RAJA KHAYRAT

Fas- Arap edebiyatında halkın yaşadığı acıları, kahramanlıkları anlatan halk şiiri zecel (Zajal), çabuk ezberlendiği ve bir ritimle söylendiği için unutulmadan nesilden nesile aktarılarak bugüne kadar taşınmış. Faslı Fatima Maizi de zecel türünde şiirler yazıp okuyan bir halk şairi. Fatima Maizi, şiirlerinde, kadınların Fas ulusal mücadelesine katılımlarını, Fransa’nın sömürgeciliğine karşı gösterilen direnişi konu alıyor.

Annesinden miras aldı

Fatima Maizi, şiir yazma ve okumayı kendisi de bir şair olan annesinden öğrenir. Övgü adı verilen edebiyat türünde şiirler yazıp, okuyan annesi onun en büyük ilham kaynağıdır. Fatima Maizi şiirle çıktığı yolculuğunu şu sözlerle anlatıyor:

“Çocukluğumdan bu yana hep annemin bize okuduğu şiirlerle büyüdüm. Zecel türü şiirle tanışmam ise Yusufiye şehrinde düzenlenen bir festivalle oldu. Orada erkek ve kadınlar zecel türü şiirler okudu. Ben klasik bir Arap şiiri okumuştum. O günden sonra zecel türüne ilgi duymaya başladım. Annem bayram pastaları hazırlar, övgü türünde şiirler okurdu. Bunları estetik, övgü ve yüce anlamla dolu bir dille formüle etmekte yaratıcıydı. Marakeş’e döner dönmez annemin bana bıraktığı kültürel mirastan esinlenerek ilk zecel şiirimi yazdım. ‘Lalla Örgüleri’ adında ilk şiir kitabımı hazırladım. Her fırsatta ve her bayramda şiirler okudum.”

Kadın öncülerin direniş ve yaşamlarını şiirle anlattı

Şiiri ‘zarif bir dil nakışı’ olarak tanımlayan Fatima Maizi, “Bir kadın nasıl saçlarını örüyorsa, dilin iplerini de örerek olağan üstü şiirler yazabilir” diyor. Fas ulusal mücadelesine destek veren anne ve babasından çok etkilendiğini ifade eden Fatima Maizi, onların mücadelesini şiirlerine taşıdığını anlatıyor. Diktatörlüklere karşı direnen, mücadele yürüten, işkencelerden geçen Faslı kadın öncülerin direnişini şiirlerine aktardığını ve hayat hikayelerine de şiirlerinde yer verdiğini söyleyen Fatima Maizi, “Şiirlerimde insani değerlerden faydalandım. Bir dizi kişisel deneyim ve felsefeyi, var oluş sorununu şiirlerimde dile getirdi” şeklinde konuşuyor.

‘Fas kültürünü en iyi yansıtan tür zecel’

Şiirleri ile tanınan Fatima Maizi’nin ayrıca "Hafızanın Küllerinden Geriye Kalanlar" adlı bir de romanı var. Her yıl edebiyat festivali düzenleyen Fas Kültürü Gelişim Derneği’nde de başkanlık yapan Fatima Maizi, zecel şiirine katkı sunmanın önemli bir kültürün taşıyıcılığı anlamına geldiğini de söylüyor. Fas kültürünü en iyi yansıtan türün zecel olduğunu sözlerine ekleyen Fatima Maizi, zecel şiirinin hak ettiği yeri alamadığını düşünüyor. Fatima Maizi son olarak şunları ifade ediyor:

“Kadınların şiir, öykü ve roman yazma becerilerini kanıtlamış olmalarına rağmen, kültürel ortam hâlâ genel olarak daha çok erkek varlığıyla sınırlı. Kadınlara destek verilmeli, hakları tanınmalı ve özgürlük alanları oluşturulmalı ki kadınlar da yaratıcılıklarını açığa çıkarabilsin. Kültürel mirasımız çok önemli. Özellikle de bu konuda Fas kültürü ve kimliği hakkında fazla bilgi sahibi olmayan gençler arasında farkındalığın artırılmasına ihtiyaç var.”