dosya

08:10

Su gibi sesi ile dengbêjler kervanına katıldı Güzel ve güçlü sesi ile nehir olup sanat dünyasına akan Nesrin Şerwan, Bağdat Radyosu’nda 500 parçayı kayıt altına aldı. Sanatı ve ailesi arasında seçim yapmak zorunda kalan Nesrin Şerwan, sesinin peşinden gitti. Bugün hala seslendirdiği parçalar dünyanın dört bir yanında yankılanıyor.

10:00

Sanatın birçok yerinde yer alan dengbêj bir kadın: Gulbihar Sesiyle birçok genç kadına dengbêjliği sevdiren Gulbihar, ardından yüzlerce klam bıraktı. Ses sanatçısı olarak tanınsa da, aynı zamanda sinema ve tiyatro sahnelerinde oynayan ilk Kürt kadındır.

08:10

Meryem Xan: Sanatsız kanadım kırılır, ölürüm Kürtçe şarkıları kaydeden ilk kadın şarkıcı olarak bilinen ve etkileyici sesinden dolayı Kürt Sultanı ismiyle anılan Meryem Xan, aşk ile dengbêjlik arasında bir seçim yaparak, “Ben sanatsız yaşayamam. Sanatsız yaşarsam ölürüm” diyerek dengbêjliğin peşinden gitti.

08:10

Elmas Xan’ın klamları bugün hala her yerde Şırnak’tan Federe Kürdistan Bölgesi’ne göç eden Meryem Xan’ın kuzeni Elmas Xan, Bağdat Radyosu aracılığıyla birçok Kürt klamını kayıt altına aldı. Bugün hala klamlarını düğün ve şölenlerde duyduğumuz Elmas Xan, kapısını birçok aydın, siyasetçi, sanatçıya açık tutmuştur.

08:15

Fewziye Mihemed yüz klamı kayıt altına aldı Halkların acılarını, mutluluklarını, özgürlük istemlerini, direnişlerini, zorluklarını kadife sesleri ile tüm dünyaya yayan kadın dengbêjler bir döneme damga vursa da güzel sesleri ve yorumları ile günümüze kadar gelmiştir. Fatma İsa, Zadina Şakir, Ayşe Şan, Nesrin Şêrwan, Meryem Xan ve Elmas Xan, Erivan ve Bağdat Radyolarında seslendirdikleri Kürtçe şarkıları kayıt altına alarak, Kürt edebiyatının da hafızasını canlı tutmuşlardır.

08:20

Kadınların Gündemi: 25 Kasım ve 5. Yargı Paketi Türkiye’de sadece basına yansıyan haberlerden derlenen verilere göre 2020 yılının Kasım ayından 2021 yılının Ekim ayına kadar 277 kadın erkekler tarafından katledildi. Kadınlar evlerinde, sokakta, işyerlerinde türlü gerekçelerle yaşamlarından koparıldı. Ülkede kadın cinayetlerinin geldiği boyut atık “cinskırım” olarak tarif ediliyor. Eşitsizlik ayrımcı politikalarla ve yasalar ile bizzat devlet eliyle meşrulaştırılıyor. EŞİK Üyesi Av. Yelda Koçak ile kadınları bekleyen yeni düzenlemeleri ve geride bıraktığımız bir yılı konuştuk.

09:00

Patria, Minerva ve Maria Teresa… Onlar tüm dünya kadınlarının Kelebekler adıyla da tanıdığı Mirabel kardeşler… Dominik Cumhuriyeti'nde faşist Trujillo Hükümet'ine karşı ezilenlerin verdiği büyük mücadelede sembol haline gelen Mirabel Kardeşler’in mücadelesi bugün dünya kadınlarına direnç veriyor. BM, bu yıl da her mekanı şiddete karşı turuncuya boyuyor ve kampanyalar düzenliyor. Zira kadına yönelik şiddet tüm dünya ülkelerinde BM’nin tanımıyla önlenemez bir şekilde “gölge pandemi” haline geldi. Dosyamızda 1960 yılından günümüze Mirabel Kardeşler’in mücadelesine ve günümüzde kadına yönelik şiddetin geldiği noktaya odaklanacağız.

08:20

“İşgalcileri zeytin diyarından çıkarın” Zeytinin birçok çeşidinin olduğunu ve zeytinlerden kış için hazırlık yaptıklarını anlatan Siltan Mihemed, uluslararası devletlere seslenerek, “Topraklarımızı işgalcilerin elinden kurtarın ve onları zeytin diyarından çıkarın” diyerek çağrıda bulunuyor.

08:30

“Zeytinler Türkiye üzerinden dünya pazarına çıkıyor” Efrin’de savaş suçu işlendiğini söyleyen Efrin İnsan Hakları Örgütü üyesi Ruşin Hido, Efrinlilerin zeytin ağaçlarının kesildiğini ve çalındığını belirtiyor. Ruşin Hido, Efrinlilerin büyük emeklerle yaptıkları zeytinyağlarının zorla düşük ücret karşılığından onlardan alındığını ve Türkiye’ye götürülerek burada Türkiye ürünü adı altında satıldığını söylüyor.

