MEDİNE MAMEDOĞLU

Amed - Amed’in Farqin (Silvan) ilçesinde bulunan tarihi Zembilfroş Kalesi ve ona bağlı surlar korunmuyor. Tarihte Mervanilerin başkenti olarak bilinen ilçede bulunan Zembilfroş Kalesi Roma ve Bizans dönemine ait tarihi biri yapı. 2 bin 200 metre uzunluğu ve 25 metre yüksekliğindeki surlar, 50 burç ve 9 giriş kapısı şeklinde inşa edilmiş yapılar zaman içerisinde çok hasar aldı. Gördüğü tahribat nedeniyle günümüze sadece kale ve kaleye bağlı surlar kaldı. “Restore edildi” denilmesine rağmen surların son hali görenleri şaşırtırken, tarihi yapı üzerindeki yazılamalar ve etrafındaki çöpler ise yapının estetiğini bozuyor. 

Hedefleneneler hayata geçirilmedi

Şimdilerde bir kale ve kaleye bağlı surların kaldığı tarihi yapıda 2019 yılının Mart ayında Silvan Kaymakamlığı ve Röle ile Anıtlar Müdürlüğü iş birliğinde bir restorasyon çalışması başlatıldı. 1.034.759 TL kaynak bedelle Zembilfroş Kalesi, Kulfa Kapısı ve Kitabeli Burç'ta yapılan çalışmada tarihi yapıların etrafındaki yapıların temizlenmesi, taş ile duvarlar üstündeki yazıların silinmesi ve taşlar arasındaki boşlukların temizlenmesi hedeflendi. Restore çalışması sırasında çatlaklar alçı ve sıva ile kapatılırken, restorasyon için hedeflenen çalışmalar da amacına ulaşamadı.  

Yapının taşları bir bir düşüyor

“Restore” edildiği iddia edilen kale ve kaleye bağlı surların üzerindeki yazılamalar halen dururken, surlar çevresindeki çöpler de dikkatlerden kaçmıyor. Tarihi yapının taşları korunmadığı için bir bir düşerken, düşen taşlar içinde herhangi bir güvenlik önlemi alınmıyor. Yetkililerin kaderine terk ettiği tarihi yapı da arkeolojik zenginliğine rağmen görünür değil. Yapının gençlerin mekânı olduğuna dikkat çeken ilçe halkı, kalenin daha fazla zarar görmeden korunması gerektiğini ifade ediyor.

Zembilfiroş efsanesi…

Zembilfiroş Kalesi, bir redd-i aşk destanının tanığı olan Zembilfiroş efsanesinin tanığı ile Mem û Zîn ve Siyabend û Xece kadar bölgede bilinen ve halk türkülerine konu olan tarihi bir yapı. Rivayetlere göre Zembilfiroş, yörede hüküm süren bir kralın oğludur. Sefa içinde yaşayan Zembilfiroş, avlanmaya çıktığı bir günde gördüğü bir mezar ve mezardan dışarıya çıkmış iskelet parçaları onun ölüm gerçeğiyle yüzleşmesine neden olur. Yaşadığı sarayı, ihtişamı hiç arkasına bakmadan geride bırakarak eşiyle birlikte yollara düşen Zembilfiroş, diyar diyar gezerek zembil (sepet) yapıp satar ve hayatını böylece idame ettirir. Ailesiyle birlikte sırtlarında çadırları, üstlerinde eski püskü elbiseleriyle köy köy, kasaba kasaba dolaşan Zembilfiroş, Silvan’a (Farqîn) gelir. Burada bir yaşam süren Zembilfiroş’un reddettiği karşılıksız bir aşktan dolayı kendisini kalenin burçlarından attığı anlatılır. O günden sonra tarihi kalenin adı Zembilfiroş Kalesi olarak kalır.