EBÎR MUHEMED

Qamişlo- Kürt Dil Enstitüsü Eşbaşkanı Viyan Hesen, yazarlarından olduğu “Rêzimanê Kurmancî” kitabı ile Kuzey ve Doğu Suriye’deki Kürt dilinin gelişimiyle ilgili bilgi verdi. Kuzey ve Doğu Suriye’de devrim gerçekleşmeden önce Kürt dilinin yasaklı olduğuna işaret eden Viyan Hesen, Kürt dilinin geliştirilmesine yönelik faaliyetlerin de gizli yürütüldüğünü anlattı.

‘12 yıldır Kürtçe eğitim veriliyor’

Devrimin ardından Kürt dilinin öğrenilmesi için insanların teşvik edildiğini ve Kürt dili üzerindeki kısıtlamaların kaldırıldığını dile getiren Viyan Hesen, “Kürt çocukları artık kendi dillerini konuşabiliyorken, 12 yıldır ilkokullardan üniversitelere kadar Kürtçe eğitim veriliyor” dedi.

‘Diğer lehçeleri de kaynak aldık’

“Rêzimanê Kurmancî” kitabının 6 bölümden oluştuğunu söyleyen Viyan Hesen, “Altı bölümde dilbilgisi ve imla konuları yer alıyor. Özellikle yazım bölümünde, iki-üç yıldır tartışılan konulara yer vermeye çalıştık. Ayrıca kitapta fonetik, morfoloji, şiir, anlam, yazılış ve noktalama işaretleri gibi konular da yer alıyor” diye konuştu. Böylesi bir kitap çalışmasında kavram seçimine önem verdiklerini söyleyen Viyan Hesen, şu bilgileri paylaştı:

“Bir süredir Kurmanci dilbiliminin terminolojisinde sorunlar yaşanıyor. Çünkü Kürtçe eserler daha bireyseldir; bunlar bölüm faaliyetleri değil, herkes kendi seviyesine ve bilgisine göre yeni bir konsept yaratıyor veya mevcut bir konsepti seçiyor. Özellikle terimlerin seçiminde sadece Kürt bağlamında kalmamaya çalıştık. Diğer lehçeleri de kaynak olarak aldık. Kirmanckî, Zazakî, Soranî ve Kurmancî lehçelerini bir araya getirebilecek terimler listesini seçtik. Aynı zamanda lehçeler arasında kavram bakımından birlik oluşturmak istedik. Kürtçe dilinin resmi olduğu bu alanlar gerek okullar ve eğitim kurumları gerekse Kürtçe yayın ve iletişim kurumları için böyle bir ürünün oluşturulması gerekli görüldü. Amacımız bu kurumların yazı dili arasında birlik oluşturmak.”

‘Kaynak kitaplar ulaşana kadar aylarca bekledik’

Rojava'da böylesi bir kitap hazırlamanın zorluklarına dikkat çeken Viyan Hesen, “Başlangıçta güvenebileceğimiz çok fazla kaynağımız yoktu ya da azdı. Bazen kitaplar bize ulaşana kadar aylarca bekledik. Ayrıca savaş durumu da kitabın yayınlanmasını geciktirdi. Kitabın hazırlık aşamasında ve aynı zamanda yayımlanması sırasında Türk devletinin bölgeye yönelik saldırıları nedeniyle birçok kez kitap çalışması durduruldu ya da yeri değiştirildi” diye konuştu.

‘Çalışma gelecek nesillere hizmet edecek’

Gelecek nesillere hizmet edecek olan böylesi bir çalışmada yer almanın kendisini mutlu ettiğini ifade eden Viyan Hesen, sözlerini şöyle sürdürdü: "Genç yaşta yazarlık özellikle benim için önemli bir deneyimdi. 12 yıl boyunca dersler, seminerler verdim, notlar aldım ama bu düzeydeki bir çalışma ilk deneyimim oldu. Böyle bir çalışmada yer almak büyük bir başarı ve mutluluk vericidir. Asıl amaç çocuklarımıza hizmet etmektir. Bizim yaşamadığımız duyguları geleceğin çocukları yaşayabilsin diye böyle bir hizmet yapmak istedik."