08:40

Efrin’e ve zeytin ağaçlarına kavuşmayı hayal ediyorlar Efrin’den göç etmek zorunda kalan ve Halep’e giden kadınlar, bir gün zeytin ağaçlarına kavuşmanın hayalini kuruyorlar. Kadınlar, eskiden zeytin topladıklarında komünal bir ruhun olduğunu ve zeytinleri olmayan yoksul ailelere yardım ettiklerini anlatıyor.

08:00

Zeytin ağacı her dinde kutsaldır Zeytin ağacı yüz yıllar boyunca kutsal sayıldı. Her toplum için hazine olarak korundu kollandı. Efrin, bu hazineyi topraklarında taşıyan yerlerden biri. Her bir tanesi altın sayılan halk için zeytinler adeta “savaş esiri.” Dosyamızda önce sizlere sofralarınıza gelen zeytini ardından bu zeytin ve ürünlerinin nasıl Türkiye markası basılıp satıldığını, halkın yaşadıklarını anlatacağız. İlk gün Halep Üniversitesi’nden Biyolog Silava Ealo ile zeytin ağacının özellikleri ve zeytin ile ürünlerinin faydalarını konuştuk.

10:00

Fas’ta kurulan hükümetlere bakıldığında 1990'lardan önce kadınların kurulan hükümetlerde yer almadığı görülüyor. Haberimizde Fas’ın kadınlar açısından siyasi değişimi yer alıyor.

08:30

Öğrenciler: Geleceğimiz kendi üniversitelerimizde Büyük bir kesimin Kürtçe öğrenmek için kaydığını yaptığı Rojava Üniversitesi’nde “Geleceğimiz kendi üniversitelerimizde” diyen öğrenciler, öğrendiklerini de yeni nesillere aktarmak istediklerini söyledi.

09:00

“Öğrenciler demokratik, ekolojik ve kadın özgürlükçü bir anlayış ile eğitiliyor” Kuzey ve Doğu Suriye Üniversiteleri Koordinasyon Eşbaşkanı Rohan Mistefa, Kuzey ve Doğu Suriye’de açtıkları üniversitelerin eşbaşkanlık sistemi ile yönetildiğini belirterek, öğrencilerin de demokratik, ekolojik ve kadın özgürlükçü bir anlayış ile eğitildiklerini kaydetti.

08:44

Jineoloji Fakültesi’ne ilgi yoğun Kuzey ve Doğu Suriye’de ilki Efrîn’de olmak üzere toplamda 4 üniversite açılırken, Kürt Edebiyatı, Ekonomi, Mühendislik ve Jineoloji olmak üzere birçok fakülteyi de bünyesinde bulunduruyor. Öğrencilerin talepleri doğrultusunda faklı isimler altında yeni bölümler açılırken, üniversiteler 2021-2022 eğitim-öğretim yılında da öğrencileri karşılamaya hazır.

08:30

Aslîka Qadir stranlarını söylemeyi sürdürüyor “Welatê Me Kurdistan e” kılamı ile tanınan dengbêj Aslîka Qadir, yaşamını Kürt kültür ve sanatına adadı. Hala hayatta olan Aslîka Qadir, çıktığı sahnelerde bütün gücüyle stranlarını seslendiriyor.

08:30

Kültürünü canlı tutmaya kendini adayan: Zadîna Şakir

09:00

Her dönemin dengbêjî: Fatma İsa Dengbêjler seslendirdikleri kılamlarla her dönem yaşamayı sürdürüyorlar. Fatma İsa’nın seslendirdiği stranlar da bütün dönemlere hitap ediyor ve bu nedenle hala çok sevilerek dinleniyor.

09:00

Sınırları aşan bir dengbêj: Sûsika Simo Kızıl Meydan’dan Sovyetler Birliğine ve Radyo Erivan’a kadar Kürtçe ve Ermenice stranlarını seslendiren Sûsika Simo, sınırları aşarak sesini dünyanın birçok yerine ulaştırdı.

08:30

Seslerini geleceğe taşıdılar Kadın dengbêjler içli sesleri ve derin duygularıyla strana hayat verir, hikayelerini anlatırlar. Radyo Erivan, Diyarbakır, Urmiye, Duhok ve Qamişlo’dan duyuluyordu sesleri. Fatma İsa, Susika Simo, Sisa Mecid, Zadina Şakir ve Aslika Qadir, Radyo Erivan aracılıyla seslerini bu yerlere ulaştıran kadınlardan. Kürt kültürünü, yaşamını sesleriyle geleceğe taşıdılar. Sanatın ve yaşamın her alanında kadının varolduğunu kanıtlayan kadın dengbêjler, bugün Kürt kadını ve tüm kadınlar için önemli bir kazanım ve statü elde etmesindeki önemli bir mirastır. Bizlerde 5 günlük dosyamız ile hem dengbêjliği hem de tarihe adını yazdıran dengbêj kadınları konu aldık.