RABAA KHURİAS

Cezayir- Doğum izni, Cezayir'de ilk kez 1962'de yalnızca altı hafta süreyle uygulamaya konuldu; daha sonra kadınlar, 1970'lerde mali bir destekten yararlanırken, doğum yaptıktan sonra 6 hafta süreyle çalışmayı bırakma konusunda yeni bir hak elde etti. 1983 yılında kanunda yeni bir değişiklik yapılarak, ücret karşılığında tam mali tazminatla birlikte asgari 12 hafta olmak üzere 14 haftalık bir izin tanındı. Cezayir'de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından geçen ayın sonunda yayınlanan son istatistiklere göre, doğum izninden yararlanan kadın sayısı 2013'te 94 bin iken 2024'te 131 bine çıktı. Doğum izni teminat giderlerinin yaklaşık yüzde 58'i sosyal güvenlik fonlarından karşılanmaktadır.

Cezayirli kadınların ve kadın hakları derneklerinin mücadelesiyle, tüm kamu ve özel sektörde çalışan kadınlar için doğum izninin sosyal güvenlik kapsamında uzatılmasını onayladı. Cezayir Cumhurbaşkanlığı'nın 9 Şubat akşamı gerçekleştirdiği kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada, "tüm anneler için doğum izninin şu anki üç buçuk ay yerine beş aya çıkarılması" kararı teyit edildi. Bu karar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından sunulan ve yeni doğum yapmış bebeklerin ve çalışan annelerin korunmasını artırmak amacıyla doğum izniyle ilgili mevzuatta değişiklik yapılmasına yönelik yasa tasarısı üzerindeki görüşmelerden önce alındı.

Cezayirli kadınlar, kadınların kamu yararına hizmet etmesini sağlamak amacıyla, “koşulsuz olarak doğum izninin tüm çalışan kadınları kapsayacak şekilde genişletilmesi" çağrısında bulunmuştu.

Doğum izninin uzatılması kadınlar için yeni bir kazanım

Çalışan kadınlar için 98 gün olan doğum izninin uzatılmasını öngören yasa tasarısını Meclis’e sunan Parlamenter Farida Ghamra, son karara ilişkin yaptığı açıklamada, "Bu kararı takdir ediyoruz" dedi ve bunu "çalışan Cezayirli kadınlar için önemli ve yeni bir kazanım" olarak niteledi.

Kadınlara yönelik sosyal korumanın artırılması kapsamında, taslakta, yeni doğan bebeğin zihinsel veya doğuştan engelli veya ağır bir hastalığa yakalanması halinde doğum izninin 14 hafta daha uzatılmasına, çocuğun sağlık durumunun sürekli refakat gerektirmesi halinde uzatmadan yararlanma usullerinde yer alan engellilik ve hastalık listesinin belirlenmesi kaydıyla ikinci kez en fazla 24 haftaya kadar uzatılmasına imkân tanınıyor.

Farida Ghamra, doğum izni ile ilgili kısımda sosyal sigorta ile ilgili olarak sunduğu taslağın ayrıntılarıyla ilgili olarak, “Proje, Cezayir kadınlarının çocuk yetiştirme çabalarına ve gelişimine katkılarına bir övgü olarak geldi. Ayrıca bu proje ile Cezayirli kadınların toplumundaki konumlarını güçlendirmek, işleri ve aileleri arasında bir denge kurmalarına yardımcı olmak ve performanslarını iyileştirmeleri hedeflendi” ifadelerinde bulundu.

Emzirme hakkından yararlanabilmesi için doğum izni uzatılması

Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF'in çağrısı üzerine birçok ülkenin çocuğun emzirme hakkından yararlanabilmesi için doğum izninin uzatılmasına ilişkin mevzuatında değişiklik yaptığını aktaran Farida Ghamra, “Öyle görünüyor ki, Cezayir de bu hakla yasal cephaneliğini güçlendirmek istemiş. Bu da Cezayirli aileler arasında sosyal dokunun korunmasına büyük katkı sağlayacak. Bu projenin en önemli özelliği ise, çocuğa emzirme fırsatının sağlanması, annenin sağlığı ve bir bütün olarak ailenin istikrarıdır” dedi.

Emzirmede düşüş yaşanıyor

Bu değişikliğin en önemli gerekçeleri arasında emzirmede korkutucu bir düşüşün olduğuna dikkat çeken Farida Ghamra, son yıllarda Cezayir'de çocuklarını emziren annelerin yalnızca yüzde 13'ü, mevcut mevzuatta 98 gün olarak belirlenen doğum izninin yetersiz olması nedeniyle kayıt altına alındı. Bilimsel araştırmalara göre en uygun emzirme süresi iki yıldır. Kadınlar bu nedenle emzirmeyi mümkün olan en uzun sürede yapması gerekiyor. Emzirmek bir sağlık zorunluluğudur. Ancak şu anda yürürlükte olan yasaya göre çalışan kadınlar, özellikle de sosyal sigortaya ilişkin 96-17 sayılı 1987 sayılı kararın 12’nci maddesi nedeniyle emzirmeyi güvence altına alamıyor” diye kaydetti.

Çalışan annelerin yüzde 90'ından fazlasının doğum izninin hemen ardından hastalık iznine başvurduğuna dikkat çeken Farida Ghamra, bunun yükünün Sosyal Sigortalar Fonu'na ait olduğunu, gerçekçi bir bakış açısıyla yasanın verdiği sürenin yetersiz olması nedeniyle önemli bir yüzdesinin izne yönlendirmeye başvurduğunu, bu değişikliğin yasalaşan bir gerçeği teyit ettiğini söyledi.