XOFRAN EL-RADÎ

Bağdat – Irak’ta 2021 yılının başından bu yana boşanma davalarında artış yaşanırken, Irak adalet yetkililerinin Eylül ayı ortasında yayınladığı raporlara göre, günde 200’den fazla boşanma davası kayıt edildi. Geçtiğimiz Ağustos ayındaki boşanma davası oranı 6 bin 250’ye ulaştı. Saatte neredeyse 9 boşanma davası yaşanıyor.

57’nci madde ne diyor

Kişisel Durum Yasasının 57’nci maddesi Irak müzakerelerinin başında yer alıyor. 1959 yılında yürürlüğe giren 188 sayılı Irak Kişisel Durum Yasası'nın 57’nci Maddesi şöyle: “Çocuğun zarar görmemesi için annenin evlilik ve boşanma sonrası çocuğuna bakma hakkı vardır. Annenin olgun olması, akli dengesinin yerinde ve çalışkan olması gerekir ki çocuğa bakabilsin.”

Maddenin 5’inci bölümünde ise, “Eğer çocuk 15 yaşın üstündeyse anne, baba ve akrabalarından kimle kalacağına kendisi karar verebilir” deniliyor. Bunun yanı sıra 57 madde çocuk 7 yaşına gelene kadar kadının evlenmesini yasaklıyor.

 “7 yıl boyunca şiddet gördüm”

İki çocuk annesi 25 yaşındaki M.E., ilk evlendiğinde çay nedeniyle evli olduğu erkekten şiddet gördüğünü söyledi. Evliliğinin 20’nci gününde kaynanasından önce evli olduğu erkeğe çay verdiği için eşinden şiddet gördüğünü ifade eden M.E., “Boşanmak istedim. Ailem buna soğuk yaklaştı. Babam bu kararımı ret etti ve eşimin söylediklerine uymamı istedi. 7 yıl boyunca şiddet gördüm. Babam vefat ettikten sonra boşanma davası açtım” dedi.

Irak yasaları kadınlara haksızlık ediyor

Boşandıktan sonra da şiddet gördüğünü belirten M.E., “Ailem bana baskı uyguladı ve çocuklarımı bırakmamı istediler. Bu nedenle ailemi de bıraktım ve küçük bir ev kiraladım. Geçimimi sağlamak için bir çocuk bahçesinde çalıştım” diye ifade etti. M.E., Irak yasalarının kadınlara haksızlık ettiğini vurguladı.

Kurtuluşu boşanmada buldu

Üç çocuğu olan 32 yaşındaki öğretmen F.S., çocuklarını ve kendisini ev içi şiddetten korumak için boşandığını dile getirerek, “Maaşımı aldığımda ona vermediğimden bana ve çocuklarıma işkence ediyordu. Bütün derdi paraydı ve boş şeylere harcıyordu. Bu nedenle çocuklarımla birlikte sürekli acı çekiyorduk. Anne ve babamın ölümünden sonra ağabeyim ailesiyle ilgilendi. Kimse benle ilgilenemedi. Bu benim için başka bir zayıflıktı. Bir gün eşim 11 yaşındaki büyük oğluma vurduğu zaman oğlum boynuma atlayarak ‘beni kurtar’ dedi. O zaman oğlumun kurtuluşunun boşanmamızda olduğunu anladım” diye konuştu. F.S., 57’nci maddenin değiştirilmesinin onaylanmasından korktuklarını belirtti.

Boşanma oranları arttı

Çocuk ve Kadın Hakları Savunucusu Haura Al-Moussawi, artan boşanmaların özellikle Bağdat kentinde fazla olduğunu kaydetti. Haura Al-Moussawi, “Irak Hakimliği tarafından yayınlanan belgelere göre bu yılın son ayındaki boşanma oranı 8 bin 245’e ulaştı. Bağdat ve Irak’taki 15 ilde bu oran 3 bine ulaşmış. Yaşanan erken evliliklerde boşanmaların bir nedeni diyebiliriz. Eşlerin psikolojik olarak hazırlanmamasıdır. Ancak en büyük haksızlık kadınlara yapılıyor. 57’nci madde kadın çocuk 7 yaşına gelinceye kadar evlenmemesi gerektiğini belirtiyor. Bu yasa kadının evlilik hakkını ret ediyor” dedi.

“Kadınlar değişime katılmalı”

“Kadınlar 57’nci maddenin değişimine karşı” kampanyasının temsilcisi ve feminist aktivist Ghazal Al-Khazali ise, “Kadınlarla ilgili önemli yasaların acilen çıkarılması ve aileyi korumaya yönelik aile içi şiddet yasası gibi tüm Iraklı ailelere hizmet eden yasalar üzerinde çalışmaya acil ihtiyaç var. Kadınlara çağrım güçlü bir şekilde değişime katılmalarıdır” diye belirtti.

İnsan Hakları Savunucuları, Kanun değişikliğindeki birçok maddeyi reddetmek için “Kadınlar 57’nin maddenin değişimine karşı” kampanyayı sosyal medya platformlarında başlattı. Bu konuda birçok gösteri de yapıldı.