RANİA ABDULLAH

Yemen- Yemen’de on yılı aşkın süredir devam eden çatışmalar, ülkede derin acılara ve yıkıma yol açarken, kadınlar bu süreçte hem yardım sağlama hem de barış ve toplumsal dayanışmayı güçlendirme rollerini üstlendi. Ancak kadınların Yemen’deki barış süreçleri ve karar alma mekanizmalarındaki rolü hala sınırlı kalıyor. Resmi ulusal planlar ve uluslararası kararların yürürlüğe girmesine rağmen, kadınların hakları ve güvenlikleri henüz tam anlamıyla sağlanabilmiş değil.

‘Kadınlar karar alma mekanizmalarından dışlanıyor’

Ekim 2000’de kabul edilen BM Güvenlik Konseyi 1325 Sayılı Kararı, kadınların barış ve güvenlik süreçlerindeki hayati rolünü vurguluyor ve çatışmaların önlenmesi ile çözümünde eşit katılımlarının gerekliliğini öne çıkarıyor. Yemen Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığı ise Mayıs 2020’de kadınların haklarını korumak, aile içi şiddetle mücadele etmek ve barış süreçlerine katılımlarını sağlamak amacıyla Ulusal Eylem Planı’nı başlattı. Ancak plan, beklenen sonuçları vermezken, kadınlar hala karar alma mekanizmalarından, hükümet görevlerinden ve barış müzakerelerinden dışlanıyor, bu durum ise 1325 sayılı kararın hedefleriyle çelişiyor.

‘İlk ulusal plan 2021’de hazırlandı’

Yemen’in güneybatısındaki Taiz’de “1325 Sayılı Karar: Analiz ve Uygulama Arasında” konulu bir panel düzenlendi. Katılımcı kadınlar, panele ilişkin ajansımıza değerlendirmelerde bulundu. Kadın ve Çocukları Destekleme Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Dr. Angela Al-Maamari, Yemen’in 1325 Sayılı Karar’ı imzaladığını ve uygulanmasına kararlı olduğunu açıkladı. İlk ulusal planın 2021’de hazırlandığını belirten Angela Al-Maamari, planın ülke genelinde uygulanamadığını ve bunun yerine 2023-2024 yıllarını kapsayan yeni bir ulusal uygulama planı geliştirildiğini söyledi. Angela Al-Maamari, kadınların güçlendirilmesi ve korunmasına odaklanan dört ana başlık üzerinden, birkaç Yemen valiliğini kapsayan kapsamlı bir ulusal plana doğru ilerleme kaydedildiğini aktardı.

‘Şiddet sorunlarının çözülmesi zorunlu’

Taiz Ulusal Kadın Komitesi Başkanı Sabah El-Şarabi ise, 1325 Sayılı Karar’ın uygulanmasının ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet sorunlarının çözülmesinin zorunlu olduğunu vurguladı. Sabah El-Şarabi, tutuklamalar ve zorla kaybetmeler dahil olmak üzere çok sayıda ihlalin yaşandığını belirterek, bu sorunların gün yüzüne çıkarılması ve çözümler üretilmesi gerektiğini söyledi. Sabah El-Şarabi, kararın etkin bir şekilde uygulanması için sivil toplum kuruluşları, devlet kurumları ve diğer paydaşlarla iş birliği ve ağ oluşturmanın önemine dikkat çekti.

‘Uygulama hala yetersiz’

Kadınların güçlendirilmesi ve korunmasına yönelik kararların uygulanmasının önemine dikkat çeken Psikolog Aziza El-Haşdi, alandaki deneyimlerine dayanarak, kararların ve kadınların maruz kaldığı şiddetle mücadelede uygulamanın hala yetersiz olduğunu belirtti. Toplumsal şiddet, aile içi şiddet ve bazen bu şiddet türlerinin birleştiğine işaret eden Aziza El-Haşdi, kararın acilen etkinleştirilip uygulanması gerektiğini, bunun kadın haklarının güvence altına alınması açısından hayati önem taşıdığını vurguladı.