MEYSA QAZÎ

Sudan- Sudanlılar, 2023 yılının Nisan ayında Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri arasında başlayan çatışmaların ardından ülkelerini terk etmek zorunda kaldı. Bu ülkelerin başında Uganda geliyor. Birleşmiş Milletler'e (BM) göre; Uganda'da 50 binden fazla Sudanlı mülteci bulunuyor. Sudanlı mültecilerin Uganda'ya göç yolculuğu birçok sorun ve sıkıntıyla birlikte devam ediyor.

Sudanlılar Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nde hızlı kayıt işlemi nedeniyle Uganda’yı tercih ediyor. Uganda, Sudanlı mültecilere beş yıllık oturma izni veriyor ve bu süre boyunca mültecilere tüm haklardan yararlanma imkanı tanınıyor.

Uganda’daki bir mülteci kampında yaşayan Sudanlı mülteci Fatıma Ez-Zehra Abdullatif, öncelikli sorunlarının gıda yetersizliği ve sağlık olduğunu belirterek, “Kadınlarımızın beslenme yetersizliği çektiğini görüyoruz. Hamilelikten sonra annelerin özel bir beslenmeye ihtiyacı var, ancak bu bize mülteciler olarak sağlanmıyor” dedi.

Destekler ihtiyaçları karşılamaktan çok uzak

Dünya Gıda Programı, her mülteciye gıda payı sunuyor, ancak bu oran yüzde 30’a düşürüldü ve kişi başına aylık 3,5 dolar ödeniyor. Bu miktar ihtiyaçları karşılamaktan çok uzak. Sudanlılar, savaş sırasında ülkelerinde kullanılan “mahalle mutfakları” fikrini kampta hayata geçirerek yemek sağlamaya çalışıyor. Fatıma, sağlık hizmetleriyle ilgili karşılaştıkları zorluklara da değinerek, “Çocuklarımız hastalanıyor ve yeterli tedavi bulamıyoruz. Kamptaki sağlık merkezimizde hizmet sınırlı ve tedavi genellikle yeterli olmuyor. Bu nedenle dış kliniklerden tedavi almamız gerekiyor ama bunun maliyetini karşılayamıyoruz” diye belirtti.

İş imkanlarının yetersizliği

Fatıma Ez-Zehra Abdullatif, iş fırsatlarının olmadığını da kaydederek şöyle konuştu: “Diplomalı olmamıza rağmen iş bulamıyoruz. Bulsak bile bunlar genellikle geçici ve düşük ücretli işler oluyor. Ayrıca kamptaki sağlık hizmetlerinde uzman doktor eksikliği yaşanıyor. Doktoru aynı zamanda hemşire ve laborant olarak çalışırken bulabilirsiniz.”

Barınma sorunları

Mültecilerin sorunları barınma koşullarıyla da sınırlı değil. Kampta kullanılan geçici malzemelerden yapılmış barınaklar, Uganda’nın yüksek nem, sıcaklık ve yağışlı iklim koşulları altında gerçek bir zorluk oluşturuyor. Fatıma, özellikle yeni doğan bebeklerin bu koşullardan olumsuz etkilendiğini ifade ederek “Çadırlar ve brandalardan yapılmış barınaklar gece nemli, gündüz ise çok sıcak oluyor” dedi.

Kamplardaki kadınların zorlu yaşamı

Kadınların kamplarda yaşadıkları sorunlara çözüm üretmek amacıyla birçok kadın örgütü devreye girdi. Bu girişimlerden biri olan Let’s Talk About Period (Hadi Regl Dönemi Hakkında Konuşalım), Uganda’daki mülteci kamplarını, özellikle “Kiryandongo” kampını ziyaret ederek bilinçlendirme seminerleri düzenledi.

İnisiyatifin bir üyesi ve ‘Bir Milyon Sürdürülebilir Ped Kampanyası’nın koordinatörü Fidaa Aşraf, kamplardaki kadınların durumunun zor olduğunu ancak Sudanlı kadınların farklı kültürel alışkanlıklar nedeniyle ekstra zorluk yaşadığını söyledi. Fidaa Aşraf yiyecek almakta zorlandıklarına dikkat çekerek, “Hamile kadınlarla yaptığımız görüşmelerde, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nden aldıkları yerel gıdaların kendileri için yabancı olduğunu ve alışmalarının zaman aldığını belirttiler” diye konuştu.

‘Hijyen ve suya erişim zor’

Sağlık hizmetleriyle ilgili Fidaa Aşraf şu değerlendirmede bulundu: “Kamptaki hastane yoğunluktan dolayı sağlık hizmetine erişimi zorlaştırıyor ve kalitesi düşük. Mülteciler için özel kliniklere gitmek ise maddi olarak zorlayıcı. Hamile ve emziren kadınlar aylık kontrollerini ve yeterli bakımı almakta zorlanıyor.”

“Üreme sağlığı konusunda da durum vahim” diyen Fidaa Aşraf, “Kadınlar suya erişimde ve hijyenik malzemelerin temininde büyük zorluklar yaşıyor. Yüzeysel kazılan tuvaletler hijyen sorunlarına neden oluyor. Kadınlar regl ürünlerini imha etmekte zorlanıyor, genelde gömerek bertaraf etmeye çalışıyorlar. Gerekli hijyen malzemelerine ulaşmak ise şehir merkezine gitmeyi gerektiriyor ki bu hem uzak hem de maliyetli” dedi.

Çözüm yolu

Fidaa Aşraf inisiyatifin, kadınlara yardım sağlamak için bazı adımlar attığını dile getirerek, “Kadınların ihtiyaçlarını belirlemek için bir ön araştırma yaptık. ‘Bir Milyon Sürdürülebilir Ped Kampanyası’ kapsamında dağıtılacak ürünlerin türünü, kampların koşullarına göre belirledik. Yüksek nem oranı nedeniyle ürünlerin uygunluğunu değerlendirdik ve kadınları veri toplama konusunda eğittik. Bu şekilde ihtiyaçlara yönelik doğru çözümler ürettik” diye ifade etti.