HINDIYA AL-ASHEPY

Bingazi- Savaş ve çatışmalarda en çok kadınlar hedef alınıyor. Kadınlar, çatışmalı süreçlerde yoksulluk kayıplar yaşamının yanında tecavüze de baruz bırakılıyor.

Libya'da da önceki rejimi deviren 2011 Devrimi’nin ardından savaşlar ve çatışmalar patlak verdi. Silahlı çatışmalar, 2014'te terörist ve aşırılık yanlısı grupların ülkeyi kontrol etmeye çalışması ve tüm mahallelerin yerle bir edilmesiyle tırmandı. Bu durum binlerce aileyi ve kadını yerinden etti. Çok sayıda kadın çatışmalar nedeniyle ya eşlerini ya çocuklarını kaybettiler. Hamile, çocuk emziren, genç ve özel bakıma muhtaç kadınlar, bu savaşlardan büyük ölçüde etkilenirken bu durum aynı zamanda kadınların sosyal ve ekonomik yaşamlarına da yansıdı.

‘Tüm kadınlar ve kız çocukları etkilendi’

Libya'da son 10 yılda yaşanan silahlı çatışmaların etkilerine değinen insan hakları aktivisti Rawia Al-Jazwi, savaşların yarattığı istikrarsızlık durumuna maruz kalan Libya halkının, özellikle de kadınların sosyal, ekonomik ve psikolojik olarak etkilediğini söyledi. Çatışmaların aileleri parçaladığını ifade eden Rawia Al-Jazwi, çatışma sırasında bazı aile üyelerinin kaybıyla aile bağların koptuğunu anlattı. 2011'den sonra mahkemelerde boşanma davalarının aile içi ve diğer ekonomik anlaşmazlıklar gibi çeşitli nedenlerle arttığını işaret eden Rawia Al-Jazwi, “Libya'daki silahlı çatışmalar sadece yerinden edilmiş 50 bin kadını değil, çeşitli bölge ve şehirlerdeki tüm kadınları ve kızları etkiledi. Savaşların ardından kadınların rehabilite edilmesi için kurslar, atölyeler düzenlenmeli. Ayrıca psikolojik rehabilitasyon merkezlerinin kurulması gerekir” dedi.

Rawia Al-Jazwi, Libya'daki savaşların ve silahlı çatışmaların kadınlar üzerindeki psikolojik etkileriyle ilgili olarak da şunları söyledi: “Savaşların psikolojik etkileri çok sayıda ve öngörülemez. Çünkü bunlar ciddi hastalıklara ve sürekli korku ve patolojik korku gibi davranış bozukluklarına ve şiddete yol açabilir. Travma, hayal kırıklığına ek olarak, sürekli kaygı ve çeşitli rahatsızlıklar yaşatabiliyor.”

‘Kadınları ve çocukları koruyun’

Savaş sırasında ve sonrasında eğitim kurumlarının durumuna ilişkin konuşan Rawia Al-Jazwi, “Özellikle Libya'daki eğitim kadrolarının çoğunun kadın olması nedeniyle, eğitimin askıya alınmasıyla kız öğrencileri ve öğretmenleri büyük ölçüde etkileyen istikrarsızlığa tanık olduk. Eğitim kurumları, savaşlar sırasında füze saldırıları, bombalamalar veya hedef almalar sonucunda evleri tamamen yıkılan yerinden edilmiş aileleri kabul etmek için karargah olarak kullanılıyor” diye belirtti. Rawia Al-Jazwi, Libyalı Kadınlar Yüksek Kurulu'nu ve kadınlarla ilgili sivil kuruluşları, kadınları ve haklarını koruyan yasaların geçmesi için Temsilciler Meclisi'ne bağlı kadın ve çocuklarla ilgili komitelere baskı yapmaya çağırdı.

‘Müdahale programları’

Libya İnsan Hakları Örgütü Başkanı Hanan Al-Sharif ise savaştan en çok etkilenen gruplar arasında ev emekçisi kadınların olduğunu belirtti. Hanan Al-Sharif, savaşlar sırasında ve sonrasında kadınlarla ilgilenen sivil toplum kuruluşlarının rolünün, kadınlara yardım etmek ve onların yaşam koşullarını iyileştirmelerine yardımcı olacak küçük projeler oluşturmak olduğunu dile getirerek, bunun için gerekli araçları sağlamak ve sorunları hafifletmek için profesyonel müdahale programları sağlamak gerektiğine işaret etti.