SUZANNE ABOU SAİD

Beyrut – Ekonomik kriz dünyanın birçok ülkesinde halkın önemli sorunlarının başında gelirken, devlet politikaları nedeniyle de bu kriz giderek derinleşiyor. Ekonomik krizin en fazla etkilediği ülkelerden biri olan Lübnan’da iki kız kardeş, organik atıkları organik gübreye dönüştürmek amacıyla yaşadıkları Brital kasabasında “Garbaliser” adıyla bir projeyi hayata geçirdi. Hanan ve Zainab Ismail isimli kızkardeşler, patentini de aldıkları projeleriyle bir yandan organik atık sorununa çözüm bulurken, öte yandan gıda güvenliğine de ciddi bir katkı sunmuş oldular.

‘Kasabamıza hizmet sunmak istedik’

Projenin ceosu Zainab Ismail, " Ama ekonomik kriz nedeniyle ithal gübre fiyatlarında ciddi bir artış var. Bu durum özellikle çiftçileri çok etkiliyor. Uzmanlık alanım  elektrik mühendisliği, kız kardeşimse yönetim, pazarlama ve ekonomi alanlarında uzman. Bu alanlar tarıma uzak iki alan ancak bizler toplumumuzun yaşadığı ekonomik krizini görüyoruz ve kasabamıza bir hizmet sunmak istedik. Bu düşünce bizi bu projeye itti” diye konuştu.

Organik gübre deneyimi evde başladı

Koronavirüs pandemisi sürecinde annesinin teşvikiyle evde organik gübre yapmaya başladıklarını kaydeden Zainab Ismail, ilk deneyim sürecini şöyle anlattı: "Önce küçük bir kap getirdik, burada sebze, ağaç dalı, yumurta kabuğu gibi organik atıkların kalıntılarını topladık. Fermantasyon ve arıtma sürecini hızlandırmak için girişimlere başladık. Sonrasında önemli özelliklere sahip sıvı organik gübre üretmemizi sağlayan bir denkleme ulaşmak için bir kap yerine daha büyük bir kazan üzerinden denedik. Kalite ve miktar açısından çok cesaret verici sonuçlar elde edene kadar bunu kendimiz ekinler üzerinde denedik.”

Garbalise Fabrikası’nı kurdular

Denemelerinin devamında üretime geçtiklerini dile getiren Zainab Ismail, “Proje ve üretimi daha geniş bir şekilde incelemek için harekete geçtik ve Garbaliser adını verdiğimiz yılda maksimum 480 bin litre sıvı organik gübre üretebilen bir fabrika kurmayı başardık. Organik atıkların fermantasyon süreci uzun bir süreyi gerektirir ve bu da hoş olmayan kokular, zehirli gazlar açığa çıkarır. Ancak laboratuvarda bu kokular ortadan kaldırılıyor. Yaklaşık 20 gün ön işlemden sonra kullanıma geçiyor” sözleri ile projelerinin gelişim aşamasından bahsetti. 

Farkındalık için programlar hayata geçirilecek

Organik atıkları kasabadan temin ettiklerini dile getiren Zainab Ismail, günlük ortalama 200 kiloluk atık topladıklarını kaydetti. Atık toplama aşamasınında toplumda bir farkındalık yarattıklarını söyleyen Zainab Ismail, sözlerine şöyle devam etti: “Bu süreç sadece atık sorununun çözülmesine katkıda bulunmaz, aynı zamanda özellikle geri dönüştürülmüş malzemeler, yani plastik, demir ve karton için bir gelir de oluşturabilir. Bu konuda teşvik etmek amacıyla bir ödül programı da geliştireceğiz. Atıkların ayrıştırılması, ağaçların dikilmesi gibi teşvik edici çalışmalarımız olacak.”

‘Projeyi yurtdışına taşımayı düşünüyoruz’

Hazırladıkları gübrenin hem evlerde hem de tarlalarda kullanılabileceğini kaydeden Zainab Ismail, “Doğrudan bitki yapraklarında kullanılmak üzere hazırladığımız küçük ambalajlar var. Çiftçiler için bir litreden dokuz litreye kadar hazırladığımız damlama tüpleri mevcut. Ürünümüz diğer malzemelere oranla daha kısa sürede kullanılabilir. Sıvı organik gübre çiftçinin işini kolaylaştırıyor, orta ve uzun vadede ve birkaç düzeyde fayda sağlıyor. Elektrik kesintilerine karşı da bir güneş enerjisi ünitesi oluşturduk. Ürün pazarlama konusunda da çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bunun yanı sıra atıkları kaynaktan ayırmaya dönük tesislerin oluşturulması için Chouf, Akkar ve güneyin her birinde çevre dernekleriyle temas halindeyiz. Projeyi yurtdışına da taşımayı düşünüyoruz” sözleri ile gelecek hedeflerinden de bahsetti.

‘Gübre ürün kalitesini artırıyor’

Proje Geliştirme Müdürü Zainab Al-Masry ise proje hakkında şunları dile getirdi: "Miktar ve yüksek üretim kalitesi açısından ürün kullanıcılarından gözlem ve tanıklıklarını alıyoruz. Ürünümüzün özellikle patates ve domates mahsullerinin kalitesi ve aromasına yönelik ciddi katkıları oluyor. Ürünü bu anlamıyla daha da geliştirmeyi düşünüyoruz” şeklinde konuştu.

Çiftçiler sonuçtan memnun

Çiftçi Saknah Tlais ise, "Marul, maydanoz, nane, kişniş, pazı gibi yapraklı sebzeler başta olmak üzere farklı türde sebzeler yetiştirdiğim bir arazide iki yıl boyunca Garbaliser ürününü kullandım. Lahana yaprakların boyutu ve rengi açısından iyi sonuçlar aldım. Kabak, biber, domates, kavun ve karpuz gibi sebzelerde belirgin bir aromaya sahip iri meyveler verdi. Ürünü küçük bir zeytin ağacında test ettim ve çok iri meyveler verdi”  ifadelerinde bulundu.