Amed - Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFG), 2022 yılı Gazetecilere Yönelik Hak İhlalleri Raporu’nu açıkladı. Derneğin internet sayfasında yayınlanan raporda, 2022 yılı için “Basın ve ifade özgürlüğünün sağlanacağı bir yıl umuduyla girdiğimiz 2022’yi ne yazık ki aksi bir tablo ile kapattık” denildi.

‘Baskılar 2022’de arttı’

İktidarın savaşı her alanda artırdığını, koltuğunu sağlamlaştırmak için yıl içinde muhalefeti hedef aldığı gibi gazetecileri ve gazetecilik mesleğini hedef aldığı dile getirilen raporda, AKP’nin Avrupa Birliği standartları vaadinin aksine 20 yıllık süreçte basın ve ifade özgürlüğünü tümüyle ortadan kaldırmak adına adımlar attığının altı çizildi. Gazeteciliği yönelik baskıların 2022’de arttığına işaret edilen raporda, “Gazeteciliği öldürmek anlamına gelen bu adımların en büyüğünü 2022 yılı içerisinde attı” sözlerine yer verildi.

‘Tüm toplum hedef alındı’

5 başlıkta düzenlen rapordaki ihlal verilerine bakıldığında iktidarın gerçeklerden koktuğunu görmenin mümkün olduğunun altı çizilen raporda şunlar belirtildi:  “Sahada görev yapan gazeteciler polis saldırılarının ilk hedefi oldu. Haber takibi sırasında gazeteciler polis tarafından darp edildi, görüntü ve fotoğraf almaları engellendi. Polis Van’da gazetecilere silah çekerek ölümle tehdit etti. Yıl içinde 132 kez gazetecinin haber takibi engellendi ve 65 gazeteci ise saldırıya uğradı. Basın ve ifade özgürlüğüne yönelik en büyük darbelerden biri ‘Dezenformasyon Yasası’ olarak düzenlenen ve kamuoyunda ‘sansür yasası’ olarak nitelendirilen yasaydı. Yasa basın meslek örgütlerinin tepkisine rağmen yasallaştı.  Sözde dezenformasyonu engellemek adına yapılan bu düzenleme ile iktidarın söylemleri dışındaki tüm haberler yargılama konusu yapılması yasal kılıfa büründürüldü. Düzenlemeyle sadece gazetecilerin değil toplumun tamamı hedef alındı.”

‘56 internet sitesi kapatıldı’

Basına yönelik baskılardan dolayı alternatif bir mecraya dönüşen dijital medyanın da yasayla hedef alındığı dile getirilen raporda, yasayla birlikte dijital medya paylaşımları nedeniyle açılan dava sayısında bir artış gözlemlendiğine dikkat çekildi. Yıl içinde 56 internet sitesinin kapatıldığı, bin 109 habere ve 2 bin 210 dijital medya içeriğine erişim engeli getirildiği kaydedilen raporda, “Taksim patlamasıyla birlikte hiçbir yasal dayanağı olmamasına rağmen internette bant daraltmasına gidilerek sanal medya hesaplarına ve internet sitelerine erişim engellendi. Sözde yanlış ve kötü görüntülerin yayılmasını engellemek adına yapılan bu uygulamayla gerçeklerin halktan gizlenmek istendiği gün gibi açığa çıktı. Patlamaya ve faile dair iktidar tarafından ortaya atılan her bir iddianın farklı şekillerde çürütülmesiyle birlikte bant daraltmayla yapılmak istenin sansür olduğu ortaya çıktı” diye belirtildi.

‘76 gazeteciye ceza verildi’

Raporda, yıl içinde 68 gazeteci hakkında soruşturma açıldığı 65’inin davaya dönüştüğü, 810 gazetecinin devam eden yargılamalarında 76 gazeteciden birine müebbet hapis, diğerlerine toplamda 181 yıl, 6 ay 22 gün hapis, 8 milyon 105 bin 707 TL para cezası verildiği belirtildi. Raporda, Türkiye’de Kürtçe yayın yapan tek gazete olan Xwebûn gazetesi hakkında toplatma kararı bulunmamasına rağmen dağıtımının engellendiği, birçok sayısına el konulduğu, gazetenin dağıtımı sırasında gazeteyi taşıyan firmaların sahiplerinin tehdit edildiği aktarıldı.

‘Gazetecilerin ekipmanlarına el konuldu’

Gazetecilere yönelik yürütülen soruşturmalar kapsamında 39 gazetecinin tutuklandığı hatırlatılan raporda, son 6 ayda 27 özgür basın çalışanının tutuklandığı anımsatıldı. Raporda, 8 Haziran’da 20’si gazeteci 22 kişiyle birlikte gözaltına alındığı 16’sının tutuklandığı, DFG Eş Genel Başkanı Serdar Altan’ın da gözaltına alınarak tutuklananlar arasında olduğunun altı çizildi. Gazetecilerin gözaltına alınması sırasında ekipmanlarına el konulduğu, yapım şirketlerinde 30 gün boyunca aramalar yapıldığı aktarılan raporda, tutuklanan gazeteciler hakkında henüz iddianame hazırlanmadığı ifade edildi.

