BAHARİN LEHİB

Kabil – Taliban’ın ülke yönetimine el koymasının üzerinden neredeyse bir yıl geçti. Kadın hakları bu bir yıl zaman zarfında onlarca yıl geriye gitti. Eğitim hayatından, toplumsal ve iş yaşamından soyutlanan kadınlar, evlerine hapsedilmeye çalışılıyor ve evleri dahil kadınlara kafesmişçesine dayatmalara maruz bırakılıyorlar. Peki pes mi etti kadınlar, ya da pes mi ediyorlar? Hayır! Taliban’ın tüm gerici uygulamalarına karşı bulundukları her alanda sokaklara çıkarak haklarını savunmaya ve dünyaya “Bizde buradayız!” demeye devam ediyorlar. Ortaçağ karanlığını aratmayan Taliban uygulamaları, hem de günümüz 21’inci yüzyılında kadınlara dayatılıyor. Burka-kapanma zorunluluğu televizyonlardan filmlere, çalışma hayatına günümüz dünyasının her alanında kadınlara dayatılıyor.

Direnen kadınlara her türlü işkence uygulanıyor

Kadınların protestolarını zulüm ile bastıran Taliban güçleri, hak arayışçısı kadınlara yönelik hakaret, tutuklama, tehdit, şiddet, kaba dayak, elektrikli cop, kimyasal gaz, işkence ve kaybetmelere kadar insanlık dışı uygulamaları devreye koydu. Tüm bu baskılara karşı kadınlar direnişi elden bırakmadı.

Çok sayıda insan hakları aktivisti, politik aktivist kadının cansız bedenleri kentlerin ücra köşelerinde bulurken, birçok kadın ise kayıp. Taliban tarafından gözaltına alındığı bilinen 9 genç kadından ise henüz haber yok.

BM’nin raporu: İnsan haklarında ciddi bir gerileme var

Birleşmiş Milletler (BM), Afganistan’ın Taliban tarafından yönetime el koymasından bu yana insan hakları karnesini Temmuz ayında açıklamıştı. Raporda kadınlar ve kız çocuklarının haklarının ciddi bir gerileme gösterdiğini kaydettiği konusunda uyarılar da yer almıştı. Taliban'ın işkence ve yargısız infaz yoluyla cinayetlerini sürdürdüğü belirtilen raporda, toplantı, yürüyüş, düşünce özgürlüğü haklarının da ciddi bir şekilde kısıtlandığı ifade edildi.

Katliam, işkence, tutuklama, kaba dayak…

Taliban'ın ülke yönetimine el koymasından bu yana 2 bin kişiyi katlettiği belirtiliyor. Geçen yılın Ağustos ayından bu yana eski yönetim ya da eski güvenlik güçleri mensuplarına karşı işlendiği iddia edilen 160 yargısız infaz, 56 işkence ve kötü muamele, 170 keyfi gözaltı ve tutuklamaya ilişkin belgeler var. Raporda 200’den fazla ihlale dikkat çekiliyor. Bunlar arasında insanlık dışı aşağılayıcı cezalandırma yöntemlerinin yanı sıra camiye gitmeyen esnafların da kaba dayağa maruz bırakıldığı yer alıyor.

Kadınlar ‘namus’ adı altında katlediliyor

Kadınlara yönelik meydana gelen ihlallerin hiç birinin resmi yargı sistemine girmediğinin altı çizilirken, kadın ve kız çocuklarına karşı işlenen cinayet, tecavüz, intihara zorlama, zorla evlilik, çocuk evliliğine zorlama, taciz, dayak ve ‘namus’ adı altında katletme de dahil 87 suç iddiası belgelerde yer alıyor. İki kadının ise evlilik dışı ilişki iddiasıyla recm edilerek katledildiği aktarılıyor.

Kadınlar tüm baskılara rağmen direniyor

Afganistanlı kadınlar yayınlanan her yeni veri, her cinayet, gözaltı vakasında yılmadan sokaklara çıktı. Sayıları bazen parmak sayısı kadardı ama sayımız az demeden haykırarak cesaretlerini ortaya koydular. Tamna Zaryab Periani ve üç kız kardeşi gözaltına alınırken, sosyal medya hesapları üzerinden kamuoyuna duyurmuş ve ses getirmişti. Bu ülkede bir ilk olması açısından önemliydi çünkü resmi kayıtlara geçmemiş olsa bile kadınlar gözaltına alındıklarını kamuoyuna duyurmuş ve yaşadıklarını görünür hale getirmişti.

