HENAN HARIT

Fas - Fas Parlamentosu’nda 2002 ve 2021 yılları arasında kadın sayısı arttı. Bu da tüm tartışmalara rağmen “kota” sisteminin yarattığı dinamizmi gösteriyor. Temsilciler Meclisi’ne ilişkin 27.11 sayılı organik yasa kapsamında kadınlar için 30 sandalye olan sayı 60’a çıkarıldı. Daha sonra parlamenterler meclisteki 395 koltuk sayısını 90 koltuğa çıkardı. Bu da 95 kadının meclise girmesini sağladı. Fas'taki kadın parlamenterler Temsilciler Meclisi'ndeki varlıklarına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Kadınlar denge görevini sağlıyor

Halk Hareketi Partisi milletvekili Aziza Bouguereda, Fas'ta bir önceki hükümet döneminin sonunda seçim yasalarında yapılan değişiklikleri ülkenin demokratikleşmesinin güçlendirilmesi anlamında önemli bir reform olduğunu belirtti. Çeşitli seçim kurumlarında kadınların varlığı hakkında konuşan Aziza Bouguereda, “Mevcut parlamento, bölgelerden güçlü kadın temsili ile biliniyor. Bu önemli bir kazanımdır. Çünkü tüm partiler kimi kadın faaliyetlerinin yanı sıra Temsilciler Meclisi'nde yer alıyor. Kadınların parlamentodaki varlıkları sadece sayı düzeyinde değil aynı zamanda gerek daimi komite olsun gerekse genel toplantılarda ve yasal adım ve gözlemlerde denge varlığıdır” dedi.

Her iki cins görevini yerine getirmeli

Fas Parlamentosu’nda kadınların sağladığı katma değere ilişkinde değerlendirme yapan Aziza Bouguereda, “Kadınlar zaten parlamento için bir katma değer olarak kabul ediliyor ve kadınlar olmadan seçilmiş kurumlarını görmek mümkün değil. Bu soruyu erkeklerin parlamentoya sunduğu katma değer şeklinde de tersten de sorabiliriz. Bu sorumluluğun kadın ve erkek arasında paylaştırıldığı anlamına geliyor. Her ikisinin de anayasada kendilerine verilen görevi yerine getirmesi gerekir. Her ikisi birlikte katma değeri birlikte sağlamalıdır. Nihayetinde temel amaç ülkeye hizmet etmektir” ifadelerini kullandı.

Kadınların statüsü

Faslı kadınların statüsünün yükseltilmesinde kadın milletvekillerinin oynadığı rolle ilişkinde değerlendirme yapan Aziza Bouguereda, “İlk iki kadın meclise girdiğinden beri ve kadın milletvekillerinin sayısının arttırıldığı çeşitli yasaların varlığıyla birlikte kadın milletvekillerinin statüsünü yükseltme meyli her zaman vardı. Bu kapsamda, kadınların sorunlarının sözlü ve yazılı sorularda sunulmasını ve yasa ile kamu politikalarında belirlenmesini öneriyorum” şeklinde konuştu.

Olumlu gelişme

Temsilciler Meclisi’nde Sosyalist Grup üyesi olan milletvekili Salwa Damnati de 8 Eylül seçimlerinin ardından kadınların meclisteki sayılarını arttırdığına işaret ederek, kadınların parlamentodaki varlıklarının artmasının olumlu bir gelişme olduğunu söyledi. Salwa Damnati, kotanın kadınların yasama kurumundaki varlığını etkinleştirebilecek tek mekanizma olmaya devam ettiğini, ancak çalışmanın sürekliliğine ve gösterdiği büyük çabalara yanıt vermediğine dikkat çekti.

Kadın sorunları gündeme getiriyorlar

Kadın milletvekillerinin kadın sorunlarını gündeme getirmeye çalıştığını ifade eden Salwa Damnati, Aile Yasası’nın yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini ve bunun da gündeme geldiğini anlattı. Kadınların Fas Parlamentosu’na katılımını değerlendiren Salwa Damnati, “Özellikle çoğunluk ve muhalefet grupları arasında gözle görülür bir eşitsizlik var. Ancak, kadınların parlamentodaki varlığının olumlu etkileri çok. Çünkü çoğu büyük bir iş sorumluluğu ile hareket ediyor. Faslı kadınların karşı karşıya oldukları sorunları sunuyorlar” şeklinde konuştu.

Eşitlik prensibi yok sayılıyor

Federal Temsilci Hanan Fetras, mevcut parlamentodaki kadın sayısının artmasına rağmen Fas Parlamentosu’nda kadınların temsilinin zayıf kaldığını belirtti. Faslı kadınların taleplerinin karşılanmadığını ifade eden Henan Fetras, anayasadaki eşitlik prensibin hiçe sayıldığını aktardı. Henaan Fetras, bu bağlamda, siyasi partilerin hükümet için mi yoksa muhalefet için mi kurulduğuna bakılmaksızın, siyasi partilerin eşitliği sağlamadaki rolünün Fas anayasasına uygun olarak netleştirilmesi gerektiğine işaret etti. 

“Acil değiştirilmesine ihtiyaç var”

Henan Fetras, “Hükümeti oluşturan siyasi partiler, hükümet politikalarının oluşturulmasına doğrudan müdahil olmakta ve kanun tasarıları hazırlama ve bunların uygulanmasını izleme yetkisine sahip olmakla birlikte, seçim kanunlarını gözden geçirerek eşitliğin sağlanmasına etkin bir şekilde katkıda bulunmalıdır. ‘Kota’ ayırmak yeterli değil” dedi. Hükümeti oluşturan siyasi partilerin hem kendi iç yapılarında hem de istenilen eşitliği sağlamaktan uzak olduğunu dile getiren Henan Fetras, bu durumun değiştirilmesine acil ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.

Azlar ama etkileri büyük

Henan Fetras, kadınların parlamentoda azınlık olmalarına rağmen bazı sektörlere ayrılan bütçelerin artırılması, toplumsal cinsiyetle ilgili mevzuatın gözden geçirilmesi veya değiştirilmesi, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve evlilikle ilgili daha sıkı mevzuat gibi birçok konuda olumlu etkilerinin olduğunu söyledi. Kadın milletvekillerinin, erkek temsilciler ve meclis komisyonları ile stratejik ittifaklar kurduklarını anlatan Henan Fetras, “Sivil toplum için bir köprü ve bağlantı görevi görerek ve bazı konuları diğer parlamenterlere tanıtarak olumlu etkiler yaratıyorlar” şeklinde konuştu. Parlamentodaki kadın sayısının az olmasına rağmen varlıklarının önemli olduğunu dile getiren Henan Fetras, bunun kadınların sorunları anlamında önemli olduğunu belirtti.