RAFIF ESLEEM

Gazze- Dünyanın en uzun süren sorunlarından biri olan Filistin-İsrail çatışması, halkların yaşamını güvenlik başta olmak üzere hukuki, siyasal, sosyal ve ekonomik olarak etkilemeye devam ediyor.  Filistin topraklarının 1947 Birleşmiş Milletler (BM) kararı ve 1948 İsrail’in fili devlet olarak kendisini ilan etmesi üzerine ülkenin birçok yeri işgal ve saldırı altında kaldı.

Bölünmenin etkilediği alanların biri de hukuk alanı. Konuya dair değerlendirme yapan Filistin İnsan Hakları Merkezi üyesi araştırmacı Magda Shehadeh, Filistin bölünmesinin Ceza Yasası ve Kişisel Statü de dahil olmak üzere birçok yasa üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu ve bu durumun onu Mısır ve Ürdün gibi diğer ülkelerin yasalarına bağımlı hale getirdiğini söyledi.

‘Hukuk kararları geçersiz sayılıyor’

Magda Shehadeh Gazze Şeridi’nde uygulanan Kişisel Hukuk Yasası'nın 1954 Mısır Aile Hakları Yasası olduğunu, Batı Şeria'da ise 1968 Ürdün Yasası'nın uyguladığını kaydederek konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Batı Şeria'da, Gazze'deki yasa geçersiz sayılıyor ya da tam tersi. Örneğin, bir kadınla ilgili Gazze Şeridi mahkemesinde bir karar alınırsa, bu karar Batı Şeria mahkemelerinde kabul görmüyor. Bu, özellikle velayet, nafaka ve boşandıktan sonra çocukları görme hakkı ile ilgili olarak kadınların maruz kaldığı sorunların hacmini ve kadınların somut bir ilerleme elde etmek için hâlâ çabaladığı diğer konuları da zorlaştırıyor.”

Magda Shehadeh, Yasama Konseyi'nin 12 yıllığına askıya alındığını ve bazı partilerin dayattığı müdahale girişimlerinin kadınların öne çıkan sorunlarına zarar verdiğine işaret ederek, kimi hareketlerin, hiziplerin veya aşiretlerin Yasama Konseyi'nin yerine geçmesinin kabul edilemez olduğuna vurgu yaptı.

Çocuk evlilikler bir yerde yasak bir yerde teşvik ediliyor

Kadınlarla ilgili çözüm bekleyen sorunların başında evlilik yaşının düşmesinin olduğunu dile getiren Magda Shehadeh, Gazze Şeridi'nde kız çocuklarının hala 14 yaşında evlendirildiğini ve çocuk haklarından mahrum bırakıldığını ifade ederek, “Öte yandan, Batı Şeria'daki yasa bu olguyu suç sayıyor ve on sekiz yaşından küçük çocukların evlenmesini yasaklıyor” dedi.

Sorunlardan birinin de velayet hakkı olduğunu dile getiren Magda Shehadeh, Batı Şeria'da velayet yaşının 13 olarak belirlendiğini ve çocuk bu yaştan sonra babasıyla mı yoksa annesiyle mi yaşamayı kendisinin tercih ettiğini söyleyerek, “Gazze'de ise kadın ve erkek arasındaki velayet yaşının belirlenmesinde ayrımcılık ortaya çıkıyor ve ilk kez 7 yıl olarak belirleniyor. Çocuk 9 yıla kadar kalabiliyor. Çocuklara kimde kalmak istedikleri dahi sorulmuyor” dedi.

‘Kadın haklarını gözeten bir kanuna ihtiyaç var’

Magda Shehadeh, ‘töre’ adıyla kadınların katledilmesine dönük destekleyici yasaların kaldırılması gerektiğinin altını çizerek bu durumun erkeklere cesaret verdiğini, kadınları koruyan ve erkekleri caydırıcı yasaların olmayışı nedeniyle hayatını kaybeden çok sayıda kadın olduğunu vurguladı. Magda Shehadeh,  tüm Filistin’i kapsayacak kadın ve çocuk haklarını gözeten medeni bir kanuna ihtiyaç olduğunu da son olarak sözlerine ekledi.