SORGÜL ŞÊXO

Hesekê- Kuzey ve Doğu Suriye’nin Til Temir ilçesi küçük bir bölge olmasına rağmen konumu itibariyle stratejik bir öneme sahip. Suriye krizinin başlangıcından bu yana pek çok bölgesel ve uluslararası güç burada hegemonya kurmak istedi. Rusya, Türk devleti, ABD ve diğer güçlerin yanı sıra El-Nusra ve IŞİD çeteleri de bunlardan bazıları olarak sayılıyor. Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın sunduğu Demokratik Ulus Projesi’ni benimseyen ve hayata geçiren Til Temir ilçesi, egemen güçlerinde hedefi haline geldi.

Burada ilçenin asıl bileşenleri Kürtler, Araplar ve Süryaniler olarak sayılıyor. Bölgenin ileri gelenlerine göre, Til Temir Xabur Nehri boyunca birçok Kürt ve Süryani aşiret tarafından kuruldu. Bu nedenle uluslararası yol veya M4 karayolu, Til Temir ilçesini kuzey ve güney olmak üzere iki kısma ayırmaktadır. Til Temir, Kuzey ve Doğu Suriye'nin Fırat ve Cizîr kantonlarına açılan kapısıdır. Til Temir'den işgal altındaki Serêkanîyê, Halep, Hesekê ve Qamişlo’ya kadar Zirgan ilçesine giden yollar da var. Kentin yakınındaki bazı tepelerde yapılan kazılarla da doğrulandığı üzere, antik çağlara kadar uzanan köklü bir geçmişi var ilçenin.

Toprak ev zamana direniyor

İlçede antik çağlardan bu yana kalan birçok eser var. İlçedeki Süryani mahallesinde onlarca ev arasında kil kubbeleriyle bir ev dikkat çekiyor. Hava şartlarına, zorlu şartlara ve bir asırdan fazla süredir yaşanan savaş ve çatışmalara karşı direnen bu ev heybetini koruyup ayakta kalmayı başarmıştır. O dönemde neden kil kubbeler yapıldığı sorusu üzerine bazı araştırmacılar, insanların yağmurun evin üzerine birikmesinden evlerini korumak için bunları kilden evler şeklinde inşa ettiklerini söylüyor. Bina inşa etmek için gerekli demir ve çimento malzemeleri bulunmadığından yağmurdan korunmanın tek yolu buydu. Çamur evlerin yapımında kullanılan malzemeler su, toprak ve samandan oluşuyor ama artık bu evleri artık kimse yapmıyor.

‘Hayatımız neşe ve sevinçle geçiyordu’

Xabur Nehri suyu Meqsefa El-Xeyîmê’den geçiyor ve bu çok kişi burayı ziyaret ederek fotoğraf çekiyor. Meqsefa El-Xeyîmê antik ve turistik bir yer haline geldi. Çocukluğunda ailesiyle birlikte Til Temir’de yaşayan Süryani Cûliyêt Namo, kil kubbelerde yaşamanın güzelliğini ajansımızla paylaştı.

Til Temir'in kubbelerden ibaret olduğunu belirten Cûliyêt Namo, "Buradaki kubbede ben ve ailem yaşıyorduk. O dönem hayatımız neşe ve sevinçle geçiyordu. Fransızlar döneminde ilk Süryaniler Til Temir topraklarında yaşamışlar ve topraktan kubbeler inşa etmişler. Eski Til Temir, Xabur Nehri çevresinde kubbelerden inşa edilmiş. Nehrin çevresindeki kubbeler yıkıldı ve yerine binalar inşa edildi. Til Temir’de şu an sadece bu kubbe kaldı” dedi.

‘Kültürel miras haline geldi’

Cûliyêt Namo, kubbe yaşamının güzelliğini de şöyle anlattı: "Kil kubbelerde yaşam çok güzel. Bu kubbelerde daha önce burada yaşamış insanlar ruhen çok mutlu yaşamışlar ve genellikle iyi hissettiriyor. Şu anda gördüğünüz kil kubbe kültürel miras haline gelmiştir. Umudum bu kubbenin bu şekilde kalması ve tüm yaşananları hatırlayabilmemizdir. Çocukluğumu, tarihimi ve içinden geçen dönemleri unutmamalıyım. Akşam sohbetlerimiz çok güzel geçiyordu. Annemin her gece bize anlattığı hikayeler ve o zamanın kahkahaları gözlerimin önünde ve hala o sesler kulaklarımda" diye belirtti.

Sevdiği insanların bir kısmının yurtdışına bir kısmının da farklı bölgelere göç ettiğini kaydeden Cûliyêt Namo, “Bir kısmı da şu anda direnişte. Bizler direnişimizi sürdüreceğiz ve buranın tarihini koruyacağız” dedi.