‘Gazeteciler işkence ile gözaltına alındı’

Gazetecilere yönelik ikinci operasyonun Ankara merkezli yürütüldüğünü ve bu operasyonda 11 gazetecinin işkence ile gözaltına alındığı da hatırlatılarak, “29 Ekim’de 11 gazeteciden 9’u tutuklanarak bir kez daha Kürt gazetecilerin hakikati açığa çıkarma mücadelesi baltalanmaya çalışıldı. Hakim karşısına çıkan arkadaşlarımıza haberleriyle birlikte derneğimize neden üye oldukları sorularak derneğimiz kriminalize edilmeye çalışıldı” sözlerine yer verildi.

3 gazeteci öldürüldü

Raporda son olarak şunlar belirtildi: “Yıl içerisinde Türkiye sınırları içerisinde 1 gazeteci, Federe Kurdistan Bölgesi ve Kuzey ve Doğu Suriye’de 2 gazeteci öldürüldü. Kocaeli’nde Ses Kocaeli Gazetesi İmtiyaz Sahibi Gazeteci Güngör Arslan öldürüldü. Arslan, yolsuzluk haberleri nedeniyle hedef alınarak katledildi. 4 Ekim’de ise Federe Kurdistan Bölgesi’nin Süleymaniye kentinde Jineoloji Akademisi Üyesi ve gazeteci Nagihan Akarsel suikastle katledildi. Türkiye’de kriminal suçlardan ceza alan failin Akarsel’i katletmesi için MİT tarafından görevlendirildiği ortaya çıktı. Türkiye’nin Bağdat Büyükelçisi de suiksati sahiplenen bir açıklama yaptı. 20 Kasım’da ise Türkiye’nin Kuzey ve Doğu Suriye’ye yönelik hava saldırıları sırasında Hawar Haber Ajansı (ANHA) muhabiri İsam Ebdullah yaşamını yitirdi. Saldırıları haberleştirmek için bölgeye giden Ebdullah ikinci bombardımanda yaşamını yitirdi.

‘Çetin bir mücadele yılı bizi bekliyor'

2022 yılında sansürden haber takibinin engellenmesine, tutuklamalardan katletmelere kadar tüm engellemelere rağmen gazeteciler tüm saldırılara karşı direndi. Başta özgür basın emekçileri olmak üzere tüm gazeteciler iktidarın “gazeteciliği öldürme” saldırıları karşısında kalemi, fotoğraf makinesi ve kamerasını hakikatten yana tutarak gerçeğin karartılamayacağını ortaya koydu. Seçim takviminin yaklaşmasıyla saldırıların da arttığı 2023’te de gazeteciler olarak basın ve ifade özgürlüğüyle birlikte halkın haber alma hakkı için çetin bir mücadele yılı bizi bekliyor.”

Raporda yer alan ihlaller şöyle sıralandı:

 GAZETECİNİN YAŞAM HAKKI VE GÜVENLİĞİNE YÖNELİK İHLALLER

 * Saldırıya uğrayan gazeteci:  65

 * Öldürülen gazeteciler: 1

 * Evine baskın düzenlenen gazeteciler: 53

 * Gözaltına alınan gazeteciler: 116

 * Tutuklanan gazeteciler: 39

 * İşkence ve kötü muameleye maruz kalan gazeteciler: 118

 * Tehdit ve ajanlık dayatması: 42                                                                                                   * Haber takibi engellenen gazeteciler: 132 olay

 * Hapishanelerde gazetecilere yönelik ihlaller: 96

 GAZETECİYE YÖNELİK DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALLERİ

 * Hakkında soruşturma açılan gazeteciler: 68

 * Hakkında dava açılan gazeteciler: 65

 * Cezalandırılan gazeteciler kişi sayısı: 76

 * Hapis cezası: 1 müebbet, 181 yıl, 6 ay, 22 gün

 * Para cezası: 8 milyon 105 bin 770 TL

 * Yargılaması devam eden gazeteciler

 * Duruşma sayısı: 455

 * Kişi sayısı: 810

 * Tutuklu gazeteci sayısı (04 Ocak 2023 itibariyle): 87

 GAZETECİNİN EKONOMİ/SOSYAL HAKLARINA YÖNELİK İHLALLER

 * İşine son verilen gazeteciler:   22

 * Basın kartı iptal edilen gazeteciler: 1

 BASIN-MEDYA KURULUŞLARINA YÖNELİK ENGELLEME VE SANSÜR

 * RTÜK cezaları yayın sayısı: 32

 * RTÜK ceza sayısı: 54

 * Yayın yasağı: 75

 İNTERNET-DİJİTAL MEDYA MECRALARINA YÖNELİK ERİŞİM ENGELİ

 * Kapatılan İnternet Sitesi : 56

 * Erişim engeli getirilen haberler :  1109

 * Erişim engeli getirilen sosyal medya içeriği:  2210