ROJ HOZAN

Qamişlo – Suriye krizi 11 yıldır devam ederken, krize kalıcı bir çözüm ise hala bulunmuş değil. İran ve Türkiye gibi bazı bölgesel devletler ile Rusya ve ABD gibi uluslararası devletler, garantör olarak Suriye'de konuşlanmış ve çıkarları doğrultusunda hareket etmekteler. Tüm bu güçler, Suriye krizinin derinleşmesinde rol oynuyorlar. Astana, Cenevre gibi toplantılar Suriye krizinin çözümü konusunda sonuçsuz kaldı. Konuya ilişkin araştırmacı Çınar Salih, değerlendirmelerde bulundu. 

“Astana bir çıkar buluşmasıdır”

Astana zirvesinin 17’nci turu ve sonuçlarına ilişkin konuşan Çınar Salih, “Son dönemde Rusya, Türkiye ve İran gibi güçler Astana zirvesinde buluştular. Bu güçler Suriye'deki duruma garantörlük yapıyor. Astana görüşmelerinin başından sonuna kadar ciddi bir sonuç çıkmaması dikkat çeken nokta oldu. Rusya, Astana görüşmelerinin ardından İdlib, çevresi ve Suriye muhalefetinin kontrolünde olan yerlerde savaş çıkarıyor. Bu güçlerin anlaşamadıkları anlamına geliyor. Astana, bu üç devlet arasında bir çıkar buluşmasıdır” ifadelerinde bulundu. 

"Suriye konusunda derin çatışmalar var"

Suriye ve Suriye dışındaki yerlerde çıkarlarının aynı olmadığı ve birbirine zıt düştüklerinin görüldüğünü kaydeden Çınar Salih, “Ayrıca Suriye konusunda derin çatışmalarının olduğu ortada. Türkiye ile Rusya arasındaki çatışmalar sadece Suriye ile ilgili değil, aynı zamanda Rusya ile Türkiye arasındaki komşu ülkelerle de ilgilidir. Örneğin Türkiye, Ukrayna devletini destekliyor ve birçok insansız hava aracını uçuruyor. Aynı zamanda Ukrayna ve Rusya'da çatışma içinde. Bence her iki devletin elinde de birbirine baskı uyguladığı belgeler var. Bu nedenle Astana görüşmelerinin sonuçları diğer yerleri olumsuz etkiledi” dedi. 

"Şam hükümeti çözüm istemiyor" 

Suriye’de devam eden savaş ile IŞİD’in ortaya çıkmasına değinen Çınar Salih, “Sorun Suriye halkı ile hükümet arasında kalmadı. Birçok devlet bu soruna dahil oldu. Uzun yıllardır süren bu savaş nedeniyle Suriye büyük bir krize doğru ilerliyor. Uluslararası hukuk artık Suriye için geçerli değil. Türkiye ve Irak gibi komşu ülkeler sınırları tanımadan buraya geçiyorlardı” şeklinde konuştu. Her bir gücün Suriye’ye geçmek için bir bahanesinin olduğunu ifade eden Çınar Salih, Suriye’deki güçlerin kendi çıkarları doğrultusunda Suriye’de olduğunu ve bu güçlere bakıldığında hangisinin çözüm istediği hangisinin istemediğinin net görüleceğini söyledi. Çınar Salih, Şam hükümetinin, çözümü düşünmediği sadece kendi koltuğunu korumaya odaklandığını sözlerine ekledi.

"Toplumun düşüncelerine önem verilmiyor"

Kuzey ve Doğu Suriye gibi büyük bir bölümün Suriye rejiminin elinde olmadığını aktaran Çınar Salih, “Sadece birkaç büyük merkez elinde ve Suriye hükümeti bunu kendisi için yeterli görüyor. Bu nedenle çözümden yana değil. Eğer anayasa değiştirilirse çok bedel verecektir. Diktatörlük üzerine kurulan hükümetler toplumun düşüncelerine önem vermiyor. Bu hükümetlerin seçime ihtiyacı yok ve halkın aç olup olmadığı umurunda değil” diye belirtti. 

"Çözüm Rusya’nın işine yarayacak"

İran’ın Şi Ay Projesi ile Ortadoğu güçleri arasında temel bir güç olmak istediğini vurgulayan Çınar Salih, İsrail ile yarışarak onu yerine geçmek ve birinci güç olmak istediğini aktardı. Çınar Salih, “İran, Suriye savaşından bu projesini güçlendirdi ve Suriye rejimi ile savaştı. Krizi derinleştirerek Lübnan’da aktif olan Hiz-Allah gibi Suriye’de kalmak istiyor. Rusya Suriye'de her türlü çözümü kabul edebilecek ülkelerden biri. Çünkü Rusya, Suriye rejimiyle işbirliği yaptı ve bu savaşta büyük bedeller ortaya koydu. Böylece herhangi bir çözüm onun kayıplarını telafi edecektir. Rusya'nın Suriye'de Lazkiye ve Tertus gibi şehirlerde sıcak su konusunda yaptığı ittifakların artık hayata geçirilmesi gerekiyor. Bu nedenle bence Rusya'nın bir çözüme ihtiyacı var” diye konuştu. 

"ABD ömrünü uzatıyor"

ABD’nin Suriye’deki varlığı hakkında da konuşan Çınar Salih, ABD’nin sadece kendi çıkarlarını gerçekleştirmek istediğini ve çözümden yana olmadığına dikkat çekti. ABD’nin IŞİD’in varlığını bahane ederek Suriye’ye girdiğini anlatan Çınar Salih, “Bu savaş sona doğru gitmiş durumda. Doğrudur IŞİD’in uyuyan hücreleri var. Yeniden canlanma ihtimali de var. Türkiye IŞİD’e yardımcı oluyor. Bence ABD’nin varlığı denge içindir ve bu da ABD’nin bölgedeki ömrünü uzatmasına neden oluyor” dedi. 

"Çözüm biziz"

Çözüme ihtiyaç duyan güçlerden birinin Kuzey ve Doğu Suriye’deki Kürtler olduğunu vurgulayan Çınar Salih, “Biz bu sorunun üçüncü tarafıyız. Bölgemiz sürekli tehdit altında. Çözüm olmadığı sürece güvenli bir şekilde yaşamak mümkün değildi. Yine de tüm Suriye’de en güvenilir bölge bizim bölgemizdir. Suriye krizinin çözümü Kürtlerdedir. Çözüm bizim elimizdedir. Çünkü demokratik bir projeyiz. Suriye’de varlığı karmaşık olan Türkiye’dir. Türkiye’de süren iç sorunlar var ve bir kriz yaşanıyor. Bu nedenle başka yerleri işgal edecek güçlerinin kalmadığını düşünüyoruz. İstediğimiz çözümü bu süreçte gerçekleştirebiliriz” diye ifade etti. 

Suriye'deki krize çözüm önerileri sunan Çınar Salih, Kürt Lider Abdullah Öcalan’ın savunmalarında 3 çözüm önerisi sunduğunu ve bunların yaşama geçirilmesi gerektiğini vurguladı.