Afganistan’da kadınlar, hem savaş alanında hem de sanat alanında büyük mücadeleler verdi. Mihemed Zahir Şah döneminde direnen kadınlar tüm baskılara rağmen sanatlarını icra etmekten vazgeçmedi.

BAHARİN LEHİB

Kabil – Paşa Sako olarak tanınan Hebib Elah Kelkani'nin ordusu İngilizlerin de desteğiyle gerici din adamları tarafından 19 Ocak 1929'da tasfiye edildi. İngiltere, kendisine sadık olan Mihemed Nadir Şah'ı atadı. Mihemed Nadir’in ilk görevi Sako Paşa'yı öldürmek oldu. Daha sonra aydınların birçoğu zindana atıldı, katledildi ya da sürgün edildi. Bu durum halk ve aydınlarda büyük bir öfke yarattı. Dört yıllık zalim yönetimin ardından, 17 yaşındaki Abd El-Xaliq öğrencilerin mezun olduğu gün, Mihemed Nadir Şah’ı iki kurşunla herkesin gözü önünde öldürdü.

Kadınlar haklarından mahrum bırakıldı

Mihemed Nadir Şah'ın 19 yaşındaki oğlu Mihemed Zahir Şah iktidara geldi ve 40 yıl iktidar kaldı. Bu dönemde aydınlara ve savaşçılara yönelik birçok katliam yaşandı. Gizli ve açık bir şekilde yaşanan katliamların yanı sıra aydınlar ve savaşçılar işkencelerden de geçtiler. Mihemed Zahir Şah hükümeti tarafından hazırlanan anayasada kadınlar birçok hakkından mahrum bırakıldı. Anayasal değişiklikle, başörtü takmak zorunlu hale getirildi. Bütün bu zorbalıkların amacı, Mimemed Zahir Şah'ın hükümdarlığını devam ettirebilmekti ve ülkenin din adamlarını memnun etmekti. Bu yüzden Mihemed Zahir Şah iktidarda kaldı.

Kadınlara sembolik görev verdi

Tüm baskı ve zorbalığa rağmen Mihemed Zahir Şah rejimi, toplumun gelişiminin önüne geçemedi. Kadınlar tüm bu yasalara karşı mücadelelerini kapsamlı bir şekilde sürdürdü. Saltanatının ortalarında Mihemed Zahir Şah, zorbalıkla hükümdarlığını sürdüremeyeceğini anladı. Kadınların direnişini kırmak adına, kızı, eşi, kız kardeşi başta olmak üzere ve bir kısım kadına rol vermek zorunda kaldı. Mihemed Zahir Şah’ın eşi Hemira Bxum, eşine iktidarda olması için yardım etti. Ancak kadınların sorunlarına hizmet edecek herhangi bir şey yapmadı.

Kadınlar müziği geliştirdi

Afganistan'da o dönem kadınlar için müzik kesinlikle yasaktı. Ancak Mirman Parvin 1929'da Afganistan Radyosu'nda şarkı söyledi ve daha sonra televizyona da çıktı. Mirman Parvin’in ardından Mirman Cila, Rexşane, Mahuş, Birasto, Letifa Kebir Sirak, Eman Elah'ın yeğeni ve Mirman Parvin'in kız kardeşi gibi birçok kadın tiyatro ve müzik alanına girdi.

Şarkı söylemekten vazgeçmedi

Ebi Mirza veya Mirza'nın annesi olarak bilinen Dil Aram, Malistan’ın dengbêjiydi. Şarkı söylemenin yanı sıra arp ve tembur olmak üzere iki müzik aleti çalmasıyla da tanınıyordu. Dil Aram, Malistan'dan Xezni’ye göç etti. Orada Kalinaz adında bir kızla tanıştı. Kalinaz, şarkılarını kaydetmesine yardım etti. Dil Aram şarkı söylediği için İran rejimi kendisine karşı asılsız suçlamalarda bulundu ve daha sonra onu zindana attılar. Ancak Dil Aram her şeye rağmen sanatından vazgeçmedi ve zindanda da şarkı söylemeye devam etti.

İlk kadın bakan

Kobra Norzi ilk kadın bakandı. Melali okulunda (Fransızca öğretilen Kabil'deki ünlü ortaokullardan biri) eğitimini tamamladıktan sonra, eğitimine devam etmek için Fransa'ya gitti. Fransa'dan döndükten sonra Mihemed Zahir Şah döneminde Sağlık Bakanlığı'na atandı. Böylelikle ilk kadın bakan unvanına sahip oldu.

O dönemde bu kadınlar ataerkil iktidara ve düşüncelere karşı savaşarak, kadınların her şeyi yapabileceğini gösterdiler.