LENA AL-KATEEB

İdlib – İdlib'de birçok evlilik "Şeyh'in Kitabı"na göre şeriat mahkemeleri çerçevesi dışında, bir din adamı ve sözleşmeye tanık huzurunda yapılıyor. Boşanma durumunda olan kadınlar bu nedenden dolayı nafaka alamazken, birçok hakkı da gasp ediliyor. Evliliklerde resmi evrak olmadığı için kadınlar doğum sırasında ve sonrasında eğitim ve sağlık hakkını da elde edemiyor.

Evliliğini belgeleyemediği için mağdur oldu

İdlib şehrinden yaşayan 26 yaşındaki Hiyam Al-Essaad, evli ve üç çocuk babası olan bir erkekle törelere göre evlendirildi. Hiyam Al-Essaad, resmi nikahı olmadığı için bu evliliğini mahkemelerde kanıtlayamadı. Hiyam Al-Essaad, bunun üzerine evliliğini teyit edeceğine dair söz verdi. Hiyam Al-Essaad, “İlk eşi ile bazı sorunlar ve anlaşmazlıklar yaşamış ve bu nedenle evliliğini sonlandırmış. Bir yıl sonra ise bana hiçbir hak tanımadan ayrılma kararı aldı. Ondan bu evliliği belgelemesini istediğimde ise reddetti. Bu nedenle ben mağdur oldum. Bu evlilik bende psikolojik sorunlar yaşattı” dedi.

Erkekler yasal yükümlülüklerden kaçıyor

İdlib’de birçok erkek geleneklere göre evleniyor. Boşanma durumunda ise yasal yükümlülüklerden kaçınmak için evliliklerini reddeder. Atarib şehrinden Rawan Al-Debs ise henüz 23 yaşlarında. Kendisinden 10 yaş büyük bir erkekle evlendirilen Rawan Al-Debs, 6 ay sonra boşanma kararı aldığını söyledi. Evliliğini mahkemelerde kanıtlayamadığını sözlerine ekleyen Rawan Al-Debs, “Boşandığım eşim ise bu evliliği mahkemede reddetti. Beni haklarımdan mahrum etmek için yapılan bir sözleşme vardı onu da gizledi. Avukat tutamadım ekonomik koşullardan dolayı. Çünkü çok masraflı oluyor” diyerek yaşadığı zorluklara dikkat çekti.

Çocuklarının hakları için mücadele yürütüyor

İdlib'in güney kırsalındaki Telmans kasabasından İdlib'in kuzeyindeki Sarmada Kampı’na yerleşen 27 yaşındaki Nawal Orabi, yabancı paralı bir asker ile evlenmeye zorlandı. Nawal Orabi isimli kadının da evliliği yasal değil bu nedenle birçok sorunla karşılaştığını aktarıyor. İki çocuğunun olduğunu söyleyen Nawal Orabi, sözlerine şöyle devam etti: “Eşim bizi terk etti ve iki çocuğumu eşimin üzerine kaydettiremedim, bu nedenle zorluk ile karşı karşıya kaldım. İki çocuğumun kimlik belgelerini çıkarmaya çalışıyorum. Haklarını garanti altına almak için mücadele veriyorum.”

“Kontrolü ele geçiren askerler resmi daireleri kapattı”

İdlib şehrinden avukat Rana Al-Diab, geleneksel evlilik ve sonuçları hakkında değerlendirmelerde bulundu. Birçok kadının geleneksel evliliğe zorlandığını kaydeden Rana Al-Diab, “İlk etapta kadınlar dava sürecinden vazgeçiyorlar ve eşlerde yasal boşluktan yararlanıyorlar. Daha önceleri evlilikler şeriat mahkemelerine göre yapılıyordu ve kadınlar boşanma durumunda da bu mahkemelere giderek haklarını istiyorlardı. Ancak paralı askerlerin kontrolü ele geçirmesinden sonra bu mahkemeler ve resmi daireler kapatıldı. Bu nedenle evlilik sözleşmesi de ortadan kalktı. Evlilik sözleşmesi düzenlemek isteyenler ise Hama kentine gitmek zorunda bırakılıyor” dedi.  

“Kadınları mağdur eden bu sistem değişmeli”

Rana Al-Diab, erkeklerin daha çok geleneksel evliliği tercih ettiğine dikkat çekerek, “Çünkü erkekler masraf ve sorumlulardan kaçıyor. Kadınlar geleneksel evlilikler nedeniyle haklarını alamıyor, çocuklarını haklarını güvence altına alamıyor. Bu da erkeklerin işine geliyor. Bu nedenle erkekler geleneksel evliliklere yöneliyor. “Şeyh’in Kitabı” resmi bir belge olarak kabul edilmiyor, bu nedenle resmi kayıtlarda yer almıyor” diyerek, kadınların mağdur edildiği bu sistemin değiştirilmesi gerektiğini söyledi.