ROCHELLE JUNİOR

Süveyda- Suriye’de Esad rejiminin yıkılmasının ardından, cihatçı Heyet Tahrir El-Şam (HTŞ) kurduğu geçici yönetimin politikaları, katliam saldırılarına ise her alandan itirazlar yükseldi. İtiraz seslerinin en yüksek çıktığı bölgelerden biri Süveyda kenti oldu.

Suriye’nin geleceği için adil ve istikrarlı bir çözümün gerektiğini söyleyen Süveydalı Doktor Lujeyn Hamza, Kuzey ve Doğu Suriye’deki Özerk Yönetim sisteminin demokratikleşme için önemli bir örnek olduğunu vurguladı.

Süveyda’da Kuzey ve Doğu Suriye Bölgesi’nde uygulanan Özerk Yönetim sisteminin bölgelerinde de hayata geçirilmesini isteyen seslerin son dönem yükseldiğinin altını çizen Lujeyn Hamza, “Bu öneri siyasi bir lüksün ürünü değil; kötüleşen koşullar, dışlanma ve ayrıştırma hissinin derinleşmesinin sonucu. İnsanlar artık varlıklarının tehdit altında olduğunu hissediyor” dedi.

Kendi kararlarını alamayan şehirler

Suriye’nin onlarca yıldır uyguladığı merkeziyetçi yönetim sistemini değerlendire Lujeyn Hamza, bu sistemin krizlerin birikmesinde temel nedenlerden biri olduğunu belirterek, “Merkezi yönetim sisteminde tüm yetkiler küçük bir grubun elinde, genellikle başkentte toplanıyor. Kararlar merkezde alınıyor ve yerellere dayatılıyor. Yerel özellikler veya bölgesel ihtiyaçlar dikkate alınmıyor. Bu durum sadece kalkınma farkı yaratmakla kalmıyor, aynı zamanda hayal kırıklığı da doğuruyor” diye kaydetti.

Lujeyn Hamza, konuşmasına şöyle devam etti: “Şehirlerin kendi kararlarını alması engellendiğinde, girişim ruhu ölür, yerel yaratıcılık kaybolur ve yerel yönetimler sadece merkeze bağlı kuklalar hâline gelir. Çözüm üretme becerileri yok olur. Bu durumda merkez, taşıyamayacağı kadar büyük bir yük altında kalır, yönetim etkinliği düşer, siyasi ve ekonomik yolsuzluk yaygınlaşır. Sonuç: servetin ve nüfuzun merkezde toplanması, çevre bölgelerin ise yoksun bırakılması olur.”

‘Federalizm her kimliğe özgürce yaşama alanı tanır’

Lujeyn Hamza, federalizmin mantıklı ve etkili bir çözüm sunabileceğini vurgulayarak şöyle kaydetti:

“Dünyada Belçika gibi küçük, Amerika veya BAE gibi büyük birçok ülke federal sistemler uyguladı. Bu sistemler sayesinde siyasi istikrar, adil kaynak ve yetki dağılımı sağlandı; çok kültürlülük ortak çerçeveler içinde korundu. Federalizm merkez ile bölgeler arasında yetki paylaşımıdır. Her şehir kendi işlerini idare edebilecek yerel yönetim yapısı, ülkenin genel egemenliği ile çatışmadığı sürece ülkenin birliğini pekiştirir. Bu model, her dini ve kültürel yapıya, kimliğini özgürce yaşama alanı tanır. Kimse başkasına bir yaşam tarzı dayatmaz. Herkes ortak bir siyasi kimlikte birleşirken, dilini, inancını ve kültürünü de koruyabilir.”

Kuzey ve Doğu Suriye deneyimi

Lujeyn Hamza, Kuzey ve Doğu Suriye'deki özerk yönetim modelini çeşitli zorluklara rağmen başarılı bir örnek olarak gördüğünü dile getirerek, “Bu sistem, özellikle kadınların güçlendirilmesi ve yerel kimliklerin saygı görmesi açısından başarılı oldu. Orada yönetim komiteler üzerine kurulmuş ve her komitenin kadın-erkek eşbaşkanlığı bulunuyor. Bu sadece sembolik değil, gerçek bir eşitlik pratiği” diye belirtti.

Kuzey ve Doğu Suriye’de kadınların siyasi, askeri ve ekonomik liderlik pozisyonlarına geldiğini ifade eden Lujeyn Hamza, “Kadınlar karar mekanizmalarında gerçek ortaklar hâline geldi. Ayrıca Kürtler kimliklerini ifade edebiliyor, kendi dillerini konuşabiliyor ve doğal kaynaklara ulaşabiliyor. Bugün kentsel gelişim, idari organizasyon ve yerel ekonomi kurma çabaları dikkat çekiyor” şeklinde konuştu.

Süveyda için uygun mu?

Her ne kadar Kuzey ve Doğu Suriye ile Süveyda arasında farklar olsa da Lujeyn Hamza bu tecrübenin önemli olduğunu söyleyerek, “Tehdit, soykırım girişimi ve gerçek temsilden yoksunluk gibi ortak noktalarımız var. Diller farklı olabilir ama yaşam tarzı ve toplumsal kültür birbirine yakın” dedi.

Lujeyn Hamza, Özerk Yönetimin olduğu gibi uygulanmasından ziyade Süveyda’nın farklılığının göz önüne alınması gerektiğini ifade ederek, konuşmasını şu şekilde sürdürdü: “Federal sistemin uygulanması, toplumun yapısının, ihtiyaçlarının ve imkânlarının derinlemesine analizini gerektirir. Ama her halükârda bu sistem, sadece Süveyda için değil, tüm Suriye için ciddi şekilde düşünülmesi gereken bir seçenektir.”

‘Federalizm bir zorunluluktur’

Lujeyn Hamza, “Artık tehdit sadece siyasi değil, varoluşsal. İnancımız nedeniyle bastırılıyoruz, bize zorla davranış kalıpları dayatılıyor, kimliğimizi ifade etmemize izin verilmiyor” diye konuştu.

Esad rejiminin Kürt halkına yönelik baskılarını hatırlatan Lujeyn Hamza, “Bir Kürt vatandaşın Arapça-Kürtçe sözlük sahibi olması veya kimliğini açıklaması yasaktı. Benzer şekilde Süveyda'da da inanç grubuna mensup kişilerin siyasi ya da askeri olarak yükselebilmesi engelleniyordu. Bugünse radikal dini grupların sistematik baskıları var. Bu, kültürümüze ve varlığımıza doğrudan bir tehdittir. Federalizm artık siyasi bir ayrıcalık değil, çeşitliliği korumak ve çöküşü önlemek için bir zorunluluktur” diye konuştu.

‘Merkez bizim önceliklerimizi nasıl bilebilir?’

Lujeyn Hamza, “Eğer başkentteki bütçe komitesi, Müslüman nüfusun az ya da uygulayıcı olmadığı bir şehirde cami yapımına fon ayırıyorsa, bu saçmalıktır. Biz tiyatro salonlarına, su kuyularına, okul onarımlarına ihtiyaç duyuyoruz. Merkezi yönetim bizim önceliklerimizi nasıl bilebilir? Her bölge kendi önceliklerini belirleme, kaynaklarını yönetme ve temsilcilerini seçme hakkına sahip olmalıdır. Tıpkı dünya çapındaki federal sistemlerde olduğu gibi. Biz ayrılmak istemiyoruz; adalet istiyoruz. Bizi dışlamayan, bizi kapsayan, her kesime onurunu ve yerini veren bir sistem istiyoruz” dedi.