AXÎN BAHAR- MEDİNE MAMEDOĞLU

Dîlok- Merkez üsleri Mereş'in Bazarcix (Pazarcık) ve Elbistan ilçeleri olan 6 Şubat 2023 tarihli depremlerin üzerinden 2 yıl geçti.

Günlerce enkaz altında kalanlardan ailesiz kalan çocukların cemaatlere teslim edilmesine, hala kayıpların oluşuna kadar deprem bölgesinde bir insanlık trajedisi yaşandı.

Depremlerde büyük bir yıkımın yaşandığı Mereş, Xarpêt, Meletî, Dîlok, Hatay, Semsûr, Amed, Riha, Osmaniye, Adana ve Kilis’te, depremzedeler kendi yaralarını sarmaya çalıştı.

Mereş depremi için her ne kadar “doğal afet” denilse de depremzedeler AKP iktidarının ihmallerine dikkat çekerek, deprem için “afet değil, katliam” dedi.

Depremin etkilediği 11 kentte son iki yılda kadına yönelik şiddet arttı. Türk Tabipleri Birliği'nin (TTB) depremin altıncı ayında açıkladığı İzleme Raporu’na göre, Hatay'da şiddet sebebiyle Sosyal Hizmetler Müdürlüğü'ne 2 bin başvuru yapıldı. Hayata Destek Derneği'nin 17 Kasım 2023’te yayımladığı Acil Durum Raporu’na göre ise, sadece Hatay’da ev-çadır içi şiddet yüzde 28 arttı.

Son iki yılda yapılan çalışmalar, afet sürecinin kadınları ve kız çocuklarını ev içi şiddete ve cinsel şiddete açık hale getirdiğini ortaya koydu. Özellikle çadır ve konteyner kentlerde bu şiddet iki katına çıktı. Kadınların deprem öncesinde maruz kaldığı eşitsizlikler, deprem ve sonrasındaki şartlar nedeniyle daha da derinleşti.

11 kentte 23 ayda 108 kadın katledildi

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun (KCDP) 2023 yıllık verilerine göre; Şubat ve Aralık ayı (11 ayda) tarihleri arasında deprem bölgesi olan Adana’da 17, Amed’de 6, Dîlok’ta 5, Hatay’da 2, Mereş’te 3, Meletî’de 4, Osmaniye’de 1, Riha’da 4 kadın erkek şiddeti sonucu katledildi. Platformun 2024 verilerine göre ise 12 ayda, Adana’da 16, Semsûr’da 5, Amed’de 11, Xarpêt’te 4, Dîlok’ta 14, Hatay’da 7, Mereş’te 6, Kilis’te 2, Meletî’de 4, Osmaniye’de 1, Riha’da 6 kadın erkek şiddeti sonucu katledildi.

Şiddeti önlemek için hukuki mekanizmalar yeterli oldu mu?

Deprem bölgesinde katledilen ve şiddet gören kadınlara ilişkin resmi bir veri açıklanmazken, kadınlar şiddeti önleyici hukuki mekanizmalara da erişemiyor.

Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Dîlok Yönetim Kurulu Üyesi Zübeyde Uğurlu, depremde ve sonraki süreçte kadınların “güvenli alan”lardan mahrum kaldığını söyledi.

Zübeyde Uğurlu, “Kadınlar ilk süreçte çadırlarda, daha sonraki süreçte ise konteyner gibi dar, sıkışık alanlarda aileler, akrabalar, komşular birlikte yaşamak zorunda kaldılar. En temel ihtiyaçlardan biri olan sağlıklı, barınma hakkına erişemeyen kadınlar kendilerini güvenli bir alanda hissedemediler. Kadının güvenli bir alanının olmaması sebebiyle şiddet faili, daha çok beslendi, daha çok şiddet uyguladı” dedi.

Kadının gidecek yerinin olmaması faile cesaret veriyor

Ekonomik gelirin olmayışı ve depremzede kadınların desteklenmemesi nedeniyle psikolojik, ekonomik ve fiziksel şiddet gören kadınların ses çıkaramadıklarını ve ilgili birimlere başvurmadıklarını ifade eden Zübeyde Uğurlu, “Çünkü kadının şiddet sonrası gidebileceği başka bir çadır, ev ya da konteyner yok. Hukuken işleyen bir mekanizma da yok. Bu durum sebebiyle şiddet mağduru adli makamlara erişmiyor. Çünkü bir şikâyet sonucunda aynı yerde kalması mümkün değil. Ama gideceği bir yerde yok. Bu durumu bilen şiddet faili, bundan yaralanarak daha fazla şiddet uyguluyor” şeklinde konuştu.

Devletin kadına yönelik şiddet konusunda veri açıklamadığına dikkat çeken Zübeyde Uğurlu, “Elimizde vaka ve veri olmaması şiddetin olmadığı anlamına gelmez. Aksine devletin bir veri mekanizma sisteminin olmaması sebebiyle bu bilgilere ulaşamaması aslında şiddet mağdurlarının da ne kadar yalnız bırakıldığını ve hukuki mekanizmalardan faydalanamadığını ortaya koymaktadır” dedi.