HANAN HARİTE

Fas- Kadınların haklarına yönelik Fas’taki yasaların yetersiz olduğunu söyleyen Fas Kadın Hakları İttifakı Federasyonu üyesi Xedîce Tekroîn, yasaların uluslararası anlaşmalara uygun hale getirilerek değiştirilmesini istedi. Xedîce Tekroîn, ajansımızın sorularını yanıtladı.

8 Dünya Kadınlar Günü yaklaşırken kadınlar her alanda şiddete maruz kalmaya devam ediyor. Kadınların haklarına ilişkin talepleri bir güne sığdırılır mı?

8 Mart Dünya Kadınlar Günü tarihte önemli bir yere sahiptir. 8 Mart, 1857'de New York'taki bir dokuma fabrikasında çalışan işçilerin başlattığı greve dayanıyor. Grev yapan işçiler fabrikaya kapatılıyor ve bu esnada çıkan yangında 123 kadın işçi hayatını kaybediyor. Bu işçi kadınların mücadelesi sonucu Birleşmiş Milletler 8 Mart’ı Dünya Kadınlar Günü olarak ilan etti. Dünya Kadınlar Günü her yıl 8 Mart'ta kutlanan uluslararası bir gündür. 8 Mart insan hakları temelinde kadınların siyasi ve sosyal bilincinin geliştirilmesine, ekonomik, siyasi ve sosyal başarılarının kutlanmasına ayrılmaktadır. Dünya Kadınlar Günü, kadın hakları hareketinin de bir odak noktasıdır.

Kadın hakları federasyonu olarak kadınlara yönelik baskı ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak için tüm ihlalleri takip ediyoruz. Çünkü bize göre mesele bir sistemle ilgili. Yasalarda olduğu gibi zihinlerde de köklü değişiklikler yapıyoruz. Kadınların çektiği acılar üzerinde durmak için bu tarihi beklemiyoruz, mücadelemiz yıl boyunca devam ediyor. Ama bugün, başarılarımızın, eşitliğin sağlanmasının önündeki tüm sorunların ve baskıların değerlendirilmesi açısından önemli bir gündür. Kadınlara uygulanan tüm baskıları takip ediyor, kadınların adaletsiz yasalarla ilgili tüm taleplerini hatırlıyoruz.

Kadın hareketlerinin ve derneklerinin kadın haklarını ihlal eden olaylar için düzenlediği protesto ve gösteriler kadınların durumunu iyileştirmeye yetiyor mu?

Muhalefet ve gösteriler, yasaların değiştirilmesi için baskı mekanizmalarından biridir. Ancak bunlar yeterli değildir. Dernekler, şiddet, istismar, çocuk istismarı ve diğer aile meselelerinde kadın hakları ihlallerine karşı ve yasaları değiştirmek için çeşitli protesto ve eylemler düzenler. Mücadele etmenin tek yolu bu değil, genel bir yaklaşıma dayandığı için kadın davalarında bir farkındalık da gerekmektedir.

Fas’taki kadın hareketleri yasalarda ne gibi değişiklikler istiyor?

18 yılın ardından aile yasasında ciddi boşluklar ortaya çıktı. Örneğin genç kadınların evlilik konusuna değinecek olursak; küçük yaşta evlenmek istisna olarak kural haline geldi. Fas’ta aile kanunun 20’nci maddesine göre hâkim reşit olmayan genç erkek ve kızların evlenmesine karar verebilir. Bu Çocuk Hakları Evrensel Sözleşmesi'nin maddelerini ihlal ediyor. Burada tüm uluslararası anlaşmalar açık bir şekilde ihlal ediliyor. Bu nedenler yasanın 20’inci maddesinin kaldırılmasını istiyoruz. Ayrıca aile hukukunda ayrımcılık yapılmamasını istiyoruz. Çocuk doğurma konusunda kadın ikinci sırada. Bu bir eşitlik şartı değildir, aile hukukunda değişmesi gereken başlıca şeyler bunlardır.

Yasalar kadınların çocuklara bakmasını öngörüyor. Fakat bu konuda kadınlara velayet hakkı vermiyor. Burada aile hukuku ayrımcılık yapıyor. Burada kadınlar baskı altına alınıyor. Yasada, kadınlar çocuklar için idari olarak her şeyi yapar, baba hazır değilse anne ne kadar kültürel, bilimsel ve profesyonel olursa olsun hiçbir şey yapamaz. Değişmesi gereken miras sisteminde kadın haklarıyla baskı yapılıyor. Dernekler olarak konunun tartışılmasını talep ediyoruz çünkü artık kadınların baktığı birçok aile var, maliyet sadece erkeğe yüklenmiyor. Miras eşitliği için de sosyal ve ekonomik mücadele gerekiyor.

‘Yasalar kadın haklarını gözetecek şekilde yeniden düzenlenmeli’

Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Yasası 13-103, kararın 4 yıl sonra, birçok hatası vardı. Bu nedenle kadın hareketlerinden kadınların yasalarda korunmasını sağlamalarını istiyoruz. Ayrıca felsefesi, içeriği ve yöntemiyle kadınları şiddetten koruyan, mekanizmalarını belirleyen uluslararası nitelikte bir yasa talep ediyoruz. Ceza Kanunu da kadınları ve erkekleri koruyacak şekilde değiştirilmeli ve uluslararası anlaşmalar ve 2011 Anayasası’na uygun hale getirilmelidir.

Yasalarda genel bir değişiklik yapılmalı, ortak çalışma planı yapılmalı, mahkemeye ve aile hukuku ile ilgili önerilerin sunulmasına ilişkin bir program, kadının günlük gerçekliğine ve kadının yaşam tarzına göre sunulmalıdır. Fas'ta hukuk, ekonomik, sosyal alandaki değişimler göz önüne alınarak yasalar kadın haklarını gözetecek şekilde yeniden düzenlenmelidir.

Faslı kadınlar ekonomik, hukuki ve sosyal alanlarda değişimlerden yararlanacak mı?

Fas’ta kadınların ekonomik ve sosyal statüsü üzerinde olumsuz etkisi olan yasal korumayla ilgili birçok sorun vardır. Fas’taki' genel tablo, kadınların hayatın her alanına dahil olduğu ancak önlerinde birçok engel olduğu yönündedir. Kadın hareketleri olarak biz yasaları değiştirerek değişim yaratmak istiyorsak her düzeyde kadının statüsünü geliştirmeliyiz. Örneğin ekonomik düzeyde kadınların kamuda ve özel sektörde karar alma merkezlerine girdiğini ve üretiminin önünde duran engeller olduğunu görüyoruz. Evin birçok görev ve sorumluluğu tek başına kadının omuzlarındadır, bunlar kadının üretkenliğini de düşürür, kadına yönelik her şiddetin ekonomik bir maliyeti vardır ve kadının durumunu ve gelişimini etkiler.

Kuzey Afrika’da ve Ortadoğu’daki kadınlara mesajınız nedir?

Kuzey Afrika ve Ortadoğu toplumları hala eski geleneklerin baskısı altında yaşıyor ve burada ataerkil güç egemen bir konumda. Bu durum kadınları kötü etkiliyor. Öncelikle bu zihniyeti değiştirmek için birlikte mücadele etmeliyiz. Biz kadın hareketleri olarak genel olarak insan haklarının gerçekleşmesi için mücadelemizi sürdürüyoruz.