipliğinde yapılması kararı alındı. (2005)

* Barış Anneleri İnisiyatifi genel af ve barış talebiyle ellerini birbirine zincirleyerek eylem yaptı. Diyarbakır’da yapılan eylemde barış anneleri, “Yurtta Savaş Cihanda Barış” pankartı açtı. (2006)

 *Barış Anneleri İnisiyatifi, operasyonlara karşı 1 Eylül Dünya Barış Günü ‘nde Silopi sınırında “Barış Çadırı” kurdu. (2006)

*Demokratik Toplum Partisi (DTP) 2005 yılında kuruldu. Eşbaşkanlık kararı alınan DTP’de Aysel Tuğluk Eşbaşkan oldu. 25 Haziran 2006'da 1. Büyük Kongresi'ni düzenledi. (2006)

*İstanbul’daki 11 kadın örgütü Terörle Mücadele Kanunu’na (TMK) karşı Galatasaray Lisesi önünde oturma eylemi yaptı. “Çözüm için taraftarız” diyen kadınlar, şovenist, Kürt karşıtı politikaların en çok kadınları tehdit ettiğine dikkat çekti. (2006)

*1 Eylül Dünya Barış Günü’nde İstanbul’da bir araya gelen kadın örgütleri düzenledikleri yürüyüşle "Lübnan'a asker gönderilmesin" dedi. (2006)

Kadın kotası yüzde 40 oldu

*"Kadına Yönelik Şiddete Dur De" İnisiyatifi, son haftalarda cinsiyetçi ve milliyetçi kışkırtmalarla Kürt kadınların özel hayatlarının didik didik edilerek yalan haberler yapıldığına dikkati çekerek, bu karalama kampanyalarına son verilmesini istedi. (2007)

* DTP programında, kadınların özgürlüğüne ve temsiline stratejik bir önem verdiğini belirterek parti tüzüğünde yüzde 40 kadın kotasına yer verdi. Danıştay'ın uyarısıyla tüzükten çıkarılmış olunsa bile fiili olarak Eşbaşkanlık sistemi sürdü. (2007)

*Diyarbakır'da 29-30 Eylül'de düzenlenen "Türkiye'de Kürtler: Barış Süreci İçin Temel Gereksinimler" konferansında "Barışa Cinsiyet Penceresinden Bakış" oturumu düzenlendi. Oturumda Sırbistan'daki "Siyahlı Kadınlar" (Women in Black) hareketinden Adriana Zaharijevic katılımcı oldu. ( 2007)

*Diyarbakır Bağlar Belediyesi “Söyleyecek sözümüz değiştirecek gücümüz var” sloganıyla kadınlarla bir araya geldi. Kadınlar kendi coğrafyalarında yaşadıkları sorunları ve bu sorunlarla baş etme yollarını tartıştı. (2007)

*Türkiye Barış Meclisi "Yeni Anayasa Sürecinde Demokratikleşme ve Kürt Sorunu" başlıklı sempozyum düzenledi. Sempozyumda kadınlar "barış" mücadelesindeki önemlerini vurgulayarak, "Herkes barış istiyor ama en çok kadınlar istiyor" dedi. (2008)

*Gökkuşağı Kadın Derneği’nin İstanbul'da düzenlediği toplantıda DTP milletvekilleri Sevahir Bayındır, Fatma Kurtulan ve Sebahat Tuncel'le, feministler, kadın örgütleri ve sosyalist grup temsilcisi kadınlarla buluştu. Meclis’te politika yapmanın zorluklarından ve Kürt kadın milletvekili olunması sebebiyle maruz kalınan ayrımcılığa dikkat çekildi. (2008)

*DÖKH, "Söyleyecek sözümüz, çözümü geliştirecek gücümüz var" sloganıyla Diyarbakır’da düzenlediği mitinge Ankara, İstanbul, İzmir, Mersin, Adana, Van, Ağrı, Hakkâri gibi illerden binlerce kadın da geldi. (2009)

*DÖKH ve DTP ile Dayanışma Kadın Platformu, KESK ve DTP'ye yönelik operasyonlarda tutuklanan kadınların serbest bırakılmaları için imza kampanyası başlattı. (2009)

Kadınlar barışı konuştu

* Kürt sorununa demokratik ve adil çözüm isteyen kadınlar Ankara, Diyarbakır ve Hakkâri Berçelan Yaylası'nın ardından İstanbul'da kez bir daha bir araya gelerek, "Barış İçin Kadın Forumu" düzenledi. (2009)

*Kürt sorunun demokratik çözümü için harekete geçen kadınların oluşturdukları Barış İçin Sen de Sözünü Söyle Platformu, Diyarbakır ve Ankara'da yaptıkları buluşmaların üçüncüsü için Hakkâri’nin Berçelan yaylasında bir araya geldi. Bir gece barış nöbeti tuttu. (2009)

*DÖKH Amed’de “Kürt Ulusal Kadın Konferansı” düzenledi. Konferansa, dünyanın dört bir yanına sürgün edilen Kürt kadınları, Kanada, İsviçre, Almanya, Irak, İran, Suriye gibi ülkelerde yaşayan Kürt kadın akademisyenler, sanatçılar, parlamenterler ve kadın hakları konusunda mücadele yürüten kadın kurumlarından toplam 150 delege katıldı. (2010)

