Haber Merkezi- Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Soruşturma Komisyonu, 1 Temmuz- 31 Aralık 2023 tarihleri arasında yaşananların ve tespitlerin aktarıldığı Suriye raporunu açıkladı.

Mezopotamya Haber Ajansı’nın geçtiği habere göre raporla ilgili BM Cenevre Ofisinde bir basın toplantısı düzenlendi. Komisyon Başkanı Paulo Pinheiro, Ekim ayından bu yana Suriye’de son 4 yılın en yoğun çatışmalı süreci yaşadığını belirterek Suriye topraklarında çatışmayı sınırlamak için kararlı bir uluslararası çabanın şart olduğunu söyledi ve acilen ateşkese ihtiyaç olduğunu ifade etti.

Paulo Pinheiro, "Suriye halkı, bu yıkıcı ve uzun süren savaşın daha da şiddetlenmesini kaldıramaz" diyerek "Şu anda yüzde 90'dan fazlası yoksulluk içinde yaşayan halk, ekonomi sıkılaştırılan yaptırımların ortasında serbest düşüşte. Giderek artan bir kanunsuzluk durumu söz konusu. Silahlı kuvvetler ile silahlı milislerin yıkıcı uygulamaları beraberinde haraç kesme gibi yasadışı uygulamaları getiriyor" şeklinde konuştu.

 Dünyanın en büyük göç krizi

Toplantıda konulan komisyon üyesi Hanny Megally, Suriye'nin yoğun nüfuslu alanlarda "yıkıcı ve yasa dışı" saldıralar düzenlediğini ifade ederek saldırılar nedeniyle yaklaşık 120 bin kişinin tekrardan yerinden olduğunu kaydetti. "Ekim ayında Avrupa'ya sığınma talebinde bulunan Suriyelilerin sayısının son yedi yılın en yüksek seviyesine ulaşması şaşırtıcı olmamalı” diye konuşan Hanny Megally, 13 milyondan fazla insanın yerinden edildiği Suriye dünyanın en büyük yerinden edilme krizini yaşadığını söyledi. 

 2 bin 300 noktaya bombardıman

Raporda 5 Ekim'de hükümet kontrolündeki Homs şehrinde bir askeri akademinin mezuniyet töreni sırasında peş peşe meydana gelen patlamalarda en az 63 kişi hayatını kaybettiği aktarıldı. Suriye hükümeti ve Rus kuvvetleri, en az 2 bin 300 noktayı etkileyen bombardımanlarla muhalif kontrolündeki bölgeleri üç hafta boyunca bombaladı. Yüzlerce sivil öldürüldü ve yaralandı. Yine hastaneler, okullar, pazar yerleri ve yerinden edilmiş kişiler için yapılmış kampların da bombardımanların hedefi olduğuna dikkat çekildi.

 ABD üslerine saldırılar

İsrail'in Suriye'de İran bağlantılı olduğu iddia edilen güçlere en az 35 kez saldırdığı kaydedilen rapora göre Halep ve Şam havaalanlarına yapılan saldırılar nedeniyle BM’nin havadan insani yardım hizmetleri geçici olarak durduruldu. Raporda, ayrıca İran yanlısı milislerin Kuzey ve Doğu Suriye'deki ABD üslerine 100'den fazla kez saldırdığı, ABD'nin de doğu Suriye'de İran yanlısı milislere hava saldırılarıyla yanıt verdiğine dikkat çekildi.

 Türk devletinin saldırıları

Raporda, ayrıca Türk devletinin saldırılarına geniş yer verildi. Türk devletinin Ekim ayından itibaren Suriye Demokratik Güçleri'ne (QSD) karşı saldırılarını arttırdığına yer verilen raporda, “Türk hava saldırıları, neredeyse bir milyon kişiyi haftalarca su ve elektriksiz bırakarak uluslararası insani hukuku ihlal etti. Siviller, Türk insansız hava araçları tarafından hedef alınarak öldürüldü. Bu tür saldırılar savaş suçu teşkil edebilir” ifadeleri yer aldı. 

Raporda DAİŞ saldırılarına da yer verildi. Yaşanan saldırıların "savaş suçu" teşkil ettiği belirtilirken bölgeden gelen bazı raporların birçok sivilin öldürüldüğü yönünde olduğu ifade edildi. Raporda, Suriye hükümetinin işkence ve kötü muamelede bulunmaya devam ettiği, gözaltında insanların kaybedildiği, Suriye makamlarının tutuklu yakınlarına bilgi vermediği bilgileri paylaşıldı.

 Türkiye ve bağlı güçler suç işliyor

Raporda, Türkiye ve Türkiye’ye bağlı paramiliter grupların kontrolündeki bölgelerde yaşanan hak ihlalleri de yer aldı. Raporda, İdlib'de, Hayat Tahrir el Şam'ın (HTS) işkence, kötü muamele ve haksız yere insanları özgürlükten mahrum bırakma eylemlerine devam ettiği belirtilerek "Cadılık, zina ve cinayet" adı altında infazlar gerçekleştirdiği de raporda yer alan bilgiler arasında yer aldı.

Raporda, Suriye'de 16.7 milyon kişinin insani yardıma ihtiyaç duyduğu ve bunun krizin başlangıcından bu yana en yüksek rakam olduğu bilgisi de paylaşıldı.

Devletlere çağrı

Raporla ilgili olarak İnsan Hakları oturumlarında konuşan Komisyon üyesi Lynn Welchman, DAİŞ'in Suriye'de toprak kontrolünü kaybetmesinin ardından 5 yıl geçtiğini ancak 30 bin çocuğun hala Kuzey ve Doğu Suriye'de gözaltı kamplarında, hapishanelerde veya rehabilitasyon merkezlerinde tutulduğunu kaydetti. Lynn Welchman, "Bu çocuklar IŞİD'in iktidarı sırasında zaten mağdur edilmişti, sadece yıllarca süren insan hakları ihlallerine ve kötü muameleye maruz kalmaya devam ediyorlar" dedi. Açıklamada kamplardaki çocuklar için tüm devletlere "Suriyeli çocuklar da dahil olmak üzere tüm çocukların anavatanlarına dönmesine derhal izin verilmeli, maruz kaldıkları suçlar için hesap verebilirlik sağlanmalı" çağrısı yapıldı.

Komisyon, raporunu 55 İnsan Hakları oturumları kapsamında 18 Mart'ta BM İnsan Hakları Konseyi'ne sunacak.