NAZIHA BOUSSIDI

Tunus - Tunuslu yazar Hiyam Ferchichi, ataerkil zihniyetin başta edebiyat olmak üzere pek çok alanda kadınların gelişiminin önünde bir engel olduğunu söyleyerek, gerici fikirler ve kültürel çölleşmeyle mücadele etmek için yazmanın gerekli olduğuna inandığını belirtiyor. Yazar ve eleştirmen Hiyam Ferchichi, ajansımızla verdiği röportajda edebiyatta farklı bir kadın imajı olduğunu, kadın yazarlığının sadece kadın meselelerini ve içinde yaşadıkları koşulları sunmakla yetinmediğini, daha çok kadınları araştırdığını anlattı.

‘Yeni bir macera yeni bir deneyim’

Tunus, yakın zamanda Ulusal Okuma Şampiyonası'nın etkisini yaşadı, fenomen olarak görülen bu şampiyona hakkında neler söylersiniz?

Ulusal Okuma Şampiyonası etkinliği, katılımcıların veya yarışmacıların belirli yaş gruplarına ayrılması ve her grubun ayda marjinal görünen birkaç kitap okuması için önemli bir etkinlik. Yarışmaya çocukların ve velilerin de ilgisini fark ettik. Bazı anneler çocuklarına eşlik ederek bu yarışmalara katılmaya karar verdiler çünkü onlar için edebiyat dünyasıyla tanışmak yeni bir macera ve yeni bir deneyim.  Yarışma çocuklara, gençlere ve yetişkinlere okumaları için bir fırsat.  Bu tür değerli girişimlere gerçekten ihtiyacımız var çünkü farkındalık oluşturmaya ve kişilik oluşturmaya katkıda bulunuyorlar.

‘Okuma motivasyonu çok önemli’

Okuma oranında bir isteksizlik fark ettik, peki sizce insanları kitaba nasıl geri döndürebiliriz?

Eskiden okumak bizim elimizdeydi ve eğitim kurumları, öğrencinin o eseri özetlediği, ilgi çekici ifadeler çıkardığı, sözlüklerde anlamlarını araştırdığı bir pay ayırarak baştan çıkarma sürecinde büyük rol oynuyordu. Bu nedenle, okuma motivasyonu birçok olayın keşfidir. Okumak çocuklar için hayal kurmanın ve hayal gücünün yönlerinin gerçekleştiği dünyayı temsil eder. Özellikle çocukların dijital dünyada çokça vakit geçirdiği dünyamızda okumaya teşvik için yeni formüller bulmamız lazım. Okumayı çekici hale getirmemiz gerekiyor. Bu çocukların hayal gücünü geliştirir ve zengin bir dilsel söz dağarcığı sağlar.

‘Birçok alanda okumalarla kendini geliştirdi’

Her yazar veya eleştirmen, başkalarının yazdıklarını iyi okur, peki ya siz ve okuma deneyiminiz nasıl?

Benim için okuma deneyimi başlangıçta Arap edebiyatının sembolleriyle, özellikle Tunus edebiyatından önce Mısır edebiyatının sembolleriyle başladı. Kültürel medya aracılığıyla Tunus edebiyatına ilgi duymaya başladım, daha sonra dil öğrenimine yöneldim ve burada Almanca çalıştım. Tunus, sonra İskoçya'da İngilizce okudum ve orada yaratıcı yazı okudum çünkü ülkemizde öğretilmiyor. Tunus edebiyatına ve Tunus şiirine yöneldim. Şu anda Maghreb Street gazetesinde modern edebi yayınlarla ilgilenen, özellikle Tunus edebiyatına odaklanan bir köşem var çünkü o deneyimden geçtim.

‘Kendimi tarafsız olmaya adadım’

Tunus'ta edebiyat ödülleri, özellikle kayırmacılıkla ilişkilendirilen birçok suçlamayla takip ediliyor, peki sizin fikriniz nedir?

Tunus'ta ödülün duyurulmasından belirli lobilere tabi olmalarına kadar bir süreç işletiliyor, bu yüzden ödüllerin verilme nedenlerine yönelik yoğun baskı ve eleştiriler var. Tunus Belediye Ödülü olan Ali Al-Balhawan Ödülü için ödül komitesinin başında üye olarak görevlendirildiğimde, baştan beri kendimi tarafsız olmaya adadım. Sonra jüri başkanı olarak atandığımda bu sorumluluk ikiye katlandı çünkü bu önemli bir ödül.

Kadın edebiyatının kendine has özellikleri olduğunu düşünenler var, peki bir eleştirmen olarak onu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Benim herhangi bir yaratıcı metinle ilgim öncelikle hobiyle, üslupla, sergileme ve sunum yöntemiyle, sonra o eserin gündeme getirdiği önemli entelektüel ve sosyal meselelerle, sonra da o yaratıcı çalışmaya hakim olan kültürel kalıplarla ilgilidir. Kadın ya da erkek herhangi bir kitapla uğraştığımda, onu analiz etmeye çalışırım. İşin üslubunu esas alırım ve öncelikle bu yönlerin farkında olamaya çalışırım. Özellikle feminist eserlerin tamamı kadın karakterlerdir ve bu karakterlerin hepsi farklı mekanlarda çekilen acılardan bahseder. Dolayısıyla kadınların o mekanlarda yaşadıkları krizler hangi düzeyde olursa olsun metnin feminist yönünü yansıtır. Ancak kadın yazımı sadece kadın yazısıyla yetinmez aynı zamanda edebiyata da yön verir.

Kadınların yaratıcılığı

İleriye yönelik projeleriniz nelerdir ve kadınları yazmaya motive etmek ve ataerkil zihniyet başta olmak üzere karşılaştıkları güçlükleri aşmak için önerileriniz nelerdir?

Şu anda yürüttüğüm ve gelecekte yürüteceğim kültürel etkinliklerde kadın varlığının güçlü ve yaygın olması için çalıştım, kadınların yaratıcılığına önem vermeye özen gösterdim. Birçok kadın yaratıcının gazete ve dergilerde yayın yapmasına da yardımcı oldum, çünkü ataerkil uygulamaları ortadan kaldırmanın veya kadınların yaratıcılığına yön vermenin, kadınların yaratıcılığına güvenli yollar açmaktan geçtiğini düşünüyorum.