* Demokratik Kadın Hareketi, Demokratik Özgür Kadın Hareketi (DÖKH), Sosyalist Kadın Meclisleri ve Yeni Demokrat Kadın örgütleri ile Emekçi Hareket Partili (EHP) kadınlar bir araya gelerek “anayasa referandumu için “Ezilen ve Emekçi Kadınların Boykot Cephesi”ni kurdu. (2010)

* Barış ve Demokrasi Partisi, olağanüstü kongrede Gülten Kışanak'ı eşbaşkan seçti. (2010)

*İstanbul’da kadınlar TBMM'nin açıldığı gün barış isteklerini dile getirdi. BDP'nin uzlaşma arayışlarına cevap verilmesini istedi. AKP'nin savaş politikasını eleştiren kadınlar savaşın bedelini en fazla kendilerinin ödediğini vurguladı. (2011)

Qars’ın ilk kadın milletvekili

*Van Barış Anneleri, dönemin Başbakanı Tayyip Erdoğan'ın "Şimdi tülbentlerinizi nereye sereceksiniz" sözü üzerine kendisine beyaz tülbentlerini göndereceklerini söyledi. Kandil'e hava harekatını protesto etmek için Hakkari'ye gelen Barış Anneleri İnisiyatifi, 21 Ağustos'ta beyaz tülbentlerini "barışın simgesi" olarak Çukurca'da dokuz asker ve bir korucunun öldüğü yere bırakmıştı. (2011)

*Barış ve Demokrasi Partisi'nin (BDP) de desteklediği Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku'ndan aday olan Mülkiye Birtane Qars'ın ilk kadın milletvekili oldu. (2011)

*İstanbul'da binlerce kadın Kadıköy'de 8 Mart Kadınlar Günü'nü kutladı. Uluslararası kutlamaların 100.yılında, kadınlar, cinsiyetçiliğe, ayrımcılığa, erkek egemen iktidara karşı mücadele etmeye devam etme mesajını yineledi. (2011)

*12. AWID Uluslararası Kadın Hakları ve Kalkınma Forumu'nun "Kürt Kadınlarla Diyalog" oturumu düzenlendi. (2012)

*İsveç'in başkenti Stockholm'de 7. kez Uluslararası Feminist Forum yapıldı. Forum'a BDP Eşbaşkanı Gültan Kışanak ve Amed Ekin Ceren Derneği'nden Figen Aras Kaplan, İsveç Sol Parti davetlisi olarak katıldı. (2012)

*Şırnak’ın Uludere ilçesindeki Ortasu/Roboski ve Gülyazı/Bujeh köylerinden, 28’i aynı aileden çoğu çocuk 34 kişi savaş uçaklarının bombardımanıyla 28 Aralık 2011’de katledildi. Kadınlar Roboski katliamı sonrası acıları paylaşmak ve dayanışmak üzere Roboski’ye gitti. (2012)

Cumartesi Anneleri yeniden Galatasaray’da

*Amargi Kadın Akademisi'nin düzenlediği "Amargi Feminizm Tartışmaları", "Kürt Kadın Hareketi ve Feminizm" konusuyla devam etti. (2012)

* Cumartesi Anneleri, 10 yıllık aradan sonra 2009’da tekrardan Galatasaray Meydanı’nda oturma eylemine başladı. (2009)

*Paris'te katledilen Kürt siyasetçiler Sakine Cansız, Fidan Doğan ve Leyla Şaylemez için Amed’de on binlerce kişinin katılımıyla tören düzenlendi. Sakine Cansız, Fidan Doğan ve Leyla Şaylamez cenazeleri törenin ardından memleketleri Dersim, Mereş ve Mersin'e doğru konvoylar eşliğinde gönderildi. (2013)

*DÖKH, 1. Ortadoğu Kadın Konferansı’nı Ortadoğu, Kuzey Afrika’dan26 ülkenin 250 temsilcisinin katılımıyla Amed’de gerçekleştirdi. (2013)

*Diyarbakır’da 8 Mart Dünya Kadınlar Günü nedeniyle DÖKH öncülüğünde bir araya gelen kadınlar “Rosa'lardan Sakine'lere yolunuz yolumuz, sözünüz sözümüzdür” sloganıyla yürüdü. (2013)

Ortadoğulu kadınlarla dayanışma

* Kadınlar 20 ilde düzenledikleri eşzamanlı eylemlerle “Ortadoğulu Kadınlar Yalnız Değildir” dedi. Barış İçin Kadın Girişimi’nin (BİKG) çağrısıyla düzenlenen eylemlerde barış noktaları kuran kadınlar, IŞİD'in işlediği insanlık suçlarına tepki gösterildi. (2014)

