İdlib – Savaşın en çok mağdur ettiği kesimin başında kadınlar ve çocuklar geliyor. Savaşın kendisiyle birlikte yaşanan ağır yoksulluk ev içi yaşamı etkiliyor. Birçok nedenle ile birlikte incelendiğinde Kuzey Suriye’de boşanmaların artması dikkat çeken bir gerçek.

Ruaa al-Aref, kötü muamele, şiddet ve küçük düşürmelerine maruz kalmaktan usandığı evli olduğu erkekten ayrıldı. Aldığı karardan ötürü hiç bir pişmanlık duymadığını söylüyor. Ruaa Al-Aref, üç çocuğunun bakımını alabilmek ve boşanmanın mahkemede sonuçlandırılmasını hızlandırmak için tüm haklarından vazgeçmek zorunda kaldığını söylüyor. Ruaa al-Aref, “Her seferinde bizi uzlaştırmaya ve boşanma davasından vazgeçip konuyu reddeden eşimle hayatıma devam etmem için baskı yapmaya çalıştıklarında hep sustum. Ailemin düzeni bozulmasın, çocuklarım babasız büyümesin diyordum ama katlandığım zulüm artık çekilir gibi değildi.”diyerek evli kaldığı zamanın korkunçluğuna üzüldüğünü söylüyor.

Aylık yardımlarla ve yaptığı el işleri ile çocuklarına bakıyor

Ruaa al-Aref bugün, Maarat al-Numan'dan Sarmada sınır kamplarına kadar yerinden edilmiş ailesinin çadırının yanında bir çadırda yaşıyor ve dikiş işi ile aldığı aylık yardımlarla geçinmeye çalışıyor. Eşinden gördüğü zorbalık değil yalnızca boşanma nedeni aynı zamanda erken yaşta evlenmiş olması da bir etken kendisi için. Kendisi gibi 12 ve 15 yaşlarında çok sayıda gencin evlendirildiğini hala gördüğünü söylüyor.

14 yaşında zorla evlendirildi 2 yıl evli kaldıktan sonra boşanabildi

Yasmine Bakour yalnızca 18 yaşında ve iki yıldan fazla evli kaldı. Yasmine’nin evlilik tecrübesi ise girdiği “çıkmaz” nedeniyle sonlandı. 14 yaşında evlendirilen ve evlendirildiklerinde eşinin de 18 yaşında olduğunu söyleyen Yasmine Bakour, “Evlendiğim adam ailesine bağımlı, zayıftı. Fakat tüm zayıflıklarını bana şiddet kullanarak, üzerimde bastırmaya çalışıyordu. Ona hiç karşı gelemedim. İlk karşı gelip bağırıp çağırmaya başladığımda evden atıldım.” diyor. Evlendiği erkeğin evinden atıldıktan sonra ailesinin evine giden Yasmine Bakour, boşanmış bir kadın olarak ailesi tarafından da hor karşılandığını, tekrar geri götürülmek istendiğini söylerken, “Beni tekrar götürürseniz kendimi öldürürüm” diye tehdit ederek ailesini ikna edebildiğini söylüyor.

“Başka biriyle ilişkimi kabul eder miydi? Öyleyse ben neden onu böyle kabul edeyim?”

Eşinin kendisine ihanet ettiğini öğrendikten sonra boşanma kararı aldığını belirten İdlib'in kuzeyindeki Mişmişan köyünde yaşayan 31 yaşındaki Mahasin Zaidan “Başından beri ilgisi hep dışardaydı” diyor. Evliliğini kurtarma adına aldatıldığını bile bile yıllarca aynı çatıyı paylaştığını fakat, bir gün sosyal medyada eşinin kendisini aldattığını somut gördüğünü söylüyor ve kendisi için bardağı taşıran son damlanın da bu olduğunu dile getiriyor. Mahasin Zaidan, “Kocam başka biriyle ilişkimi kabul eder miydi? Kesinlikle kabul etmezdi, öyleyse neden ben onu böyle kabul edeyim?” diye soruyor.

Artan bağımlılıklar ev içi şiddete de yansıyor

Humus'ta yerinden edilen ve İdlib'in kuzeyindeki Aldana şehrinde uyuşturucu bağımlısı olan eşi ile kavga ettikten sonra kendisine yepyeni bir hayat kurma mücadelesine girişen Alia Al Hussein de 30 yaşında. Hayatından endişe ettiği için korkudan geç saatlere kadar uyuyamadığını ve nöbet tuttuğunu söylüyor. Evli olduğu erkeğin uyuşturucu krizi yaşadığı sırada kendisini öldürmeye çalıştığını ve elinden zor kurtulduğunu hala ürkerek anlatıyor. Alia Al Hussein, “Son seferinde beni elleriyle boğmaya çalıştı. Kendimi zor kurtardım. Daha sonra da evden kaçtım” diyor.

 Kadınların mahkemelere güveni zayıf

İdlib'de kadınlar, evlilik sözleşmelerinin yasal olarak sabitlenmemesi ve avukat tutmanın yüksek maliyeti nedeniyle çocuk velayeti, nafaka hakkı gibi yasal haklarını elde etmenin zorluğuyla karşı karşıya. Mahkemelerin uzun sürmesi de buna cabası. Üstelik İdbipli kadınların da mahkemelere güveni zayıf bu nedenle mahkemelere gitmek kadınlar için bir sonuç alma çabasından öte angarya.

Kadınların ve çocukların hiçbir güvenceleri yok

Sosyal Danışmanlık yapan Kadın Hakları Savunucusu Fotun Al-Awad Suriye’nin kuzeyinde artan boşanma oranlarına dikkat çekiyor. Boşanma oranlarının artasının başta devam eden iç savaş ve artan ekonomik krize bağlı nedenlerin yanı sıra birçok nedeninin olduğunu söylerken çocukların ve kadınların hiç bir güvencelerinin olmadığını vurguluyor.