AYA İBRAHİM

Sudan- Sudan'da devam eden iç savaş, kadınlar üzerinde derin ve yıkıcı etkiler bıraktı. Kadınlar, çatışmalar sırasında cinsel şiddet, tecavüz ve diğer türden saldırılara maruz kaldılar.

Savaş nedeniyle birçok kadın, ailelerinden ve evlerinden koparak, mülteci konumuna düştü. Bu durumdan kaynaklı temel ihtiyaçlarını dahi karşılamakta zorlanıyorlar. Savaş, ayrıca kadınların istihdam olanaklarını azaltmakta ve ekonomik bağımsızlıklarını tehdit etmektedir. Savaş ortamında eğitim fırsatları da azaldı. Okulların kapatılması ve güvenliğin olmaması, kız çocuklarının eğitim almasını engellemekte. Yine kadınlar, sağlık hizmetlerine erişimde büyük zorluklarla karşılaşıyor. Bu durum, özellikle hamilelik ve doğum süreçlerinde hayati riskler oluşturuyor. Savaşın getirdiği travmalar, kadınların psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkilerken, kayıp, ayrılık ve sürekli belirsizlik, ruhsal sorunları da artırdı. Geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri, savaş ortamında daha da katılaşırken, kadınların toplumdaki yerleri ve hakları, savaşın olumsuz etkisiyle daha da zayıflayabilmektedir.

Bu sorunlar, Sudan'daki kadınların günlük yaşamlarını ve geleceklerini ciddi şekilde tehdit ediyor. Kadınların haklarını korumak ve desteklemek için uluslararası topluluğun çabaları büyük önem taşısa da uluslararası kurum ve ülkeler Sudan’da yaşananlara karşı sessiz.

İç savaş birçok aileyi de parçaladı. Boşanma oranları, savaş öncesine kıyasla belirgin bir şekilde artan ülkede, boşanma nedenlerinin başında ekonomik kriz ve artan erkek şiddeti geliyor.

Savaş, ekonomik kriz ve artan erkek şiddeti

Savaş sonrası eşiyle yaşadığı sorunların arttığını söyleyen kimliğini açıklamak istemeyen M.A., eşinin savaşla birlikte işini kaybettiğini ve kendisinin de iş bulamadığını kaydetti. Günlük hayatı etkileyen bu durumun şiddetli tartışmalara neden olduğunu ve sonuçta boşandıklarını ifade eden M.A., şiddetin de arttığına işaret etti.

Konuya ilişkin görüştüğümüz Avukat İkbal İbrahim de savaş sonrası boşanma vakalarının oranının büyük ölçüde arttığını ve "sayılara sığmayacak" düzeye ulaştığını vurguladı. 15 Nisan 2023'te başlayan savaşın ailelerin karşılaştığı zorlukları daha da derinleştirdiğini söyleyen İkbal İbrahim, bununda boşanma oranlarına yansıdığını belirtti.

‘Aile ihtiyaçlarını dahi karşılayamıyorlar’

Sosyal hizmet uzmanı Tekva Mubarak da savaşın ardından boşanma vakalarının ciddi bir sorun haline geldiğini ve artan oranların büyük ölçüde ekonomik şartlarla bağlantılı olduğunu ifade etti. Tekva Mubarak, “Birçok aile, çatışmaların olduğu bölgelerden başka eyaletlere göç ederek yakın aile bireylerinin yanına yerleşmek zorunda kalmış, bu da büyük bir nüfus yoğunluğuna neden olmuştur. Her birey, kendi alışkanlıklarını ve özel hayatını kaybetmiş durumda; bu da yeni çatışmalara ve psikolojik baskılara yol açmaktadır. Çoğu kişi işini ve evini kaybettiği için, aile ihtiyaçlarını karşılayacak hiçbir şeyleri kalmamıştır” diye konuştu.

Her saat 11 boşanma görülüyor

Labna Kalkınma ve Toplum Çalışmaları Örgütü, 2023 yılında Sudan'da boşanma vakalarının 96 bine ulaştığını ve bu sayının önceki yıllara göre yüzde 36 oranında arttığını rapor etti. Sudan'da her saat 11 boşanma vakası meydana geliyor ve aylık toplamda 8 binden fazla boşanma yaşanmaktadır. Savaşın yarattığı insani krizler, ülkedeki yaşam standartlarını daha da zorlaştırmaktadır.