BIHARAN LEHIB

Kabil- Uzun yıllardır savaşın her türlü boyutunu yaşayan Afgan halkının yaşamı 15 Ağustos tarihinde Taliban’ın yönetime el koyması ile bambaşka bir sürece evrildi. Bu yeni evre ne kadar “yeni” tartışılır olsa da kadınlar için karanlık denilebilecek bir yaşamı işaret ediyor. 15 Ağustos tarihinden bu yana bankaların kapalı olduğu ve hizmet vermediği ülkede maaşlarını bankalar aracılığı ile alan binlerce Afgan, açlıkla karşı karşıya.

Bankacılık sistemi çöktü, inşaatlar durdu

Peki bankalar neden kapalı? Mesele aslında sadece bankaların kapanmış olması değil; inşaat sektöründen, gazeteciliğe çok sayıda meslek grubu ya çalışamaz ya da çalışsa dahi deyim yerindeyse ekmeğini çıkaramaz durumda. Yüklü miktarda dış yardım alan ülkede milyonlarca kişi yoksulluk çekiyor. Ülkede yaşanan nakit sıkıntısının 9 milyar doların, ABD tarafından merkez bankası rezervlerinde Taliban’ın eline geçmemesi için dondurulduğu ve ülkede yaşanan nakit sıkıntısının en büyüğünün bu olduğu aktarılıyor.

Afganistan’da hükümete Taliban tarafından el konulmasından bu yana en azami rakamla dolarda yüzde 15 artış yaşandı. Tüm inşaatlar durdu, bankalar ise hala kapalı.

Ülkeden çıkarılan nakit para kalanları etkiledi

Kabilliler, ülkedeki en büyük nakit sıkıntısının nedeni Taliban’ın yönetime el koymasının ardından uzun yıllardır savaş sırasında zenginleşen uyuşturucu baronları, eski rütbeli askerler ve savaş baronlarının ülkeden kaçtıkları sırada kendileri ile götürdükleri nakit miktarına bağlıyor.

Taliban’ın yönetime el koymasından önce kamu ve özel sektör çalışanları maaşlarını bankalar aracılığı ile alabiliyordu ve Afganistan’da çöken bankacılık sistemi tüm ülkeyi açlıkla karşı karşıya bıraktı. Bankalarda kalan paralarını alabilmek için büyüyen kuyruklar haftalardır aynı. 

Afgan Ziya: Evde yiyecek hiçbir şeyimiz yok

Savunma Bakanlığı’nda temizlik görevlisi olarak çalışan Afgan Ziya isimli kadın haftalardır maaşını alabilmek için banka kuyruğunda beklediğini ancak şu ana kadar elinin boş döndüğünü söylüyor.  “Taliban’ın yönetime gelmesiyle eve geldim. Evde ise yiyecek hiçbir şeyimiz yok. Ekonomik durumumuz çok kötü” diyerek derdini anlatmaya çalışıyor.

Evlerinin kirasını ödeyemedikleri için çadır kuracaklar

Aylardır bankada bulunan parasını alamadığı için kaldığı evinin kirasını da ödeyemediğini ve bu yüzden evini boşaltarak çadır kurmak zorunda olduğunu sözlerine ekliyor Afgan Ziya ve “Açız, kendimizi bile doyuramıyoruz, kiramızı nasıl ödeyelim ki? 8 bin Afgan lirası aylık ödemek zorundayım ama ödeyemediğim için çadır kurmak zorunda kalacağım” diyor.

Ülkede yaşanan yoksulluk açlığın derinleşmesi ile yüz yüze olan Afgan halkına büyük bir acı verirken Afganistanlılar destek beklediklerini, istatistikler de açlık sınırının artık göz ardı edilmemesi gerektiğine işaret ediyor.