ŞABNAM TAVAKOLİ

Tahran– Henüz anne karnında veya doğum sırasında ortaya çıkabilen, ya da yaşamın bir döneminde bir nedene bağlı olarak gerçekleşen yeti ve uzuv kaybı olarak tanımlanıyor “engellilik”. Salgınlar, endemik hastalıklar, savaş ve işgaller, kazalar, göç, yoksulluk, sağlık politikaları, yanlış aşılama, ataerkil kültür, çocuk yaşta evlilik, aile içi şiddet, yaşlanma, iklim krizi gibi faktörler de engelliliğe sebep olabilir.

Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Engelliler Günü, her yıl 3 Aralık’ta kutlanıyor. Engelliler Gününün bu yılki teması ise "Engelliler için, engellilerle birlikte hareket ederek sürdürülebilir kalkınma amaçlarını kurtarmak ve başarmak” olarak belirlendi. Dünyada tahmini olarak 1 milyar engelli olduğu tahmin ediliyor. Ancak ne toplumlar ne de devletler, belirlenen özel günler dışında engelli bireylerin “insan haklarının” uygulanması için yeterli çabayı göstermiyor.

Engellilerin karşı karşıya kaldığı sorunlara haklar temelinde yaklaşılmayarak, merhamet ve hayırseverlik ön planda tutuluyor!  Bu şekilde ihmal edilen engelli bireyler, hayatları boyunca ön yargılarla ve ayrımcılıklarla mücadele ediyor.

Engelli kadınlar ise hem kadın hem engelleri nedeniyle çifte ayrımcılığa maruz kalıyor. BM raporlarına göre de engelli kız çocukların ve genç kadınların, engelli olmayan kadınlara ve kız çocuklara göre 10 kat daha fazla şiddetle karşı karşıya geliyor. Hayatlarının hemen her anında güçlüklerle karşılaşan engelli kadınlar, becerilerini geliştirme ve meslek edinmeleri için ihtiyaçları olan eğitim, çalışma, sosyal haklarına erişemiyor. Cinsel ve üreme sağlıklarıyla ilgili hizmet alamayan engelli kadınlar, şiddete karşı kendilerini daha az koruma becerisine sahip olduğu için daha uzun süreli şiddete maruz kalıyor. Engelliler gözetilmeden kurulan şehirler ve kamusal alanlar da engelli kadınların tek başlarına dışarıya çıkmalarını engelliyor.

‘Tek başıma dışarı çıkamıyorum’

İran’n Tahran şehrinde yaşayan bedensel engelli olan 33 yaşındaki Negar M., birkaç yıldır tekerlekli sandalye kullanıyor. Şehir yapılarının engelliler düşünülmeden tasarlandığını vurgulayan Negar M., daha çok kamusal alanda sıkıntı yaşadığını anlattı. Alışveriş merkezlerini örnek gösteren Negar M., şunları aktardı:

“Genellikle birkaç ayrı katı bulunan alışveriş merkezleri engellilere yönelik tasarlanmıyor. Bu yüzden alışveriş merkezlerine gidemiyorum. İstediklerimi internetten sipariş etmek ya da ailemden istemek zorunda kalıyorum. Otoparklarda bile olsa engelliler için park yeri yok. Dışarı çıkabilmem için yanımda sürekli birinin olması gerekiyor. Aksi takdirde tek başıma dışarı çıkmak benim için sahte bir rüyadır.”