* HDP Milletvekili Aysel Tuğluk, Suriye sınırındaki Urfa’nın Suruç İlçesi'nden Kobani'ye geçmek isteyenlere öğle saatlerinde polisin saldırmasına taş atarak direndi.  Aysel Tuğluk, gelen tepkilere, “Elit ya da klasik siyasetçiler değiliz. Şiddete asla meyletmez ya da yönlendirmeyiz. Ama bir saldırı olunca da halkımızla birlikte kendimizi de savunuruz” yanıtını verdi. (2014)

*Barış İçin Kadın Girişimi’nin çağrısıyla 150’ye yakın kadın Cizre’ye gitti. İki gün boyunca Cizreli kadınlarla bir araya geldiler. (2015)

*Kürt kentlerinde ilan edilen sokağa çıkma yasaklarında barışın sözünü kurmak isteyen Barış İçin Kadın Girişimi üyeleri Türkiye’nin pek çok yerinde eş zamanlı ses çıkarma eylemi yaptı. (2015)

*8 Mart etkinlikleri kapsamında Amed’in Bismil ilçesi Salat Mahallesi’nde, 9 Ocak 2013’te Paris'te öldürülen üç Kürt kadın siyasetçi Sakine Cansız, Fidan Doğan ve Leyla Şaylemez adına üç park açıldı. (2015)

*Barış için Türkiye ve Kürdistan illerinden 100’ü aşkın kadın kurumunun imzasıyla kadın ve LGBTİ+ örgütleri Ankara’da ortak deklarasyon açıkladı. Beyaz kıyafetler giyerek mor kurdeleler takan kadınlar “Biz bu ülkenin kadınları, barış istiyoruz. Savaşın, çatışmanın kıyıcılığını daha kaç kuşak yaşayacak?” dedi. (1 Eylül 2015)

Milletvekillerimize dokunma

*49 kadın kurum ve kuruluşu milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılmasına dair kanun değişikliğine “hayır” dediklerini duyurdu. Kadın kurum ve kuruluşlarının ortak açıklamalarında Kürt sorununun demokratik ve barışçıl çözümü ve Türkiye’nin demokratikleşmesi için her alanda mücadele eden HDP’nin, “Dokunulmazlıkların Kaldırılması” kisvesi altında, parlamentodan tasfiye edilmek istenmesine dikkat çekildi. (2016)

*OHAL koşullarında dahi örgütlülüklerinden taviz vermeyen Kürt kadın hareketi Tevgere Jinên Azad/Özgür Kadın Hareketini ilan etti. (2016)

*Meclis Genel Kurulu'nda, HDP Siirt Milletvekili Besime Konca verdiği bir önergeyle ilgili konuşmasını Kürtçe yaptı. (2016)

*HDP Amed Milletvekili Feleknas Uca, Almanya Sol Parti (Die Linke) tarafından verilen Clara Zetkin Onursal Kadın Ödülü'ne layık görüldü. (2017)

* HDP Hakkâri Milletvekili ve Demokratik Toplum Kongresi Eşbaşkanı Leyla Güven adil yargılama yapılmadığı gerekçesiyle süresiz, dönüşümsüz açlık grevi başlattığını açıkladı. Leyla Güven o dönem tutuklu yargılanıyordu. (2018)

*HDP Kadın Meclisi, “Kadınlar her yerde” kampanyası kapsamında beş kentte kadın intiharlarına ve şüpheli ölümlere dikkat çekti. (2020)

*Pandemi koşulları nedeniyle ertelenen 2. Ortadoğu ve Kuzey Afrika Kadın Konferansı gerçekleştirildi. Kürt kadın hareketinin örgütleyicisi olduğu konferans, Beyrut’ta 18 ülkeden 100 kadının salonda, 30 kadının ise online katılımıyla yapıldı. (2021)

*1 Eylül Dünya Barış Günü nedeniyle Ankara’da toplanan Barış Anneleri, “Savaşa hayır, barış hemen şimdi”, “Bu ülkenin barışa ihtiyacı var” pankartıyla TBMM’ye yürüdü. (2021)

*HDP Diyarbakır Milletvekili Semra Güzel'in yasama dokunulmazlığı, TBMM Genel Kurulunda yapılan oylamayla kaldırıldı. (2022)

*Özgür Kadın Hareketi'nin/Tevgera Jinan Azadî  (TJA), Batman'da "Em li dijî faşîzmê bi biryar û di azadiyê de bi israr in /Faşizme karşı kararlı, özgürlükte ısrarcıyız” sloganıyla 4'üncü Kadın Konferansı’nı düzenledi.(2022)

*Beş kıtadan 75 kadın BM'yi Kürtler'e yönelik saldırılara arka çıkmamaya çağırdı. Aralarında Judith Butler, Angela Davis, Basma Hamdi, Meredith Tax, Janet Biehl, Barbara Ehrenreich, Şamiran Odişo, Çoman Herdi'nin yer aldığı beş kıtadan 75 kadın eylemci, BM'yi Maxmur, Şengal ve Rojava'da Kürt halkına yönelik ölümcül saldırlara karşı mekanizmaları harekete geçirmeye çağırdı. (2022)

Yarın: ‘Jin jiyan azadi’ felsefesi kadın hareketinin yol haritası oldu-3