HANAN HARITE

Fas – Fas’ta sınırlı sayıda çalışma yaşamının içinde yer alabilen kadınlar haklarını istiyor. Özgürce çalışmak ve eşit şartlara sahip olmak isteyen kadınlar ülkelerinde kendilerinin de görülmesini istiyor. Fas’ta son günlerde özellikle çalışma yaşamı içinde yer alan ve yeni anne olmuş kadınların ‘emzirme hakkı’ konuşuluyor. Kadınlar bu haktan mahrum bırakıldıklarını belirterek uluslararası sözleşmelerinde kendilerine tanıdığı bu hakkı kullanmak istiyor. Ancak patronlar kadınlarla aynı fikirde değil ve bu hakkı kullanmaları engelleniyor.

‘Kadınlar haklarından mahrum bırakılıyor’

Demokratik Çalışma Konfederasyonu Eşitlik ve Çalışan Kadınların Hakları Sekreterliği Koordinatörü Saida Waed, bazı işverenlerin, çalışan anneleri Fas İş Kanunu tarafından kendilerine garanti edilen emzirme saatlerinden mahrum bırakmasının psikolojik etkilere neden olduğunu kaydetti. Saida Waed, “Bebeklerini emziren anneler, doğum izni bitip işe döndükten sonra bu haktan mahrum kalıyor, bu da çocuğun emzirmenin sağlık faydalarından yararlanamamasına neden oluyor.” şeklinde konuştu.

‘Hak müdürün insafına bırakılmamalı’

İş Kanunu’nun ihlal edilmesiyle hem annenin hem de bebeğin sağlığının hiçe sayıldığını vurgulayan Saida Waed, “Bu durumun psikolojik şiddetle eş değer olduğunu belirtmekte fayda var. Kurumlarda çocuk odası açılmalıdır. Şirketler bebeklerini emziren annelere göre dizayn edilmelidir. Emziren annelerin desteklenmesi Faslı çocukların sağlığı ve gelecekleri üzerinde olumlu etki yaratacaktır. Bu yüzden gözden kaçırılmaması gereken önemli bir husustur. Konu birçok kez tartışıldı ancak ciddi bir şekilde ele alınmadı. Emzirme hakkı kurum müdürünün insafına bırakılmamalı ve bunun için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır” ifadelerinde bulundu. 

Kanun var ama uygulanmıyor

Saida Waed, emziren annelerin haklarının korunmasına yönelik doğum haklarına ilişkin prosedürlerin hukuka uygunluğuna ilişkin ise, "Fas İş Kanunu, emziren çalışan kadınların lehine olumlu hükümler getirmişti. Örneğin annelikle ilgili 152'den 165'e kadar olan maddelerde çalışan annenin işe yeniden başladığı tarihten itibaren on iki ay süreyle günlük yardımlardan yararlanma hakkı vardır. Doğumdan sonra çalışma saatleri kanuna göre dizayn edilmeli ve ücreti tam ödenmeli. Çalışan anne, emzirmeye ayrılan bu saatten iş gününün herhangi bir saatinde (öğlen veya öğleden sonra) yararlanmak için işverenle de anlaşabilir" dedi.

Fas'taki İş Kanunu’na göre en az 50 çalışanı olan işyerlerine emzirme odasını zorunlu kıldığını belirten Saida Waed, “Yürürlükte yeni doğan bebeklere ilişkin koşullar, mekanların korunması ve sağlık malzemelerinin sağlanmasına ilişkin düzenlemeler mevcut ancak bu uygulanmıyor. İşletme sahipleri kanunu uygularsa emziren annelerin yaşadığı sorunları çözecektir” diye belirtti.

‘Kadınlar haklarından habersiz’

Çalışan annelerin çoğunluğunun yasalardan habersiz olduğunu aktaran Saida Waed, şöyle konuştu: “Kadınlar haklarından habersiz olduğu için şikayette de bulunmuyorlar. Kanun gayet açık ve emziren annelerin haklarını ihlal eden işverenler hakkında 2000 dirhem (200 dolar) ile 5000 Fas dirhem (500 dolar) arasında değişen para cezaları var. Bu ceza işyerinin emziren çalışan anneye bir saat emzirme izni vermeyi reddetmesi durumunda veriliyor. Maalesef kadınlar haklarını aramadıkları için ilk aylarda çocuklarını emzirmeyi bırakıyor. Bu durum emziren annenin emzirmeyi ihmal ettiği sonucunu ortaya çıkarıyor. Bilindiği üzere bebeklerde ilk aylarda uyku bozuklukları oluyor ve emziren anneler geceleri uyuyamıyor. Emziren anneler gece saatlerinde sık sık uyanmak zorunda kalıyorlar ve bu durumda dikkate alınması gereken hususlardan biridir.”

Talepler ve öneriler

Saida Waed, son olarak konuyla ilgili şunları söyledi: “Emziren anneye hak ettiği süre tanınmalı, emzirme döneminin beraberinde getirdiği tüm koşullar göz önüne alınmalı, yasalar annenin haklarını güvence altına alacak şekilde uygulanmalı. Tüm bunlar uygulanırsa çalışan anneler çalıştıkları kuruma ait hissedebilecekler, kuruma değer katarak daha fazla üretkenlik elde edecekler. Milyonlarca çalışan kadının küçük yaşlarda çocuklarına bakmasına engel olan tüm sorunların aşılması ve annelerin emzirme hakkının annelerin yararına dikkate alınması için daha fazla çaba gösterilmesi gerekiyor”