“Kadınlar ülkeyi terk etmek zorunda kaldı”

Afganistanlı Devrimci Kadınlar Derneği (Revolutionary Association of the Women of Afghanistan-RAWA) üyesi Faryal Puya ile bir araya geldik. Faryal Puya ilk olarak Taliban tarafından gözaltına alınarak, işkence edilen ardından ise sözde “itiraf” videoları çektirildikten sonra bir daha konuşmamaları kaydı ile serbest bırakılan kadınların vakasını hatırlatıyor. Faryal Puya, “Kadınların serbest bırakıldıktan sonra sessiz kalmalarının nedeni uluslararası Af Örgütü’nün işkence raporlarında da yer aldı. Bir süre önce Mazar'dan, protestocu kadınların tutuklandığı ve bazılarının cesetlerinin gizemli bir şekilde kafaları kesildikten sonra bulunduğuna dair başka bir rapor yayınlandı. Çok sayıda aktivist kadın yaşamlarının tehlikede olması nedeniyle ülkeyi terk etmek zorunda kaldı” dedi.

“Kadınlar Taliban’a teslim edilme kaygısı yaşıyor”

Ülkesini terk etmek zorunda kalan kadınların Türkiye, Pakistan, İran gibi ülkelere sığındığını belirten Furyal Puya, sözlerine şöyle devam etti: “Kadınlar yaşadıkları bu ülkelerin rejimini de Taliban’a benzetiyor. Kadınlar burada da kendilerini ifade edemediklerini, Taliban’a teslim edilme tehlikesi altında olduklarını kaydediyor. Ayrıca bu kadınların Afganistan’da halen tehdit altında olan sevdikleri, yakınları ve aileleri var. Yakınlarının hapsedilme, işkence ve katledilme kaygısını yaşıyorlar.”

“Sessizlik Taliban’a cesaret veriyor”

Günümüz Afganistan’ında Taliban yönetiminin 20 yıl önceki Taliban yönetiminden daha tehlikeli olduğun aktaran Faryal Puya, “Yaşanan bunca insanlık dışı uygulamalara karşı dünya sessiz ve bu sessizlik Taliban’a cesaret veriyor. Ama artık Afgan kadınları siyasi bilince ulaşmıştır, eğitimlidir. Bu otoriter ve kadın karşıtı rejimi asla kabul etmeyeceklerdir. Taliban yönetiminin ilk günlerinde sokaklara çıkıp seslerini yükseltenlerin bu kadınlar olduğunu gördük. Taliban, kadınların birliğinden ve farkındalığından korkuyor, bu durumda yenilgileri kesindir” ifadelerinde bulundu.

“Hiçbir güç kadınların mücadelesini durduramaz”

Kadınların Taliban’a büyük ve derin bir nefret beslediklerinin de altını çizen Faryal Puya, “Zaten yetersiz gelirleri olan geçim kaynaklarını kaybettiler. Çocuklarına daha fazla eğitim verilmedi ve aile üyeleri Taliban tarafından öldürüldü. Bu nedenle kadınların Taliban'a karşı derin bir nefreti var ve hiçbir güç onların mücadelesini durduramaz” şeklinde konuştu.

"Kadınlar seslerini yükseltmeli"

Afgan kadınlara ve savaşçılara mesaj veren Faryal Puya, "Kadınları savunan tek siyasi örgüt olan RAWA, bu protesto ve mücadelelerle kadınların yüksek hedeflerine ulaşacağına ve bu sefil durumdan kurtulacağına inanıyor. Kadınlar asla korkmamalı ve susmamalıdır. Taliban, bu ortaçağ ve kadın düşmanı grup yirmi yıl önce iktidardaydı, ama sonunda düştüler ve şimdi yönetimleri temelli değil. Bu protestocu kadınlar susturulmamalı ve bir şekilde seslerini yükseltmeliler, çünkü onlar diğer Afgan kadınlar için bir umut ve ilham kaynağı. Afgan kadınların yenilmez olmadığını dünyaya göstermek için mücadelemize devam etmeliyiz" sözlerine yer verdi.

Tarih boyunca kadınların mücadelesi sonuç verdi”

Faryal Puya, kadın mücadelesinden umutlu ve Afganistan'daki durumu değiştirecek olanın kadınlar olduğuna inanıyor. RAWA’nın da bu temelde güçlü bir mücadele yürüttüğünü aktaran Faryal Puya, Kobanê’de kadınların DAİŞ’e karşı yürüttüğünü direnişe dikkat çekti. Faryal Puya son olarak, “Tarih boyunca kadınların mücadelelerinin sonuç verdiğini ve kadın karşıtı grupların dahi yıkıldığını gördük. Kobanêli kadınların DAİŞ’in yüzünü nasıl yere sürttüğünü burada örnek vermek mümkün. Afgan kadınları sonunda Taliban'ı ve diğer gerici güçleri yenecek!" dedi.