BAHARİN LEHİB

Sari Pul- Afganistan’da Taliban’ın 2021 yılında yönetimi ele geçirmesinin hemen ardından yaptığı ilk iş Kadın Bakanlığı yerine ‘İyiliği Emretme ve Kötülükten Sakındırma Bakanlığı’ nı kurmak oldu. Bu bakanlık aracılığıyla kadınlara yönelik sert kısıtlamalar getirdi. Bakanlık adeta kadınları bastırmayı kendine görev haline getirdi. 

Binlerce hak ihlali kayıt altına alındı

Ülkede daha önce de kadınlara başörtüsü zorunluluğu getirilirken, geçmiş yıllarda kadınlara yönelik taciz, tecavüz ve katliam olmak üzere binlerce hak ihlali kayıt altına alındı. Taliban’ın 1996- 2001 yılları arasında da ilk defa yönetimi ele geçirip yönetmesiyle birlikte de ‘İyiliği Emretme ve Kötülükten Sakındırma Bakanlığı’ vardı. O dönemde silah taşıyan her Taliban üyesi, giyimden eğitime, kadının ev dışında çalışmasından erkeklerin sakal ve saçına, hatta kıyafetlerine kadar emir ve yasaklar koydu. Halk bu duruma itiraz etse de yasaklara karşı çoğunlukla sessizliği tercih etmek zorunda kalıyordu. Çünkü Afganistan halkı, Taliban’ın ilk dönemlerinden bu yana her türlü zulme maruz kaldılar.

Devriyeler kadınlara şiddet uyguluyor

Taliban yönetiminin ikinci döneminde başta kadınlar olmak üzere halk geniş çaplı protesto gösterileri düzenledi. Bu nedenle Taliban başlangıçta daha temkinli davrandı, çünkü yoksulluğun, işsizliğin ve artan gıda fiyatlarının yanı sıra daha fazla baskı uygularsa iktidarlarının temellerinin sarsılacağını biliyorlardı. Dolayısıyla bu sefer her üyesine vermiş olduğu ayrıcalık yani kadınları baskı altında tutma görevini Kadın Bakanlığı yerine kurdukları ‘İyiliği Emretme ve Kötülükten Sakındırma Bakanlığı’na verdi. Diğer Taliban üyelerinin de bu konuya doğrudan müdahalesi olmadı.

Bu bakanlığın üyeleri geleneksel kıyafetler (uzun beyaz cüppeler ve şalvarlar) giyerek her gün sabah 08.00-16.00 saatleri arasında 4 ila 5 kişilik gruplar halinde yollarda devriye geziyorlar. Bu kişiler aşağılama ve hakaretin yanı sıra kadınlara şiddet uyguluyor, hakaret ediyor, onları kıyafetlerini “uygunsuz" bulduklarında kıyafetlerini değiştirmeleri için eve dönmeye zorluyor. Hatta bazılarını evlerine kadar takip ediyorlar. Ülkede kadınların tutuklanması, işkence görmesi ve kaybolması vakaları insan hakları kurumlarına peş peşe bildiriliyor.

Baskın düzenlenen evde kadınların eşyaları arandı

2024 yılının ortalarında, Taliban lideri Molla Heybetullah tarafından bu bakanlık için yeni bir yasa çıkarıldı. Görünüşte kadınlar için bazı sınırlamalar getirse de gerçekte bu yasa baskı ve zulüm uygulamalarını yasal hale getirdi. Kadınların kullandığı kozmetik ürünleri toplamak için evler basılırken, yasalar adı altında kadınların kişisel eşyalarına el konuluyor. Bu duruma bir örnek Sari Pul’da yaşandı. Sari Pul’da yaşayan Shahgol Wasl, sabah saatlerinde evine aniden baskın düzenlendiğini söyleyerek, “İlk başta tutuklama amacıyla geldiklerini düşündük ama eve girdiklerinde kadınların eşyalarını aramaya başladılar. Ne buldularsa bir kısmını yanlarına aldılar, bir kısmını da kırdılar" dedi.

‘Makyaj yapmak direnişin simgesi haline geldi’

Taliban’ın kadınlardan korktuğunu söyleyen Shahgol Wasl, “Tüm kontrolü elinde bulunduran Taliban'ın kadınlardan neden bu kadar korktuğunu bilmiyorum. Ama biz kadınların direnişimizle onları korkutmuş olmasından mutluyum. Taliban'ın iktidara gelmesinden sonra rengarenk kıyafetler giymek ve makyaj yapmak direnişin simgesi haline geldi. Bu nedenle bizden korkuyorlar ve baskılarının yansımasını istemedikleri için medyaya erişimin daha kısıtlı olduğu illerde bu tür saldırılar gerçekleştiriyorlar. Ama artık herkesin gazeteci olduğunu ve Taliban'ın suçlarını açığa çıkarabileceğini unuttular" sözlerine dikkat çekti.

Sözlerinin sonunda kadınların güçlü iradesine vurgu yapan Shahgol Wasl, "Gün gelecek biz kadınlar gücü ele geçireceğiz ve her grubun, her görüş ve düşüncedeki ataerkil ve kökten dinci düşüncelerini ortadan kaldıracağız" mesajını verdi.