Haber Merkezi- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 18 Mart 2014 tarihli kararında Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın şartlı salıverilme hakkına sahip olmaksızın ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmesini (umut hakkı) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) aykırı buldu. AİHM, kararında Türkiye’den düzenleme yapmasını istedi. Aynı zamanda AİHM, tutsaklar Hayati Kaytan, Emin Gurban ve Civan Boltan için de benzer kararlar verdi. Ancak Türkiye, aradan geçen 10 yıla rağmen "ihlal" kararına dair hiçbir adım atmadı.

3 yılın ardından bir kez daha gündeme alındı

Asrın Hukuk Bürosu, AİHM kararının yerine getirilmesi için Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ne bir başvuruda bulundu. 9 Ağustos 2022'de yapılan başvuruya Türkiye "ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan hükümlülerin şartlı salıverilmesinin mümkün olduğunu ancak istisnai olarak bazı suçlar bu olasılıktan muaf tutulmuştur” şeklinde cevap verdi. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi (AB BK), 17-19 Eylül tarihlerinde gerçekleştirdiği toplantısında, AİHM’in ihlal kararlarını 3 yılın ardından bir kez daha gündemine aldı.

‘İnceleme mekanizması oluşturulmalı’

Komite temsilcileri, "Gurban grubu/Türkiye" başlığında ihlal kararını gündemine aldı. Temsilciler, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına dair AİHM'in verdiği ihlal kararlarını hatırlattı ve söz konusu grupta (Abdullah Öcalan da dahil) yer alan isimlerin ihlal kararının "muaf tutulması"na üstü kapalı bir şekilde değindi. Kararda, temsilcilerin "(...) böyle bir ihlal bulgusunun başvuruculara yakın zamanda salıverilme olasılığı vermek olarak anlaşılamayacağını, ancak ulusal makamların Mahkeme’nin belirlediği standartlar doğrultusunda herkes için bir inceleme mekanizması oluşturmasını gerektirdiğini hatırlattığı" ifade edildi.

Derin endişe dile getirildi

Kararın "Genel önlemlerle ilgili olarak" bölümünde 4 madde şöyle sıralandı:

"* Bu kararların uygulanmasının, belirli bir asgari sürenin ardından ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarının gözden geçirilmesini sağlayacak ve cezalandırma ve caydırıcılık şartlarının henüz tamamen yerine getirilmemiş olması ya da kişinin hâlâ topluma tehlike arz etmesi dışında salıverilme olasılığını sunacak bir mekanizmanın oluşturulması için yasal veya diğer uygun tedbirlerin alınmasını gerektirdiğini bir kez daha hatırlattı;

* Bu amaçla hiçbir ilerleme kaydedilmemiş olmasından derin endişe duyduğunu ifade etti ve yetkilileri bu konuda diğer üye devletlerin bu tür mekanizmaları uygulamaya koyma konusundaki deneyimlerinden ilham alarak gerekli önlemleri daha fazla gecikmeden almaya güçlü bir şekilde teşvik etti;

* Yetkilileri, indirilemez müebbet hapis cezasına çarptırılan ve gözden geçirme olasılığı olmaksızın halen tutuklu bulunan kişi sayısı hakkında bilgi vermeye bir kez daha davet etti;

* Bu grubu (Gurban gurubu) Eylül 2025’te yapılacak toplantıda yeniden incelemeye karar verdi ve bu grup kapsamında incelenen sorunların uzun süredir devam etmesi ve mevcut bilgilerle kaydedilen ilerlemenin yetersizliği göz önünde bulundurularak, o tarihe kadar daha olumlu bir değerlendirmeye olanak tanıyacak somut bir ilerleme sağlanmadığı takdirde, Sekretaryayı bir ara karar taslağı hazırlaması için talimatlandırıldı."