SUHAM AKMAN

Haber Merkezi - Kaçakçılık, sınır ticareti ya da artık dilimize de girdiği başka bir biçimiyle “kolberlik” sınır mıntıkalarında yaşayan çok büyük bir kesim için kaçınılmaz bir geçim ve ekonomik kaynak. “Kolberlik” kavramı özellikle Doğu Kürdistan’da sınırda yapılan kaçak ticaret, sınır ticareti dendiğinde daha çok kullanılan bir kavram. Kolber denildiğinde hep akla erkek korberler gelir, ancak azımsanmayacak sayıda kadın kolber de var. Bazen günleri bulan sınır hatlarında yürüyüşlerde sırtlarında yükleri ile evlerinin geçimini sağlamak için kendisini mayınlı arazilere vurur. Bu kadar tehlikeli bir iş olmasına rağmen sınırlarda ölüm kalım savaşı veren kolberlerin ortalama 400 bin Toman yani 10 dolar gibi bir rakam kazanabildiklerini biliyor musunuz?

Sayıları gün geçtikçe artıyor

Pawê, Ciwanro, Sinê, Banê, Karyaran, Kirmanşah, Kurdistan, Selawi Bewacani, Rwanser gibi yerleşim merkezlerinde sayıları 110’u aşkın kadının kolberlik yaptığı belirtiliyor. Kadın kolberlerin sayısı ise ekonomik krizin getirdiği geçim sorunun derinleşmesinden kaynaklı artarak sayı katlanıyor. Sırt ağrıları nedeniyle işini bir süre önce bırakmak zorunda kalan bir kadın kolber, “Irak’a kar yağdığında, yağmur yağdığında başka saatlerde ulaşıyoruz. Ama neredeyse 24 saatin altına düşmüyordu gidişimiz. Bu kadar yolu sırtımızda taşıdığmız yükle yapınca daha da zor oluyordu, bu yüzden sırt ağrılarınız başlıyor, bacaklarınızda rahatsızlıklar, dizlerinizde rahatsızlıklar oluşmaya başlıyor. Bir süre yapabiliyorsunuz ama sonrasında bırakmak zorunda kalıyorsunuz. Hayatta kalırsanız...” diyor.

400 bin toman yani 10 dolar için!

Sınırda yapılan ticaret ya da kaçakçılık olarak ifade edilen husus, belki de onbinlerce hanenin geçimini sağlamasına yardımcı olurken, yapan ya da yapmayan bölge insanları bu “işe” gayetle doğal bir gözle bakıyor. Yadırganan, hor görülen bir iş olmanın ötesinde sırtlarda ya da katırların sırtlarında öteberilerle yapılan sınır yolculukları Irak, Türkiye, İran ve Suriye sınırında yaşayan binlerce yurttaş için sınırların yersizliğini de anlatmak istercesine onyıllardır sürüyor.

Yaptığı işi bir süre önce bırakan kadın kolber, “24 saat boyunca sırtınızda yük ile gidiyorsunuz. Belki de hiç dönmemecesine çıkma ihtimaliniz de var o yolu ve 400 bin toman alacaksınız (10 ABD Doları). Tüm bu tehlikeleri göze alarak çıkmak zorundasınız bu yola” sözleri ile yaşadıkları zorluklara dikkat çekiyor. Bu rakam ise ortalama kazançlarının en yükseğini ifade ediyor.

Resmi veriler söz konusu değil

İstatistiki bilgilere göre kolberliğin en çok yapıldığı iller işssizlik oranının da en yüksek olduğu yerleşim yerlerini gösteriyor. Araştırmaların bunu işaret etmesinin yanı sıra işssizlik ve yoksulluğun buna neden olduğunu okuyabiliriz ama Doğu Kürdistan’da yaygın olarak yapılmasının bir başka nedeni de sınırın öte yakası ile kopmayan duygusal, ulusal bağların da etkisini unutmamak gerek. İran rejiminin ise kolberlik ile ilgili derleyerek açıkladığı bir resmi veri ise bugüne kadar söz konusu dahi olmadı. İran’da kadın kolberlerin gerçekliğini ise bugüne kadar İtimad Gazetesi 21 Şubat 2021 tarihinde manşetine taşımış, “Kadın kolberlerin acıları” başlığı ile kolberlik yapan kadınların hikayelerini paylaşmıştı. İtimad Gazetesi’nin haberinin ötesinde ya da berisinde ise konuya ışık tutacak kaynak bulmak, ancak insan hakları örgütlerinin raporları ile söz konusu olabildi.

Yolculuk sırasında büyük kaygı yaşanıyor

Gazetenin, haberine göre Meriwan’ın sadece bir köyünde 40 kadın kolber bulunuyor. Yerleşim yerlerinin yakın olmasından kaynaklı sınırın ötesine sırtlarında yükleri ile 10 saatlik yolları aşıyorlar. Kadın kolberler eşleri ile de kolberlik yapıyor ya da eşlerini kolberlik yaparken kaybettikleri için kendilerini evlerinin geçimini sağlamak için işlerine devam ediyor. Gazeteye konuşmuş olan Arestah isimli bir kadın eşiyle birlikte haftada iki kez sınırı aşarak kolberlik yaptığını, sınırda geçirdikleri yolculuklar sırasında büyük kaygı yaşadığını ve ağrılarının dayanılmaz boyutlara ulaştığını da anlatıyor.

KHRN’nin Ekim ayı verileri

Kürdistan İnsan Hakları Ağı’nın (Kurdistan Human Rights Network) derlediği verilerine göre sadece geçtiğimiz Ekim ayında en az 5 kolber yaşamını yitirdi. Bu rakamın dışında 2 kolber sınırda İran rejimi tarafından Sardaşt’ta katledildi, 3 kolber ise Merivan’ın Hawraman bölgesinde trafik kazasında yaşamını yitirdi.